نقشه تورم 4 ساله به روایت بانک مرکزی

خراسان- در سال 97 و پس از بالاگرفتن مسئله انتشار آمار تورم بین مرکز آمار و بانک مرکزی بود  که این بانک انتشار آمارهای تورم خود را متوقف کرد. این مسئله از آن رو دارای اهمیت بود که مبدأ محاسبات تورمی این بانک از سال 1315 بوده که بسیار قبل تر از مرکز آمار ایران (برای خانوارهای شهری سال 1361) است و با توقف انتشار این آمارها، نوعی شکاف در روند آمارهای اقتصادی ایران ایجاد می شود. بانک مرکزی حدود دو سال بعد و در پاسخ به انتقادها درباره این مسئله تاکید کرد که تمامی آمارهای رسمی سر موعد محاسبه شده و در خصوص انتشار نیز این نهاد، تابع مقررات رسمی کشور است. نکته قابل تامل این جا بود که تجربه سال های اخیر نشان می دهد برخی دستگاه های مهم اقتصادی دولت نظیر وزارت اقتصاد نیز عمدتاً آمارهای این بانک را مبنای عمل خود قرار می دهند. با این اوصاف، دیروز این بانک از به روزرسانی آمارهای تورمی در پایگاه اینترنتی این بانک بعد از حدود 4 سال خبر داد. در بازه زمانی 1397 تا 1401 مرکز آمار و بانک مرکزی چگونه تورم را محاسبه کردند؟ بررسی جزئیات شاخص قیمت مصرف کننده در بازه زمانی که داده های بانک مرکزی در آن منتشر نشده اند، یعنی از ابتدای 97 تا بهمن امسال بین دو نهاد تخصصی مرکز آمار و بانک مرکزی جالب توجه است. این داده ها نشان می دهند که در بانک مرکزی، شاخص قیمت ها از رقم 115.6 در فروردین 97 به 745.1 در بهمن امسال رسیده است. معنی این آمار این است که قیمت ها به طور متوسط در این بازه زمانی حدود 6.4 برابر شده اند. با این حال جزئیات شاخص قیمت منتشر شده توسط مرکز آمار از تغییر این شاخص بین دو رقم 112.9 تا 598.3 حکایت دارد. یعنی به روایت مرکز آمار ایران، قیمت ها در این بازه زمانی حدود 5.3 برابر شده‌اند. همان طور که ملاحظه می شود، داده های بانک مرکزی، رشد قیمت ها در بازه زمانی 97 تاکنون را بیشتر گزارش داده است. از سوی دیگر توجه به نمودار شاخص قیمت ها با توجه به اطلاعات این دو نهاد تخصصی نیز حاکی از آن است که فاصله دو شاخص قیمت محاسبه شده در این دو مرکز، در سال های اخیر به مراتب بیشتر شده و شیب افزایش قیمت (تورم) طبق گزارش بانک مرکزی در سال های اخیر از شیب شاخص قیمت طبق گزارش مرکز آمار فاصله بیشتری گرفته است. تورم 4 سال اخیر به روایت بانک مرکزی تفاوت محاسبه شاخص قیمت ها در بانک مرکزی و مرکز آمار را می توان در آمارهای تورم سالانه (یعنی متوسط شاخص قیمت ها در 12 ماه منتهی به اسفند هر سال نسبت به دوره مشابه سال گذشته) نیز مشاهده کرد. بر این اساس، در شرایطی که نرخ تورم مرکز آمار از 26.9 درصد در پایان سال 97 به 40.2 درصد در پایان سال گذشته رسیده است و طی این سال ها روندی کاملاً صعودی داشته، این موضوع بنا به محاسبات بانک مرکزی اندکی تفاوت داشته است، به طوری که نرخ تورم ابتدا از 31.2 درصد در سال 97 به 47.1 درصد در سال 99 رسیده و پس از آن، در روندی کاهشی تا 46.2 درصد عقب نشینی کرده است. در نتیجه نرخ تورم بانک مرکزی ضمن این که بر خلاف مرکز آمار، روند یکسانی نداشته، به طور کامل از نرخ تورم مرکز آمار در سال های اخیر نیز بیشتر بوده است. تورم بهمن به روایت بانک مرکزی و مرکز آمار ایران در مقام مقایسه آمارهای تورمی بانک مرکزی و مرکز آمار ایران بد نیست سری هم به تازه ترین محاسبات صورت گرفته آن دو یعنی شاخص قیمت ها در بهمن بزنیم. در این باره می توان مشاهده کرد که به عنوان مثال نرخ تورم نقطه ای (تغییر شاخص قیمت ها در بهمن امسال نسبت به بهمن سال گذشته) توسط این دو دستگاه تقریباً یکسان محاسبه شده است (53.4 درصد توسط مرکز آمار و 54.6 درصد توسط بانک مرکزی). هر چند در برخی گروه ها نظیر دخانیات، مسکن، بهداشت و درمان، ارتباطات، تفریح و فرهنگ و آموزش تفاوت ها زیاد است و گاه تا بیش از 22 واحد درصد نیز می رسد.