نقدهای صریح، توصیه های راهگشا

انتقاد از روزمرگی و تصمیمات متناقض، تاکید بر حمایت ویژه از بخش خصوصی
 
گروه اقتصاد- رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح دیروز (دوشنبه) در دیدار صدها نفر از تولیدکنندگان، کارآفرینان و فعالان عرصه‌های دانش‌بنیان، آینده روشن کشور را نیازمند رشد سریع و مستمر اقتصادی خواندند و با اشاره به اولویت پیشرفت اقتصادی توأم با عدالت در برنامه هفتم توسعه، به تبیین دلایل و الزامات رشد اقتصادی پرداختند و تاکید کردند: حل مشکلات محسوس معیشتی و دشواری‌های زندگی خانوارها، رشد اقتصادی را کاملاً ضروری کرده است. به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت ا... العظمی خامنه ای، ایشان با ابراز خرسندی از روحیه، نگاه امیدوارانه و فعالیت‌های ملموس فعالان عرصه تولید و کارآفرینی گفتند: همان گونه که بارها گفته شده، استعداد و ظرفیت رشد کشور با توجه به منابع خدادادی، موقعیت جغرافیایی و بین‌المللی و سیاسی و به خصوص نیروی انسانی، بسیار بالا و در عرصه‌هایی استثنایی است و به همین علت، آینده ملت و دورنمای پیشرفت ایران بسیار روشن‌تر از پیش‌بینی‌های کنونی است.ایشان، نام گذاری امسال را به نام سال «تولید، دانش بنیان، اشتغال‌آفرین» تا حدودی ناشی از دیدار سال گذشته با فعالان اقتصادی خواندند و افزودند: نمایشگاهی که دو روز قبل بازدید شد، نشان می‌داد کارهای نسبتاً خوبی در زمینه شعار سال انجام شده، ضمن این که سخنان فعالان اقتصادی در این دیدار درباره پیشرفت اقتصادی کشور، امیدها و نویدهای خوبی می‌دهد و شاخص‌های رسمی نیمه اول سال ۱۴۰۱ هم عمدتاً نشان‌دهنده حرکت و رشد است.رهبر انقلاب به مسئولان دولتی حاضر در دیدار به خصوص معاون اول رئیس‌جمهور گفتند: برای پیگیری مطالب و حل گلایه‌ها و توقعات بحق فعالان اقتصادی در این دیدار، کارگروه‌هایی با حضور فعالان اقتصادی تشکیل دهید و با پیگیری مستمر، مشکلات را علاج کنید که در این صورت، رشد اقتصادی کشور هم محقق خواهد شد.ایشان افزودند: این مطالبی را که این دوستان گفتند،  با دقت به خاطر بسپارید. این ها صرفاً گزارش نبود؛ گزارش بود، همراه گزارش، گلایه هم بود و این گلایه‌هایی که این جا کردند، تقریباً همه‌اش، به نظر من درست است. همه‌ آن چه که گفتند، به‌عنوان توقعاتی که از دولت و از مسئولین و از شخص بنده دارند، توقعات درستی است. حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای با اشاره به برخی توقعات تولیدگران از ایشان افزودند: البته روش بنده ورود به مسائل اجرایی نیست، اما راه را نشان می‌دهم و با اصرار و تاکید، آن ها را دنبال می‌کنم.رهبر انقلاب در ادامه سخنانشان در دیدار با تولیدگران، کارآفرینان و فعالان عرصه های دانش بنیان به تبیین حرف اصلی و مهم خود یعنی ضرورت رشد اقتصادی سریع و مستمر پرداختند. در دهه 90 یک عقب ماندگی و به اصطلاح تعطیلی نسبی مسائل اقتصادی داشتیم عقب‌ماندگی کشور در دهه 90 و تعطیلی نسبی مسائل اقتصادی در برخی سال های این دهه و در نتیجه شاخص‌های منفی در بخش‌های مختلف، واقعیتی مهم بود که ایشان در بیان ضرورت رشد سریع و مستمر اقتصادی، روی آن انگشت گذاشتند. ایشان گفتند: ما در دهه‌۹۰ یک عقب‌ماندگی و به اصطلاح تعطیلی نسبی مسائل اقتصادی داشتیم به دلایل مختلف. نمی شود همه را منسوب کرد به ضعف مدیریت ها، نه؛ بخشی مربوط به عوامل خارجی و بیرونی است، بخشی مربوط به عوامل درونی است،‌ مسئله‌ تحریم ها مؤثر بود، مسئله‌ کاهش ارزش نفت در یک برهه‌ای از زمان مؤثر بود، مسئله‌ تمرکز کشور بر روی مسئله‌ هسته‌ای که اقتصاد را شرطی کرد مؤثر بود، مسائل گوناگون این جوری مؤثر بود. نتیجه این شد که ما یک دهه عقب‌ماندگی داریم و شاخص های منفی زیاد داریم،‌ آمار متقن مراکز رسمی است.ایشان جبران این عقب‌ماندگی را نیازمند تلاش پیگیر و رشد مستمر اقتصادی حداقل در 10 سال دانستند و گفتند: به همین علت در برنامه هفتم توسعه، پیشرفت اقتصادی را البته توأم با عدالت در اولویت قرار دادیم؛ چرا که عدالت مهم است و اگر نباشد، پیشرفت حقیقی صورت نگرفته است، ضمن این که میزان رشد متوسط هم 8 درصد قرار داده شده که اگر محقق شود، پیشرفت خوبی در ۵ سال آینده رخ خواهد داد.  4 دلیل نیاز به رشد اقتصادی سریع و مستمر   رهبر انقلاب در تبیین چرایی نیاز به رشد سریع و مستمر اقتصادی، همه مسئولان دولتی و حاکمیتی، تولیدگران و فعالان اقتصادی را به تمرکز و دقت در چهار دلیل عمده فراخواندند. مشکلات معیشتی خانوارها: دلیل اول، مشکلات محسوس معیشتی مردم و دشواری های موجود در رفاه خانوارها بود. ایشان این مشکلات را دلیلی بسیار مهم برای درک ضرورت رشد سریع اقتصادی خواندند و گفتند: رفع فقر و مشکلات معیشتی مردم و تامین رفاه و آسایش آنان، بدون رشد اقتصادی علاج‌پذیر نیست و همه مسئولان و افراد دارای توانایی‌های مدیریتی، فکری و مالی، در این زمینه مسئولیت سنگینی دارند. ضرورت ارتقای جایگاه اقتصادی ایران به همراه اشتغال زایی: ضرورت ارتقای جایگاه ایران در اقتصاد منطقه و جهان و ایجاد اشتغال برای میلیون‌ها دانش آموخته  دو دلیل دیگری بود که رهبر انقلاب در این زمینه بیان کردند.ایشان گفتند: وجود جوانِ متخصصِ تحصیل‌کرده افتخار است، اما بیکاری او باعث سرافکندگی است، جوان کارآمد تحصیل کرده از کشور، شغل و امکان پیشرفت علمی می‌خواهد و بدون ایجاد شغل برای آنان نباید بگوییم چرا مهاجرت می‌کنند و طبعاً ایجاد شغل برای این مجموعه عظیمِ متخصص و توانمند جوان، رشد سریع و مستمر اقتصادی می‌طلبد.ایشان همچنین افزودند: در دنیای امروز ارتقای جایگاه یک کشور به میزان زیادی مربوط به وضع اقتصادی آن کشور است. وقتی یک کشوری پولش ضعیف می شود، امکانات اقتصادی‌اش پایین می‌آید اعتبار و جایگاهش در دنیای امروز کاهش پیدا می کند. ما برای این که این جایگاه را در مجموعه‌ منطقه و جهان حفظ کنیم احتیاج به این رشد اقتصادی داریم. وضعیت مبهم جمعیت کشور و لزوم ثروتمند شدن در دوران کمبود نیروی جوان: دلیل چهارم رهبر انقلاب در تبیین ضرورت رشد اقتصادی، وضع مبهم جمعیت کشور از لحاظ جوانی در آینده‌ای نه چندان دور بود. ایشان گفتند: جمعیت جوان کشور بحمدا... اکنون خوب است، اما با روند فعلی فرزندآوری، آینده جمعیتی از این لحاظ مبهم است. بنابراین باید با رشد سریع و مستمر، کشور را ثروتمند کنیم، زیرا در روزی که جوان به اندازه کافی نداشته باشیم، ثروتمند شدن کشور ممکن نیست. الزامات تحقق رشد اقتصادی بخش بعدی سخنان رهبر انقلاب به بیان الزامات و لوازم تحقق رشد اقتصادی اختصاص داشت. الزاماتی که بخشی از آن ها به مسئولان، برخی به فعالان اقتصادی و بخشی هم به مردم مربوط می‌شود. رشد سرمایه گذاری، ارتقای بهره وری: حضرت آیت‌ا...خامنه‌ای در این زمینه «افزایش سرمایه‌گذاری برای تولید» و «ارتقای بهره وری» را دو رکن مهم و الزام اساسی رشد اقتصادی خواندند و گفتند: در برخی بخش‌ها از جمله چگونگی مصرف منابع طبیعی، بهره‌وری واقعاً پایین است. ایشان افزودند: حدود 90 درصد آب تولید کشور صرف کشاورزی می شود. صنعت و خانه و مصارف خانگی و امثال این ها مصرف کننده 10 درصد آب کشور هستند. ما اگر از این 90 درصد، 10 درصد بتوانیم صرفه‌جویی کنیم، یعنی به قدر همه‌ آبی که امروز صرف صنعت و صرف شرب خانگی و بقیه‌ مصارف می شود، به این اندازه آب بازیافت کرده ایم. ما از آب بد بهره‌وری می کنیم، از انرژی بد بهره‌وری می کنیم... ایشان اضافه کردند: یکی از مواردی که ما دچار ضعف بهره‌وری هستیم همین نیروهای کارمندی دولتی هستند که کار مفیدشان در طول هفته خیلی محدود است، چند ساعت بیشتر نیست. این همین کاهش بهره‌وری است در مورد نیروی انسانی. این ها باید اصلاح بشود. وجود برنامه بلندمدت در دستگاه ها: «وجود چشم انداز راهبردی و برنامه بلند مدت در دستگاه های اجرایی و حکومتی» الزام دیگری بود که رهبر انقلاب به آن اشاره کردند و گفتند: مسئولان معمولاً می‌گویند برنامه‌های دراز مدت دارند، اما اگر داریم نباید دچار روزمرگی و تغییر چند روزه حرف ها باشیم؛چرا که این روزمر‌گی به همه جا و همه چیز ضربه می‌زند. حمایت از بخش خصوصی:«حمایت دستگاه های اجرایی از بخش خصوصی» ضرورت دیگری بود که ایشان به مسئولان حاکمیتی گوشزد کردند. حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای در این زمینه دولتی کردن همه کارها در اوایل انقلاب را خطایی مهم خواندند و گفتند: کشور بدون فعالیت بنگاه های خصوصی اداره نخواهد شد و این بنگاه ها نیز بدون حمایت حاکمیت وارد میدان نمی‌شوند و اگر هم بشوند، موفق نخواهند بود.ایشان سیاست‌های اصل ۴۴ را، دقیق و مورد تایید عناصر علاقه‌مند به عدالت اجتماعی خواندند و گفتند: برخی برادران خوب و خوش‌نیت،‌ به این سیاست‌ها اعتراض دارند که این اعتراض درست نیست، البته در چند دولت، متاسفانه به این سیاست‌ها به درستی عمل نشد که لازم است با دقت، مراقبت، مدیریت و نظم و انضباط کاری، سیاست‌های کلی اصل ۴۴ اجرایی شود. ارتقای دانش و فناوری: «ارتقای دانش و فناوری» دیگر الزام مهم رشد اقتصادی بود که رهبر انقلاب به آن پرداختند و توجه دانشگاه ها و مراکز علمی- پژوهشی را به آن جلب کردند. ایشان موفقیت‌های امروز را در بسیاری از بخش‌ها، ناشی از آغاز نهضت علمی در حدود 15 سال قبل دانستند و افزودند: جوانان دانشمند باید از خطوط مقدم علم جهانی هم بگذرند و تحقق این آرزو را زمینه‌سازی کنند که 50 سال بعد اگر کسی خواست از تازه‌های علم با خبر شود، مجبور باشد زبان فارسی یاد بگیرد. «افزایش بهره‌وری» در همه بخش ها از جمله فعالیت نیروها و کارمندان دستگاه های دولتی و چگونگی مصرف منابع طبیعی از جمله آب نیز در بحث الزامات رشد اقتصادی، مورد تبیین رهبر انقلاب قرار گرفت. رقابت پذیر کردن کیفی و قیمتی محصولات: ایشان «رقابت‌پذیر کردن کالاها و خدمات» با افزایش کیفیت و کاهش قیمت محصول نهایی را از دیگر لوازم رشد اقتصادی کشور برشمردند و گفتند: این مسئله در عرصه صادرات اهمیت فراوانی دارد. ایشان افزودند: باید کاری کنید که نتوانند مجبورتان کنند که محصول‌تان را به نام کشور دیگری ببرید. نه، به نام ایران، ساخت ایران؛ بنویسید ساخت ایران. made in iran هم ننویسید. بنویسید ساخت ایران. با خط فارسی. ببرید در خارج، مجبور بشوند بخرند به خاطر این که کیفیتش خوب است و قیمتش پایین است. الان این اتفاق در مواردی می‌افتد، من اطلاع دارم. بهبود محیط کسب و کار: «بهبود محیط کسب و کار» ششمین الزام دستیابی به رشد اقتصادی بالا و پایدار بود که رهبر انقلاب چندمین بار بر آن تاکید کردند و گفتند: باید کاری کنیم که مردم بتوانند به راحتی، تولید و کسب و کار و  داد و ستد کنند. تصمیم گیری های متناقض را علاج کنید ایشان تصمیم‌های متناقض و تغییرات مکررِ قوانین و مقررات را از جمله موانع بهبود محیط کسب و کار برشمردند و افزودند: تصمیم‌گیری‌های متناقض را علاج کنید. گاهی دو دستگاه که هر دو نیز در جلسه هیئت دولت دور یک میز می‌نشینند، تصمیم‌های خلاف و متضاد یکدیگر اعلام می‌کنند. همچنین گاهی مقرراتی در دولت اعلام می‌شود، اما ناگهان با برخاستن صدایی از مجلس، آن کار که مدتی نیز برای آن برنامه‌ریزی شده، لغو می‌شود که این اشکال که مخاطب آن هم دولت و هم مجلس هستند، باید اصلاح شود. راه دراز و پر پیچ و خم فرایندهای اداری علاج شود «علاج راه دراز و پر پیچ و خم فرایندهای اداری» نکته دیگری بود که حضرت آیت‌ا...خامنه‌ای به آن اشاره کردند و افزودند: در زمینه پنجره واحد خدمات کارهای خوبی انجام شده است که در سایر بخش ها نیز باید گسترش یابد البته مقررات‌زدایی به معنای مراقبت‌زدایی نیست.ایشان مداخلات سلیقه‌ای نهادهای نظارتی و غیر نظارتی را از دیگر موانع بهبود محیط کسب و کار دانستند و افزودند: مداخله قانونی در موارد خلاف باید انجام بگیرد، اما مداخلات سلیقه‌ای و بی‌مورد و دخالت‌هایی که برخی نهادها بدون الزامات قانونی در کار مردم می‌کنند باید رفع شود. اساس تشکیل صندوق توسعه، کمک به بخش خصوصی بود اما ... حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای، به اهتمام به تامین مالیِ فعالیت‌های بخش خصوصی نیز تاکید و خاطرنشان کردند: اساس تشکیل صندوق توسعه، برای کمک به بخش خصوصی بود، اما از بدو تشکیل تاکنون، هر گاه کار دولت های مختلف گره خورده و مجوز قانونی برای برداشت از صندوق نداشته‌اند، برای استفاده فراقانونی به بنده مراجعه می‌کنند که این کار، هم اشکال فنی و هم اشکال نتیجه‌ای دارد. مشکلات ساختاری بودجه هنوز برطرف نشده است رهبر انقلاب پس از برشمردن عوامل مؤثر در بهبود محیط کسب و کار، انضباط مالی در بودجه را الزام دیگری برای رشد اقتصادی خواندند و گفتند: بودجه دچار مشکلات ساختاری است و کسری بودجه یکی از مشکل‌سازترین مسائل برای اقتصاد کشور است که از جمله اهداف جلسه شورای‌ عالی اقتصادی سران قوا حل همین مشکل بود، اما هنوز برطرف نشده است.ایشان افزودند: در مسئله کسری بودجه، موضوع تعهدات مالی بدون وجود منابع قابل اطمینان کاملاً مؤثر است و باید متوقف شود. البته گاهی این تعهدات از طرف خود دولت داده می‌شود، اما از آن بدتر خواسته‌های مجلس است که موارد زیادی تعهد بدون منابع مطمئن به دولت تحمیل می‌شود.رفع موانع در واگذاری مدیریت‌ها به مردم، پرهیز بخش دولتی از رقابت با بخش خصوصی و جلوگیری از واردات بی‌رویه، سه الزام دیگری بود که رهبر انقلاب برای تحقق رشد اقتصادی به آن ها اشاره کردند. 3 تذکر به بنگاه های خصوصی، دستگاه های دولتی و بخش تعاون حضرت آیت‌ا... خامنه‌ای در بخش پایانی سخنانشان سه تذکر بیان کردند: ۱- رقابت مثبت در بخش خصوصی پیش‌برنده است، اما بنگاه های اقتصادی خصوصی عرصه رقابت را از همکاری به ویژه در کارهای اقتصادی خارج کشور جدا کنند و در کارهای بزرگ با یکدیگر هم‌افزایی کنند. ۲- دستگاه های دولتی، شرکت‌های کوچک و متوسط را که نقش زیادی در ایجاد اشتغال و ارزش افزوده دارند، مورد توجه قرار دهند و بنگاه های بزرگ در زنجیره تولید خود به آن ها کمک کنند. ۳- مسئله تعاونی‌های تولید می‌تواند یکی از گره‌گشاترین کارها برای ایجاد اشتغال و به خصوص ایجاد عدالت اقتصادی در کشور باشد.رهبر انقلاب اسلامی در پایان سخنانشان گفتند: مسئولان دولتی با همه وجود در حال کار و تلاش بسیار خوب هستند البته باید جهت‌گیری‌ها و اقدامات را به‌گونه‌ای مراقبت کنند که نتایج مطلوبی به دنبال داشته باشد. فعالان اقتصادی چه گفتند؟  در این دیدار ۱۴ نفر از فعالان تولید و کارآفرینی و عرصه‌های دانش‌بنیانِ بخش خصوصی در حوزه‌های تجهیزات پیشرفته پزشکی، دندان پزشکی و داروسازی، خدمات فنی و مهندسی، صنایع چوب و سلولزی، صنعت نوشت‌افزار، کشاورزی و صنایع آبزی‌پروری و آب‌شیرین‌کُن، ساخت تجهیزات بخش انرژی‌های تجدیدپذیر و سلول‌های خورشیدی، صنایع نفت و گاز، محصولات پتروشیمی، پردازش اطلاعات و هوش مصنوعی، کسب و کارهای دیجیتال، صنعت فرش و نساجی به مدت یک ساعت و نیم، گزارشی از موفقیت‌ها، دستاوردها و تولیدات و همچنین برخی گلایه‌ها و مشکلات حوزه‌های کاری خود ارائه و پیشنهادهایی را نیز بیان کردند.ایجاد پنجره واحد خدمات دولتی به تولیدکنندگان، ارتقای شیوه تعامل دستگاه ها با شتاب دهنده‌ها، تشکیل کنسرسیوم‌های دولتی و خصوصی به منظور اجرای پروژه‌های بزرگ و نیمه‌تمام، ایجاد ساختار واحد تصمیم‌گیری و مدیریت در حوزه صادرات خدمات مهندسی، اصلاح قوانین مربوط به امور واگذاری اراضی در بخش کشاورزی، تعیین برنامه جدی و ارتقای سرمایه‌گذاری در زمینه فناوری هوش مصنوعی، سامان دهی فعالان غیر رسمی حوزه صنعت، تشکیل کارگروه ملی نوشت‌افزار، حل مشکل سرمایه در گردش واحدهای تولیدی، پرهیز از قیمت‌گذاری دستوری در مواردی که از ارز دولتی استفاده نمی‌شود، مدیریت مصرف انرژی و تخصیص بهینه یارانه سوخت، تاکید بر به رسمیت شناخته شدن مالکیت معنوی به خصوص در فناوری‌های دیجیتال، بازسازی کارخانجات مادر در صنایعی همچون نساجی از جمله نظرات مطرح شده از زبان تولیدکنندگان در این دیدار بود.