بازار 400 میلیونی را به شعار باختیم

آرمان امروز- گروه اقتصادي: سخنان اخير مسعود خوانساري در همايش امين‌الضرب درباره ظرفيت‌هاي اقتصادي منطقه‌ داغ دل فعالان اقتصادي را تازه کرد. وي در سخنان خود به اين نکته اشاره کرد که بخش خصوصي اين روزها تحت انواع فشارهاي اقتصادي قرار دارد؛ تحريم‌هاي بين‌المللي کسب‌وکار فعالان اقتصادي را نشانه رفته و مصائب آن بيش از آنکه دامان سياستمداران را بگيرد، فعاليت‌هاي بخش‌‌‌‌‌‌خصوصي را با چالش همراه ساخته‌‌‌‌‌‌است.
وي تاکيد کرده است که بايد همچنان به آينده ايران اميدوار باقي‌ماند؛ البته با اين پيش‌شرط که بپذيريم کشور امروز نيازمند رفتارهاي خردمندانه است ،اقداماتي که برآمده از عقل باشد و تندروي، رفتار غيرکارشناسي و سياست‌‌‌‌‌‌زدگي و گروه و حزب‌‌‌‌‌‌گرايي را برنتابيم. خوانساري، در بخش ديگري از سخنان خود اقتصاد ايران را سرشار از پتانسيل عنوان کرده و اين پتانسيل‌‌‌‌‌‌ها را از جمله در بخش‌هاي معادن، نفت‌‌‌‌‌‌وگاز، راه‌‌‌‌‌‌هاي سراسري، حضور نيروي کار تحصيلکرده و ارزان، دسترسي به درياي‌ آزاد و امکان صادرات کالا به بازارهاي منطقه‌اي 400‌ميليوني برشمرده و گفته است: اين تنها بخشي از گوهر نهفته در اين سرزمين است و نتيجه گرفت: امروز اگر از دل اين نعمت‌‌‌‌‌‌هاي خدادادي، اقتصاد و جامعه‌‌‌‌‌‌اي سرشار از رفاه، سرزنده و کارآمد، مدرن و رو به جلو بيرون نيايد، نشانه آشکار ضعف در مديريت است.
الزامات شکوفايي ظرفيت هاي اقتصادي ايران در منطقه
اظهارات رئيس اتاق ايران حقيقتي در خور تامل را به نمايش مي گذارد. اين که موقعيت استراتژيک ايران در منطقه به گونه‌اي است که ظرفيت‌هاي عظيم اقتصادي را در دسترس فعالان اقتصادي کشور قرار مي دهد اما استفاده از اين ظرفيت‌ها ، نيازمند اولويت بخشيدن به سياست‌هايي است که همواره از سوي سيستم تصميم‌گيري کشور مورد غفلت قرار گرفته است؛ سياست هايي که در دنياي امروز با کليد واژه هايي همچون منافع ملي و ديپلماسي اقتصادي پيوند خورده است. در واقع ما تعاملات اقتصادي منطقه اي را به شعارهايي باخته ايم که جايگزين ديپلماسي اقتصادي شده است.  کارشناسان و آگاهان به مسائل اقتصادي با تاکيد بر ظرفيت هاي مغفول مانده اقتصاد ايران در مناسبات منطقه اي، الزاماتي براي شکوفا شدن اين ظرفيت ها مطرح مي کنند که در راس آنها توجه به واقعيت ها و اصول ديپلماسي اقتصادي و پرهيز از محوريت دادن به شعارهايي است که ارتباط منطقي با واقعيت ها ندارند. علاوه بر اين، خروج دولت از اقتصاد و قدرت بخشيدن به بخش خصوصي و در يک کلام به بازي گرفتن بخش خصوصي در مناسبات اقتصادي، لازمه ديگر شکوفايي ظرفيت هاي اقتصادي ايران در منطقه است.


فاصله عميق ظرفيت ها و وضع فعلي در بازار بزرگ خاورميانه
محمدرضا شهيدي کارشناس اقتصادي درباره شرايط موجود صادرات منطقه اي ايران و فرصت ها و چالش هاي پيش رو به «آرمان امروز» مي گويد: ايران در منطقه اي واقع شده که شايد بتوان آن را استراتژيک ترين منطقه جهان ناميد چرا که بزرگترين صادرکنندگان انرژي جهان در اين منطقه متمرکز شده اند و يکي از بزرگترين بازارهاي مصرفي جهان نيز در خاورميانه قرار گرفته است. مصرف نهاده‌هايي مثل فولاد، سيمان، گاز و فرآورده هاي نفتي در کشورهاي منطقه بسيار بالا است و اين کشورها سهم قابل توجهي نيز در بازار مصرف محصولات کشاورزي و فرآورده هاي غذايي دارند. علاوه بر اين منطقه خاورميانه با سرمايه گذاري کشورهاي خليج فارس به يکي از مراکز نوين صنعت گردشگري نيز تبديل شده است. ايران در تمامي اين ظرفيت ها حرف هاي زيادي براي گفتن دارد با اين حال سهم ما از بازار بزرگ منطقه که حجم آن بيش از 400 ميليارد دلار برآورد مي شود، بسيار اندک و کمتر از 40 ميليارد دلار است. ما حتي در بازار عراق نيز که بايد جولانگاه تجار و صادرکنندگان ايراني باشد حضور رو به گسترشي نداريم و اين بازار را به کشورهايي مثل ترکيه واگذار کرده‌ايم.
اين کارشناس اقتصادي با اشاره به چالش‌هاي موجود در مبادلات اقتصادي ايران و کشورهاي منطقه مي‌افزايد: چالش اصلي و مانع اول در مسير مبادلات اقتصادي ايران و کشورهاي منطقه تفاوت رويکردهاي ايدئولوژيک و دخالت اين رويکردها در مناسبات سياسي و اقتصادي است. رقابت هاي منطقه اي و ايدئولوژيک پيچيده اي نيز بين ايران و کشورهاي همجوار وجود دارد با اين حال کشوري مثل ترکيه وقتي پاي فرصت‌هاي اقتصادي در ميان باشد به سرعت مواضع و جايگاه خود را در رقابت هاي منطقه اي و ايدئولوژيک با منافع ملي کشورش هماهنگ مي کند و نيازهاي بازار منطقه را با محصولات خود پوشش مي دهد. رايزني‌هاي اقتصادي ترکيه هم در سفارتخانه هاي اين کشور براي تمام فعالان اقتصادي آشناست و در واقع تيم ديپلماتيک اين کشور، براي گشودن دروازه هاي کشور مقصد به روي تجار و محصولات ترکيه ازهيچ تلاشي فروگذار نمي کنند.
به گفته اين فعال اقتصادي، ضعف بخش خصوصي معضل ديگري است که مناسبات و تعاملات منطقه‌اي ايران را به حداقل مي رساند. وي در اين باره مي گويد: تجار ساير کشورها وقتي با بخش خصوصي قدرتمند مواجه باشند با اعتماد بيشتري قراردادها و فرصت ها را بررسي مي کنند اما وقتي پاي دولت ها در ميان باشد که مواضع شان به شدت تحت تاثير درگيري ها و رقابت هاي سياسي داخلي است، از مشارکت پا پس مي کشند. بنابراين ايران براي حضور موثر در بازارهاي منطقه اي بايد بخش خصوصي را به بازي بگيرد و نقش اصلي را به اين بخش بدهد. خوانساري هم در اظهاراتش به اين نکته تاکيد کرده است که بخش خصوصي خود را از حاکميت جدا نمي‌داند و منتقد بي‌منطق دولت‌ها نيست؛ اين بخش سياست‌‌‌‌‌‌زده نشده‌‌‌‌‌‌ و امروز با صداي رسا اعلام مي‌کنيم جامعه کارآفريني کشور آماده کمک به کشور است.