موج هشتم می‌تواند سخت‌تر باشد

    ‌آقای دکتر کرمان‌پور آنطور که وزارت بهداشت به طور رسمی اعلام کرده، موج هشتم کرونا در کشور ما هم آغاز شده و زیر سویه‌های جدید اومیکرون به ایران هم رسیده است. این موج تازه چقدر جدی است و چقدر می‌تواند سلامت و جان مردم را تحت‌تأثیر قرار دهد؟ در پاندمی همیشه هر خبری جدی محسوب می‌شود و به هیچ‌وجه شوخی‌بردار نیست! انتشار ویروس بر مبنای اخبار علمی است و تاکنون هم همیشه پیشگویی‌ها درست بوده‌است. وقتی جهش ویروس شروع به چرخیدن می‌کند، مسلماً به ایران هم می‌رسد. شاید هفته‌های قبل کسی فکرش را نمی‌کرد و باورش نمی‌شد که سوش تازه ویروس به ایران هم برسد، اما رسید! اوایل کرونا هم همینطور بود و تصاویری که از چین پخش می‌شد همه تصور می‌کردند به ما نمی‌رسد و حتی مقاومت‌هایی در این رابطه وجود داشت، اما این ویروس به ایران هم رسید و دیدید که چه تبعات سنگینی ایجاد و بسیاری از خانواده‌ها را عزادار و دچار مشکل کرد. وقتی سازمان‌های جهانی و وزارت بهداشت درباره این مسئله هشدار می‌دهند این هشدار بر اساس یک سری دریافت‌های علمی است.   حالا هم که این ویروس با توجه به اینکه در ایران هم شناسایی شده‌است و سردی هوا، بسته‌بودن فضا‌ها به دلیل سرما، عدم‌رعایت پروتکل‌های بهداشتی و ماسک نزدن مردم همه این‌ها کمک می‌کند چرخه ویروس به سرعت افزایش پیدا کند و ما در بهمن و اسفند با افزایش قابل توجه بیماری مواجه باشیم. البته از حالا این افزایش آغاز شده‌است، اما همیشه شیوه رفتار ویروس به این صورت است که آرام آرام افزایش پیدا می‌کند و در یک جا به اوج خودش می‌رسد. سوش جدید هم اگر مانند ویروس‌های قبلی باشد احتمالاً ظرف ۳۰ تا ۴۵ تا ۵۰ روز به اوج خودش می‌رسد و این بستگی به ویژگی‌های سویه جدید دارد. البته خوشبختانه از موج‌های ششم و هفتم ما با شیب خیلی آرام افزایش بیماری و با شیب تندی کاهش بیماری را داشتیم. این نشان می‌دهد مردم آموخته‌هایی را که در طول این سه سال دارند، به کار می‌گیرند تا ویروس را به دیگران منتقل نکنند؛ کار‌هایی مثل استراحت در منزل با پیدا شدن علائم برای اینکه ویروس به دیگران انتقال نیابد. خوردن مایعات، کنترل علائم، شست و شوی دست‌ها و رعایت نکات بهداشتی همه این‌ها می‌تواند در عدم انتشار ویروس کمک‌کننده باشد. اگر مردم بر اساس همین دانسته‌ها به خوبی عمل کنند، از این موج هم عبور خواهیم کرد.  ‌سوش‌های تازه شناخته‌شده در کشور از نظر قدرت بیماری‌زایی چگونه هستند؟  این سوش‌های جدید که از زیرسویه‌های اومیکرون هستند قدرت بیماری‌زایی بسیار زیادی دارند، اما میزان بیماری‌زایی آن به قدرت مثلاً دلتا نیست که آن همه مرگ و میر داشت. میزان قدرت این ویروس می‌تواند متفاوت باشد. خود اومیکرون قدرت بیماری‌زایی‌اش هفت برابر سوش‌های قبلی بود و زیرسویه‌های آن هم چیزی شبیه به خود اومیکرون قدرت سرایت دارند. البته عدد و ارقام چندان چیزی روشن نمی‌کند و فقط می‌توانیم بگوییم بیشتر از سایر سوش‌ها قابلیت سرایت دارد. شاید هم این رفتاری است که ویروس‌ها نشان می‌دهند تا ان‌شاءالله تمام شوند، اما تا آسیب‌های لازم را وارد نکنند، تمام نمی‌شوند!    پیش‌بینی شما از شدت موج هشتم چیست؟ آیا این موج می‌تواند شبیه موج هفتم آرام باشد یا همچون موج پنجم طوفانی و با مرگ و میر‌های روزانه بیش از ۷۰۰ نفر؟!  این بستگی به رفتار جمعیتی دارد که مورد هدف ویروس قرار می‌گیرند! مردم ایران نسبتاً به خوبی واکسینه شده‌اند و، اما یادآور آخر را خیلی‌ها نزده‌اند. پس در حال حاضر شکی در آن نیست که در مورد اخیر آسیب‌پذیرتر هستیم. چون اغلب افراد از آخرین واکسنی که زده‌اند شش ماه گذشته و ایمنی بدنشان کاهش پیدا کرده‌است. از طرف دیگر هم سویه جدید نسبت به واکسن‌هایی که به روز نشده‌اند، واکسن‌گریز است. بنابراین این دو در کنار همدیگر می‌تواند افزایش قابل‌توجه مبتلایان را در پی داشته باشد. البته امیدواریم با کنترل‌هایی که مردم انجام می‌دهند، ابتلا‌ها به بستری، بستری به ICU و ICU به مرگ تبدیل نشود.     یعنی در واقع پیش‌بینی شما این است که با توجه به وضعیت جامعه، موج هشتم کرونا نسبت به موج هفتم شدیدتر خواهد بود؟  بله. احتمالاً با توجه به اینکه ایمنی بدن افراد پایین‌تر آمده و میزان رعایت هم نسبت به موج هفتم خیلی پایین آمده‌است، این احتمال وجود دارد. از سوی دیگر با زیر‌سویه‌ای مواجهیم که قاعدتاً به واکسن غیر آپدیت جواب نمی‌دهد. پس احتمال افزایش موج هشتم نسبت به موج هفتم بیشتر خواهد بود. مگر اینکه آگاهی مردم که بسیار هم تأثیر‌گذار است، کمک کند تا افراد با کمترین علائم خودشان را چند روز قرنطینه کنند تا بهبود پیدا کنند. بعد از بهبود هم تا ۲۸ روز رعایت‌شان را چند برابر کنند. در چنین شرایطی ممکن است انتشار ویروسی انجام نشود یا حجم ویروسی که وارد مجاری تنفسی می‌شود، کم باشد و بیماری‌زایی کمتر باشد.     به به روز‌رسانی واکسن‌های اشاره داشتید؛ در حال حاضر آیا ما واکسن به‌روز‌رسانی شده در اختیار داریم یا همان واکسن‌های قبلی برای ایجاد ایمنی جواب می‌دهد؟  به روز‌رسانی یعنی اینکه بر اساس ویروس‌های موجود در جامعه و زیر‌سویه‌هایی که بیشتر در گردش ویروسی وجود دارد، واکسن ساخته شود، اما در حال حاضر آخرین زیر‌سویه‌ای که وجود دارد، نسبت به تمام واکسن‌های موجود در دنیا واکسن‌گریز است. این یعنی ما باید واکسنی بسازیم که سویه واکسن‌گریز نتواند از آن فرار کند. زیر سویه‌های جدیدی که در حال حاضر وجود دارد، به آخرین واکسنی که در ایران ساخته‌شده پاسخگو نیست و هنوز هیچ‌یک از سازندگان واکسن در ایران مدعی ساخت واکسنی نیستند که زیرسویه‌های جدید را هم پوشش بدهد. در حال حاضر در ایران ۹۵درصد غالب واکسن‌هایی که وجود دارد، واکسن‌های ایرانی پاستوکووک، اسپایکوژن، نورا، برکت و مقدار اندکی هم واکسن‌های سینوفارم چینی باقی مانده‌است که همه برای گذشته هستند.     تاریخ که دارند؟  بله این‌ها تاریخ‌دار هستند و تاریخ گذشته نیستند، اما به‌روز‌رسانی شده نیستند و نمی‌شود واکسن‌هایی را که وجود دارد، برد و تغییر داد.   در دنیا چطور شرکت‌های واکسن‌ساز دنیا نسبت به ویروس‌های جدید به روز‌رسانی داشته‌اند؟ واکسن‌هایی که پلتفرم و ساختار اولیه آن از نوع ام‌آر‌ای است مثل فایزر به‌روز‌رسانی شده‌اند. البته نسبت به آخرین سویه هنوز واکسن جدیدی تولید نشده‌است. اغلب شرکت‌های سازنده واکسن به سمت ساخت واکسنی رفته‌اند که بتوانند مثل واکسن آنفلوآنزا به صورت سالانه تزریق شوند، اما ویروس هم برای اینکه باقی بماند، رفتارش تغییر کرده‌است. در حال حاضر شرکت‌های واکسن‌سازی به شدت در حال انجام تحقیقات هستند تا بتوانند دوباره کارشان را به روز کند و این کار ساده‌ای نیست، چراکه هم هزینه قابل‌توجه و هم ارزبری کلانی دارد. واکسن‌هایی که تاکنون در ایران ساخته‌شده هم ارزبری زیادی داشته‌اند. در حالی که واکسن‌های خارجی مثل فایزر، مدرنا و آسترازنکا با توجه به فروش جهانی‌شان، حجم کم‌توجهی از اقتصاد کشور‌هایشان را متحول کردند. البته ما هم وقتی وارد فاز ساخت واکسن می‌شویم، باید تا آخر کار را ادامه دهیم و برای این منظور باید واکسن‌ها را آپدیت و به روز رسانی کنیم.     با وجود آنکه کشور‌هایی مثل امریکا و برخی کشور‌های اروپا در ساخت واکسن توانستند واکسن‌شان را به‌روزرسانی بکنند، اما وضعیت بیماری در این کشور‌ها بسیار شدید و وخیم است و ما با وجود همین واکسن‌های تولید داخل، توانستیم بیماری را کنترل کنیم. دلیل اینکه برخی کشور‌های اروپایی یا امریکا نتوانستند در کنترل بیماری موفق باشند را چه می‌دانید؟  بر خلاف آنچه ما تصور می‌کنیم، امریکایی‌ها بسیار خرافاتی هستند و گروه‌های ضد واکسن در امریکا تعداد قابل‌توجهی دارند. حتی بسیاری از داده‌های زردی که در شبکه‌های اجتماعی ایران منتشر می‌شد، داده‌های همین گروه‌ها بود و خیلی تلاش کردند تا واکسن‌ها را زیر سؤال ببرند و در این راه حتی از مسائل علمی جدید مثل آمبولی و مسائلی از این دست استفاده می‌کردند. حتی چیز‌های غیر‌قابل‌تصور همچون حلول شیطان و مسائلی از این دست را مطرح کردند. این خرافات و این اطلاعات غلط و زرد در داخل ایران هم باعث شد عده‌ای از افراد واکسن نزنند، اما به هر صورت واکسیناسیون در ایران نسبت به امریکا و برخی کشور‌های اروپایی وضعیت مناسبی دارد و مردم ما مردم آگاه و روشنی هستند. راهکار‌های علمی مقابله با ویروس، راهکار‌های امتحان شده‌است، مانند واکسیناسیون و رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی و قرنطینه و رعایت اصول مرتبط.     پس دلیل اینکه ما در ایران در کنترل کرونا موفق بوده‌ایم، همین واکسیناسیون است؛ حتی اگر این واکسن‌ها به‌روز‌رسانی نشده باشد؟  بله. همین‌طور است. البته الان در شرایطی هستیم که نباید نسبت به این دستاورد غره و مغرور شویم و یک هشداری است که آن را خراب نکنیم. حاکمیت، مردم و وزارت بهداشت همچون سه ضلع مثلثی هستند که باید در کنار همدیگر باشند؛ با هم همکاری داشته باشند؛ من اسم این را می‌گذارم مثلث زندگی.  وقتی مردم همکاری و واکسن تزریق کردند، باعث شد اضلاع این مثلث در کنار همدیگر قرار بگیرد، اما اگر این همکاری کمرنگ شود، ممکن است دستاورد‌هایمان را در کنترل کرونا از دست بدهیم. امیدوارم شرایط مثل موج پنجم نشود، چون موج پنجم بسیار کوبنده‌بود. البته به نظر می‌رسد ویروس هم کمی ضعیف شده باشد، اما این دلیل نمی‌شود که ما رعایت نکنیم.     سؤال مشخص من این است، آیا در شرایط کنونی و همین واکسن‌هایی که شما گفتید به‌روز‌رسانی نشده را هم اگر مردم تزریق کنند، می‌تواند برای مدیریت موج هشتم کرونا کمک‌کننده باشد؟  علیه این زیر سویه آخر اومیکرون که به تازگی در کشور منتشر شده‌است نه! اما فقط این زیر‌سویه در کشور ما وجود ندارد و در جامعه نمی‌چرخد. ممکن است ویروس‌های دیگری هم وجود داشته باشد. بنابراین اگر کسی تاکنون واکسن نزده، همین واکسن‌های موجود را بزند تا ایمنی بدن را بالا ببرد و حداقل یک ایمنی اولیه داشته‌باشد.     توصیه‌های شما برای عبور سلامت از موج هشتم چیست؟ تنها راه برای اینکه ما بتوانیم از این موج عبور کنیم، رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی، سختگیری دولت در مدارس، دانشگاه‌ها و مؤسسات و فضا‌هایی است که مردم دور هم جمع می‌شوند، همکاری کارفرمایان با پیمانکاران در مواردی که بیمار می‌شوند و مواردی از این دست است. مسئله بسیار مهم دیگر اینکه دولت باید به فکر این باشد که هر مرحله بدتر را به مرحله بهتر تبدیل کند. مردم برای اینکه مبتلا نشوند باید شیوه‌نامه‌ها را رعایت کنند، اما برای اینکه بیماری از مرحله ابتلا به بستری تبدیل نشود، باید همکاران پزشک را سریع‌تر درمان و مردم خودشان خود را قرنطینه کنند و دولتمردان کمک کنند تا مرخصی آن‌ها با مشکل مواجه نشود. افرادی که مشکوک هستند، سرکار نیایند؛ بستن مدارس و مواردی از این دست. در مرحله سوم برای اینکه بستری‌هایمان تبدیل به ICU نشود، باید دولت برای تأمین دارو‌ها و بررسی دستگاه‌های اکسیژن‌ساز اقدام کند. البته این اتفاقی است که باید از ۱۰، ۲۰ روز پیش رخ می‌داد و دولت و وزارت بهداشت باید ذخیره مناسبی از دارو‌های مورد نیاز را تهیه کنند. در حال حاضر در دنیا دارو‌هایی مورد توجه قرار گرفته و تأیید شده‌اند که می‌توانند تأثیر بگذارند و بستری را تبدیل به ICU نمی‌کند یا اگر بیمار در ICU بستری شد، وی را به مرگ نزدیک نمی‌کند و بهبودی حاصل می‌شود. امیدواریم که این کار‌ها انجام شده باشد تا اگر موج جدیدی شروع شد لااقل این دارو‌ها در مراکز درمانی به ویژه مراکز درمانی که پذیرای بیماران کرونایی بوده‌اند، وجود داشته باشد تا بتوانیم از این مشکل با کمترین میزان بستری و بستری آی سی یو عبور کنیم. شاخص بسیار بزرگ هشدار، میزان بستری افراد در آی سی یوهاست. هر چقدر این میزان در سراسر کشور بیشتر از ۲۰۰ نفر باشد، مرگ و میر ما بالاتر می‌رود. در مورد دلتا که روزانه چیزی حدود ۷۰۰ بیمار جان خود را از دست می‌دادند، بستری در سراسر کشور حدود ۶ هزار نفر بود.