روزنامه خراسان

آسمان فوتبال با ستاره های جوان

 چند روز قبل در جریان بازی بارسا با رئال بتیس یک اتفاق غیرمنتظره در دنیای فوتبال افتاد. ژاوی سرمربی بارسا یک بازیکن 15 ساله را روانه بازی کرد. «لامین یامال» درحالی رکورد جوان‌‌ترین بازیکن بارسا در لالیگا را به ‌‌نام خودش ثبت کرد که در روز این بازی تنها 15 سال و 9 ماه داشت. البته بارسا به استفاده از بازیکنان جوانی که محصول آکادمی لاماسیا هستند، معروف است. اما حتی در این تیم که به بازیکنانی مثل گابی و پدری در 17 سالگی میدان داده هم، حضور یک بازیکن 15 ساله اتفاق جالبی است. یامال در دقایق کمی که در بازی بود به ‌‌دلیل برتری مطمئن تیمش و اعتماد به‌‌نفسی که از کادر فنی گرفته بود بازی چشم‌‌نواز و بدون استرسی را به نمایش گذاشت. شاید خیلی‌‌ها از این اتفاق به‌‌عنوان یک ماجرای ورزشی ساده یاد کنند و از کنارش راحت بگذرند، اما در فوتبال ما که تیم‌‌های بزرگ عادت دارند حاصل سازندگی باشگاه‌‌های کوچک را در 24، 25 سالگی با رقم چشمگیری بخرند و به نیمکت بچسبانند تا بازیکنان خارجی سطح پایینی که حضورشان برای دلال‌‌ها نان و آبدار است بازی کنند؛ استفاده یک باشگاه ثروتمند از بازیکنی 15 ساله اتفاق کوچکی نیست و نشان می‌‌دهد فوتبال دنیا چقدر روی بازیکن‌‌سازی سرمایه‌‌گذاری کرده است. در این پرونده سعی کردیم در گفت‌‌وگو با مجید جلالی که روزگاری طرح‌‌های زیادی برای آکادمی‌‌های فوتبالی و رشد فوتبال پایه داشت، اما مسئولان نادیده‌‌اش گرفتند و همین‌‌طور نیما نکیسا که خودش از 18 سالگی درون دروازه پرسپولیس قرار گرفت و 20 سالگی ملی‌‌پوش شد، موانع بازیکن‌‌سازی در فوتبال کشورمان را بررسی کنیم.
مراقب نوجوانان با استعداد باشید
این‌‌‌‌که یک نوجوان با استعداد در سن کمی مسیر زندگی‌‌‌‌اش را در هر زمینه‌‌‌‌ای که استعداد دارد، کشف کند اتفاق بدی نیست. اما خانواده‌‌‌‌ها، مربیان، مدارس، آکادمی‌‌‌‌های ورزشی و هنری و... باید بدانند، اولین چیز در زندگی یک نوجوان این است که اقتضائات آن سن مثل تفریح، سرگرمی و ارتباط درست با گروه همسن‌‌‌‌ وسالان را تجربه کند و از معایب شهرت دور باشد تا اگر مسیرش خوب طی نشد به‌‌‌‌ناگاه سرخورده و منزوی نشود. پرت شدن یک کودک با استعداد در دنیای بازیگری، خوانندگی، ورزش و... به دنیای بزرگ‌سالانه شهرت و ثروت می‌‌‌‌تواند عواقب بدی برای آن داشته باشد و مراقبت زیاد و آموزش مستمر بزرگ ترها را می‌‌‌‌طلبد. از طرفی والدین باید دقت کنند با دیدن هر نوجوان موفقی، نباید به فرزندشان سرکوفت بزنند و او را ناتوان جلوه دهند. شاید هنوز مسیر لازم برای این‌‌‌‌که نوجوان بداند از زندگی چه می‌‌‌‌خواهد طی نشده و هیچ وقت هم دیر نیست. کشف استعداد اصولی دارد، هیچ دو نوجوانی مثل هم نیستند، به‌‌‌‌ طور مثال اگر در یک باشگاه شطرنج یک نوجوان قهرمان کشور شد و با بزرگ سالان رقابت کرد؛ دلیل نمی‌‌‌‌شود چون دوستانش همان‌‌‌‌ چیزها را یاد گرفتند بتوانند همان‌‌‌‌قدر موفق باشند و اگر نبودند تنبل و ناتوان هستند. شاید هنوز در مسیر درست قرار نگرفتند.
چرا باید ستاره‌‌‌ها را زود کشف کرد؟
بهترین‌‌‌های دنیا در چه سنی کشف شدند و چرا فوتبال ما از کشف دیرهنگام ستاره‌‌‌ها لطمه می‌‌‌بیند؟

بیشتر فوق‌‌ستاره‌‌های فوتبال دنیا طی دهه های اخیر در سنین نوجوانی کشف شدند. پله در 17 سالگی با تیم ملی برزیل در جام جهانی بازی کرد. مارادونا اولین‌‌بار در 17 سالگی پیراهن تیم ملی کشورش را پوشید. لوتار ماتئوس آلمانی، اولین جام‌‌جهانی‌‌اش را در 20 سالگی تجربه کرد. برای همین وقتی در 28 سالگی جام جهانی را به‌‌عنوان کاپیتان ژرمن‌‌ها بالای سر برد بازیکنی با تجربه محسوب می‌‌شد. وقتی بازیکنی در سنین کم ستاره می‌‌شود می‌‌تواند با کسب تجربه در سنین بالاتر به بازیکنی کامل‌‌تر تبدیل شود. مالدینی هم در 26 سالگی بازوبند کاپیتانی تیم ملی کشورش را می‌‌بست، اما بد نیست بدانید وحید امیری که طی 8 سال اخیر جزو بازیکنان ثابت ما بوده، تازه در 27 سالگی اولین بازی ملی‌‌اش را انجام داده است. حالا تصور کنید امثال او در 20سالگی کشف می‌شدند؛ آن وقت چه اثر بهتری روی فوتبال ما داشتند؟ در بین فوق ستاره‌‌ها رونالدوی برزیلی مورد جالبی است. او در 19 سالگی بعد از یک سال فوق درخشان با بارسا، بهترین بازیکن جهان شد. مسی در 16 سالگی با حمایت رونالدینیو وارد تیم بزرگ سالان بارسا شد و درخشید. برای همین وقتی فقط 18 سال داشت تبدیل به یک ستاره شده بود. کریس رونالدو از 17 سالگی درخشش را شروع کرد و 18 سالگی به‌‌عنوان منجی وارد منچستری شد که به ‌‌خاطر از دست دادن دیوید بکام، روزهای تلخی را می‌‌گذراند. امباپه تنها 15 سال داشت که کشف شد و به موناکو آمد. اما او هم برای بازی در تیم بزرگ سالان موناکو زیاد منتظر نماند. همین بود که موفق شد در 19 سالگی در جام‌‌جهانی 2018 بدرخشد و قهرمانی جهان را تجربه کند و با آن همه خاطره ای که از او داریم تازه 24 ساله شده است. نیمار در همین سنین بود که برای جوانان سانتوس چنان خوب بازی کرد که زود به تیم بزرگ سالان منتقل شد. ستاره این‌‌ روزهای منچستر سیتی یعنی هالند هم از 19 سالگی در ترکیب اصلی دورتموند درخشید و عجیب نیست حالا در 22 سالگی ستاره تیم پپ گواردیولا باشد و رکوردهای گلزنی را جابه‌‌جا کند. به‌‌طور کلی هیچ فوق‌‌ستاره‌‌ای سراغ نداریم که طی دو سه دهه اخیر، درخشیده باشد، اما بعد از 24 سالگی مطرح شده باشد. اگر بازیکنی در این سنین تازه مطرح شود امکان تبدیل به یک ستاره شدن را ندارد؛ چون مصدومیت، محرومیت و خیلی چیزهای دیگر بخش جدایی‌‌ناپذیری از فوتبال هستند و بازیکنی که خیلی دیر به دنیای فوتبال معرفی شود فرصت کافی برای بهترین بودن و خاطره‌‌انگیز شدن را نخواهد داشت، اما در هیچ کجای دنیا مثل اسپانیا بازیکنان فرصت رشد کردن از آکادمی‌‌ها را پیدا نمی کنند. تیم اسپانیا که در یورو 2008، جام جهانی 2010 و بعد یورو 2012، به قاتل دیگر تیم‌‌ها تبدیل شد و سه قهرمانی معتبر پشت سرهم را تجربه کرد از نوجوانی با هم بودند. درک تاکتیکی بالا، شناخت روحی، هضم شدن توانایی فردی و تکنیکی در بازی گروهی و... در حالی برای کاسیاس، اینیستا، ژاوی، فابرگاس، پویول، راموس، تورس و... رقم خورد که از سنین بسیار‌کم  و کم وبیش تیم ملی نوجوانان در کنار هم بودند و فقط پیکه بعدها به جمع رویایی آن‌‌ها اضافه شد. درحالی‌‌ که فوتبال ما هنوز نه در رده باشگاهی و نه در رده ملی به جوانان بها نمی‌‌دهد، امکان تجربه کردن را از آنان سلب می‌‌کنیم و هیچ تصوری از اهمیت کنار هم بازی کردن آن‌‌ها در دراز مدت نداریم. برای همین سال هاست امثال صیاد‌منش، قائدی و ... حتی فرصت بازی به عنوان بازیکن ذخیره را نداشتند و طی 5 سال اخیر هیچ پدیده ای به عنوان بازیکن جوان به تیم ملی اضافه نشده است. علت این ماجرا را می‌‌‌توان در فوتبال دولتی دانست. باشگاه خصوصی آن چنانی نداریم، مدیریت‌‌‌ها از جنس دوراندیشی نیستند؛ هر مدیر ترجیح می‌‌‌دهد به‌‌‌قول خودشان با ترکاندن چند بمب در نقل و انتقالات، سر و صدا راه بیندازد و محبوب هواداران شود. آکادمی استاندارد فوتبال وجود ندارد تا با بازیکن سازی برای باشگاه‌‌‌ها درآمدزایی شود. باشگاه‌‌‌ها نیازی هم به این کار ندارند چون فقط مصرف‌‌‌کننده هستند و پول هم که از بیت‌‌‌المال سرازیر می‌‌‌شود. برای همین توجه به تیم‌‌‌های پایه وجود ندارد. برای غرامت به مربیان و بازیکنان معمولی و ضعیف خارجی چند صد میلیارد تومان پول هدر می‌‌‌دهیم اما حاضر نیستیم بخش کمی از آن را خرج زیرساخت ورزش و بازیکن‌‌‌سازی کنیم. تیم‌‌‌های‌‌‌مان زمین تمرین و ورزشگاه استاندارد ندارند؛ از داشتن کمپ‌‌‌های خوب بی‌‌‌بهره هستند، اما هزینه‌‌‌های گزافی را به ‌‌‌عنوان فسخ قرارداد فلان مربی و بازیکن می‌‌‌دهیم. در این شرایط عجیب نیست پدیده لیگ ما یک بازیکن 22 ساله مثل عمری باشد که به طور تصادفی کشف شده و اساساً در آن سن هم چندان پدیده محسوب نمی‌‌‌شود. در حالی که روزگاری ترکیب تیم ملی و نه حتی باشگاه‌‌‌ها را بازیکنان 19، 20 ساله‌‌‌ای مثل نکونام، کعبی، کاویان‌‌‌پور و... شکل می‌‌‌دادند. حتی در فوتبال ما اگر بازیکنی در سن کم کشف شود چون در مسیر درست قرار نمی‌‌‌گیرد ظرفیت دیده شدن را ندارد و سرنوشتش می‌‌‌شود مثل پیام صادقیانی که بعد از درخشش در 20 سالگی، در 27 سالگی به ‌‌‌دلایلی برای همیشه از فوتبال محروم شد.
ردپای اقتصاد در بازی ‌دادن به بازیکن 15 ساله
«مجید جلالی» مدرس بین‌المللی فیفا از اما‌و‌اگرهای تصمیم بحث‌برانگیز «ژاوی» می‌گوید و این که چرا در لیگ ما چنین اتفاقاتی نمی‌افتد؟
مجید حسین زاده  |  روزنامه‌نگار
 «لامین یامال» 15 ساله به جوان‌ترین بازیکن تاریخ لالیگا با پیراهن بارسلونا تبدیل شد. آیا این تصمیم «ژاوی» در فوتبال حرفه‌ای کار درستی بود که به یک بازیکن 15 ساله، فرصت داد تا در کنار تیم بزرگ سالان پا به توپ شود؟ اگر هست، چرا این اتفاق برای ما خیلی عجیب است و در لیگ‌مان اصلا از چنین اتفاقاتی، خبری نیست؟

بارسا دیدگاه اقتصادی و سازندگی دارد
«مجید جلالی»، مربی و کارشناس فوتبال در ابتدای صحبت‌هایش می‌گوید: «دلیل این‌ که شاهد چنین اتفاقاتی در فوتبال خودمان نیستیم، این است که در لیگ ما یک دیدگاه سازندگی حاکم نیست، حتی یک دیدگاه اقتصادی هم حاکم نیست. در صورتی که هرکدام از این‌‌ها حاکم بود، شما باید شبیه این اتفاق را بارها در لیگ می‌دیدید. شما وقتی آکادمی دارید، چنین تصمیم‌هایی دور از انتظار نیست و بارسا چون آکادمی دارد، دیدگاه اقتصادی و سازندگی دارد، به بازیکن 15 ساله میدان می‌دهد.»
در آکادمی لیورپول 290 نفر کار می‌کنند
او به خاطره‌ای درباره اهمیت داشتن آکادمی اشاره می‌کند و می‌گوید: «مثلا من یادم است که یک روز در آکادمی لیورپول بودیم. مدیر آکادمی این باشگاه انگلیسی می‌گفت که ما این جا نزدیک 290 نفر کارمند داریم یعنی در آکادمی لیورپول 290 نفر کار می‌کردند. او توضیح می‌داد وقتی ما «مک‌منمن» را به رئال ‌مادرید فروختیم، هزینه 11 سال آکادمی را با فروش همین یک بازیکن درآوردیم. حالا شما در نظر بگیرید، وقتی چنین دیدگاهی بر فوتبال جهان حاکم باشد، حتی اگر دیدگاه فقط اقتصادی باشد، بازی ‌دادن به استعدادها در اولویت قرار می‌گیرد.»
تیم بزرگ سالان ویترین هر باشگاه است
«جلالی» درباره فواید بازی ‌دادن به ستاره‌های نوجوان می‌گوید: «وقتی شما آکادمی دارید، ویترین شما می‌شود تیم بزرگ سالان. بنابراین وقتی یک بازیکن آکادمی‌تان را در تیم بزرگ سال بازی می‌دهید، در ویترین‌تان یک بازیکن و استعداد را معرفی می‌کنید و آن بازیکن ارزش افزوده می‌گیرد، قیمتش بالا می‌رود و آن سرمایه باشگاه‌تان می‌شود. یعنی هم در حوزه ساخت اقتصاد باشگاه یک اتفاق مهم رقم می‌خورد و هم در زمینه ساخت بازیکن برای فوتبال و تیم‌ملی کشور و باشگاهش».
بازی ‌دادن به نوجوانان قطعا غرامت دارد
از او درباره درست یا اشتباه بودن بازی دادن به یک بازیکن 15 ساله، آن هم در سطح لالیگا می‌پرسم که می‌گوید: «اعتماد به یک بازیکن 15 ساله، نه تنها در فوتبال حرفه‌ای اشتباه نیست که کار بسیار بزرگی است و هر مربی این کار را نمی‌کند. مربی‌هایی که صرفا نتیجه خواه هستند، ابدا سمت چنین تصمیم‌هایی نمی‌روند. شما وقتی یک بازیکن جوان، نوجوان و کم تجربه را بازی می‌دهید، به عنوان یک مربی وقتی چنین تصمیمی می‌گیرید، در درجه اول دارید روی شغل خودتان ریسک می‌کنید. چون بازی دادن به جوان قطعا غرامت دارد و هر مربی راضی نمی‌شود که دست به این کار بزند. حق هم دارد، با خودش می‌گوید من به این ‌جا آمدم و باید نتیجه بگیرم، هوادار هم از او همین را می‌خواهد».
ما استعدادها را تربیت نمی‌کنیم
«جلالی» درباره این که چرا در ایران برخی بازیکنان که استعدادشان زود کشف شد، زود هم فراموش و نابود شدند، می‌گوید: «دلیلش این است که استعدادهای ما در آکادمی‌ها، خوب تربیت نمی‌شوند. در آکادمی‌های ما فقط به آن‌ها فوتبال یاد می‌دهند، آن هم شاید به صورت ناقص، در حالی ‌که یک استعداد را باید از جنبه‌های مختلف تربیت کنید تا آینده‌اش را تضمین کنید. یکی از این جنبه‌ها، مهارت فوتبالی‌اش است.»
کاش زودتر به دایی، طارمی و ... اعتماد می‌شد
او در پایان می‌گوید: «بازیکن های خیلی زیادی در ایران سراغ دارم که استعدادشان دیر شکوفا شد. شما حساب کنید که اگر بعضی از این بازیکن‌ها استعدادشان زودتر و به موقع کشف می شد، چه اتفاقات بزرگی رقم می‌خورد؟ مثلا علی دایی، در 23 سالگی کشف شد. شما حساب کنید اگر در 16 سالگی به او اعتماد می‌شد و پا به مستطیل سبز می‌گذاشت، می‌توانست چه افتخاراتی کسب کند؟ همچنین وحید امیری، مهدی طارمی و خیلی‌های دیگر.»

 


تصمیم «ژاوی» نه درست بود و نه غلط
«نیما نکیسا» که در18 سالگی در بزرگ سالان پرسپولیس بازی کرده، درباره ضرورت توجه به فوتبال پایه می‌گوید
دروازه‌بان سابق تیم‌ملی کشورمان در 18 سالگی درون دروازه تیم بزرگ سالان پرسپولیس ایستاد، در 20 سالگی برای تیم ‌ملی در جام‌ ملت‌ها درخشید و زمان بازی در جام‌جهانی فرانسه هم 22 ساله بود. او درباره تصمیم سرمربی بارسلونا برای بازی دادن به یک بازیکن 15 ساله می‌گوید: «ما باید ببینیم نظام ساختارسازی‌مان در فوتبال پایه چطور است؟ آیا فوتبال پایه‌مان شبیه یک مدرسه است و ما طبق برخی شاخص های اصلی، می‌خواهیم در آن سرمایه‌گذاری کنیم و برای مربی‌ها تعهدی به وجود بیاوریم و برنامه‌های دقیق و گسترده‌ای برای ایجاد زیرساخت‌های لازم داشته باشیم یا نه؟ آیا خانواده‌های بازیکنان را به یک سطح فـــرهنــگی برای تربیت یـک قهرمانی که آینده‌ای را برای او متصور هستیم، رساندیم؟ چه از لحاظ تغذیه بازیکن و استراحت و چه از لحاظ روانی به او توجه داریم؟ اگر بارسلونا و ژاوی تصمیم می‌گیرند که یک بازیکن 15 ساله را به زمین بفرستند، می‌دانند که چه ساختارسازی را انجام داده‌اند بنابراین امروز دارند نفع آن را می‌برند.
ما به تک استعدادها دلخوش هستیم
او درباره خودش که از 18 سالگی در تیم بزرگ سالان پرسپولیس توپ زده، می‌گوید: «من در نظام آموزشی تیم پاس، با شانس‌هایی که آوردم و البته تلاش‌های زیادی که داشتم، خدا را شکر توانستم خودم را به جایگاهی برسانم که برای تیم‌ملی کشورم هم بازی کنم، اما الان شما دقت کنید که ما چند سال است که انتقال بازیکن از تیم نونهالان‌مان به نوجوانان کاهش معناداری می‌یابد؟ از نوجوانان به جوانان، جوانان به امید و امید به بزرگ سالان مدام ریزش دارند، یعنی این‌طور نیست که ما به‌صورت مدام ساختارسازی کنیم که آن‌ها بتوانند خودشان را در شرایط خوبی نگه دارند. ما در کشورمان بیشتر دلخوش هستیم به تک استعدادهایی که ظهور می‌کنند».
بازیکن 15 ساله از لحاظ آناتومیکی آماده بازی با بزرگ‌سالان نیست
از نکیسا که خودش هم خیلی زود در تیم بزرگ سالان فرصت بازی پیدا کرده، می پرسم که آیا از نظر حرفه‌ای، تصمیم سرمربی بارسلونا را درست می‌داند یا نه؟ که می‌گوید: «باید شاخص های زیادی را در نظر گرفت. بازیکن 15 ساله از لحاظ رشد آناتومیکی و حتی روانی در شرایط کامل برای بازی در تیم بزرگ سالان قرار نگرفته است. بنابراین این‌ که بگوییم چون بارسلونا این کار را کرده، پس قطعا درست است و همه تیم‌ها می‌توانند از او الگوبرداری کنند، صحیح نیست اما دلیلی هم ندارد که بگوییم کار نادرستی است چون تیم پزشکی بسیار قوی بالای سر بازیکنان‌شان است، به لحاظ ساختار عضلانی حتما بازیکن را  در سطحی دیدند که بتوانند از او استفاده کنند، اما واضح است که نوع استخوان‌بندی یک بازیکن 15 یا 16 ساله با بازیکن 27 یا 28 ساله خیلی در تقابل‌های شخصی در زمین به چشم خواهد آمد».
بازی در بزرگ سالان پرسپولیس دست من نبود
او درباره این که آیا اگر به گذشته برگردد، باز هم در 18 سالگی در تیم بزرگ سالان پرسپولیس بازی خواهد کرد یا نه؟ می‌گوید: «دست من نبود، دست مربیان من بود و یک بازیکن در آن سال یعنی 30 سال پیش، قطعا دوست داشت برود تیم بزرگ سالان. اما به‌طور کلی، بازی با تیم بزرگ سالان در آن سن و سال نیاز به یک پروتکل حفظ و نگهداری دارد که باید کاملا در نظام آموزشی فوتبال ما نهادینه شود. شما ببینید یک بازیکن اگر در اروپا در 15 سالگی به شرایط بازی در تیم بزرگ سالان رسیده، آیا تیم‌های دیگر مانند رئال، چلسی، بایرن ‌مونیخ و ... هم این کار را کردند؟ درست است که شما دارید یک بازیکن 15 ساله را به جهان معرفی می‌کنید، اما مانند این است که یک موتور 300 سی‌سی را می‌گذارید کنار موتورهای 1000 سی‌سی. این قطعا یکسری عواقب هم خواهد داشت».


 
 
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
اخبار ویژه (کيهان) راه حل بکارگیری مردم در جهش تولید (تجارت)
سایر اخبار این روزنامه
آسمان فوتبال با ستاره های جوان جولان دوباره بالن مرموز ! 600 هزار کارت هوشمند ملی در هزار توی صدور! ریشه‌های وقت‌نشناسی بحرانی که پشت یک حرف نسنجیده پنهان شده است فرمول پاداش صرفه جویی برق کم‌توجهی به مدارس دولتی بی‌عدالتی محض است پیامدهای شهادت خضر عدنان و ناشنیده ها درباره زندگی میرزا حبیب خراسانی تغییر سکاندار مسکن به امید تحول؟! جهش بورس با ادامه ورود نقدینگی به بازار سرمایه جنایت مسلحانه تیبا سواران در تاریکی شب تب «مستندهای واقع نما» در نمایش خانگی!