چشم امید کارون به «غدیر» و «آب‌حیات»
[لیلا مهداد]«کوت‌عبدالله»، «استیشن»، «خزامی»، «درویشیه»، «شریعتی‌یک»، «کوت‌نواصر»، «کوی منتظری»، «گاومیش‌آباد»، «گندمکار» و «هادی‌آباد» به وقت زمستان 91 ادغام شدند تا شهرستان کارون شکل بگیرد؛ شهرستانی با 5هزار کیلومترمربع مساحت که بیش از 200هزار نفر را در دل خود جای داده است. «کوت‌عبدالله» همسایه‌ای که در ضلع جنوب‌شرقی اهواز جاخوش کرده، از افت فشار آب و گل‌آلودبودنش رنج می‌برد. منطقه‌ای که مرکزیت شهرستان کارون را به نام خود مصادره کرده، اما زیرساخت‌های توسعه‌شهری هنوز گذرشان به آنجا نیفتاده. روزگاری نه‌چندان دور، «کوت عبدالله» و روستاهای اطراف حاشیه شهر بودند تا اینکه شهرستان کارون شکل گرفت -چهارمین شهرستان خوزستان- «کوت‌عبدالله» شد مرکز آن. «کوت‌عبدالله» اما قصه‌ای طولانی پشت‌سر گذاشته تا به امروز برسد؛ از مشکل آب‌شرب و تردد شبانه‌روزی موتورهای سه‌چرخ تا فاضلابی که هرازگاهی خیابان و خانه‌ها را تصرف می‌کند.
سه‌چرخه‌های آب‌فروش
آب‌شرب اینجا در «کوت‌عبدالله» سوار سه‌چرخ‌ها از کوچه‌ای به کوچه دیگر سفر می‌کند برای دلربایی از ساکنان. موتورهای سه‌چرخ شبانه‌روز در میانه شهر خیابان‌ها را بالا و پایین می‌روند برای بالابردن دخل روزانه‌شان. بشکه‌های 20لیتری سوار بر سه‌چرخ‌ها از افت فشار و گل‌آلود بودن آب بهره برده‌اند برای رونق کاسبی‌شان. «کوت‌عبدالله» شهری که نه امکانات شهری به خود می‌بیند، نه امکانات بهداشتی. تقویم که به فصل گرما و خرماپزان خوزستان می‌رسد، مشکل افت فشار و گاهی کدورت آب زندگی را به کام شهروندان تلخ می‌کند. یکی از خانه‌های کوچک و نقلی «درویشیه» خانواده «عباس» را دور هم جمع کرده: «درویشیه، زیرمجموعه شهرستان کارون است. هر سال با نزدیک‌شدن به تابستان مشکلات آب فشار بیشتری به ما وارد می‌کند.» سال‌هاست «عباس» و هم‌محلی‌هایشان مشکل آب دارند و تابستان‌ها را پشت‌سر می‌گذارند به امید بهبود شرایط. «عباس» در این کوچه‌ها کودکی‌اش را جا گذاشته و حالا مرد خانه خودش است: «از وقتی یادم می‌آید اینجا مشکلات ریز و درشت داشته که حل نشده‌اند. آسایش به این مردم نیامده.»
جوان‌ترها می‌گویند خوب آب را تصفیه نمی‌کنند
«سلما» 35سال پیش عروس «قلعه‌چنعان» شد و از همان روز تا حالا عمرش در کوچه و خیابان‌های «قلعه‌چنعان» گذشته: «یک روز آب خوب است یک روز بد. افت فشار که همیشه هست، اما یک روزهایی آب رنگ گِل می‌گیرد.» «سلما» مادر چهار دختر و پسر است: «گاهی اوقات آب بوی بد می‌دهد. یک روزهایی هم رنگش تغییر می‌کند تا جایی که قهوه‌ای می‌شود.» «سلما» و خانواده‌اش آب شُرب‌شان را از دستفروش‌های موتور سه‌چرخه‌ای می‌خرند: «سلامتی ارزش دارد. می‌ترسم بچه‌ها با این آب مشکلات روده‌ای پیدا کنند، به همین علت برای خرید آب هزینه می‌کنم.» اهالی از خوب تصفیه‌نشدن آب گلایه دارند: «من از این چیزها که سر درنمی‌آورم، اما جوان‌ترها می‌گویند خوب آب را تصفیه نمی‌کنند.» مرد خانه‌اش کارگری ساختمان می‌کند برای رزق حلال: «خدا را خوش نمی‌آید پول خرید آب هم بدهیم با این همه خرج‌وبَرج.» «ثنا» با پدر و مادرش ساکن «کوت‌نواصر» هستند: «ما سه بچه‌ایم در خانه. پدرم اهواز کار می‌کند، اینجا برایش کار نبود.» افت فشار آب دردسر هر روزه مادر «ثنا»ست: «از شب مادرم در دبه آب پُر می‌کند تا برای شست‌وشوی فردا مشکل نداشته باشد. ساعت‌ها طول می‌کشد همان آب گل‌آلوده هم پُر شود.» در خاطرات پدر و مادر «ثنا» مشکل آب همیشه حضور داشته و حالا «ثنا» هم آن را زندگی می‌کند.
ساخت‌وسازها؛ بلای جان شهروندان
شهرستان کارون نوپاست و شاید برای همین هنوز با مشکلاتی دست‌به‌گریبان است. به اعتقاد مدیر آبفای شهرستان کارون، جدیدالتاسیس بودن شهرستان کارون در این زمینه بی‌تاثیر نیست. به گفته «محمود آریاخاکی»، در بسیاری از مناطق شهرستان کارون ساخت‌وسازهای بی‌رویه به چشم می‌خورد. «آریاخاکی» معتقد است ساخت‌وسازها باعث توسعه نامتوازن به‌ویژه در «اسلام‌آباد»، «قلعه چنعان» و «کانتکس» شده است. مدیر آبفای شهرستان کارون ادامه می‌دهد: «شهرستان کارون شامل 20منطقه شهری است که تامین آب‌شان از دو محل صورت می‌گیرد که یکی از تصفیه‌خانه شهدای کوت عبدالله و دیگری خط انتقال آب حیات از سمت «قلعه چنعان» به سمت «کوت نواصر» است.
به گفته «آریاخاکی»، حجم عمده تامین آب از تصفیه‌خانه شهدای کوت عبدالله افزون‌بر 60هزار مترمکعب در شبانه‌روز است: «از منبع آب حیات افزون‌بر 20هزار مترمکعب در شبانه‌روز آب تامین می‌شود.» به اعتقاد مدیرآبفای شهرستان کارون، آب حیات از چاه‌های گلالک شوشتر تامین می‌شود و جزو باکیفیت‌ترین آب استان به حساب می‌آید: «تصفیه‌خانه شهدای کوت عبدالله با استناد به گزارش مرکز بهداشت و آزمایش‌های روزانه‌ای که از نظر کیفیت کدورت و دیگر شاخص‌های میکروبی انجام شده، مشکلی ندارد.»
12هزار فقره انشعاب غیرمجاز داریم
اهالی کوت عبدالله، قلعه‌چنعان، اسلام‌آباد و... ناراضی‌اند از بوی بد و کدورت آب، اگرچه مدیر آبفای شهرستان کارون معتقد است در مناطق جدیدالاحداث شبکه توزیع استاندارد نیست. به گفته «آریاخاکی»، برخی از اهالی این مناطق از انشعابات غیراستاندارد یا غیرمجاز استفاده می‌کنند که باعث آلودگی ثانویه است: «در مناطق نام‌برده به دلیل همین انشعابات غیراستاندارد در برخی ساعات شبانه‌روز آب دچار آلودگی است.» به گفته مدیرآبفای شهرستان کارون، در این شهرستان 12هزار فقره انشعاب غیرمجاز در مناطق فاقد شبکه استاندارد به چشم می‌خورد: «در مناطق جدیدالاحداث نیازمند توسعه 20کیلومتری شبکه هستیم.» به باور او، افت فشار آب در نتیجه انشعابات غیراصولی یا شکستگی‌های احتمالی است. او ادامه می‌دهد: «در برخی از مناطق مثل «شکاره» یا انتهای «اسلام‌آباد» چون نقشه مصوب شهرداری و تغییر کاربری ندارد، امکان رفع مشکلات در این مناطق هم لنگ مانده. درواقع تا شهرداری نقشه را مصوب نکند و کروکی منطقه را در اختیار آبفا قرار ندهد، اصلا امکان طراحی نقشه شبکه توزیع وجود ندارد.»
10 کیلومتر شبکه توزیع کارگذاری شد
مدیر آبفای شهرستان کارون با اشاره به اینکه سال گذشته 6فیلتر تحت‌فشار در فاز یک تصفیه‌خانه «کوت عبدالله» افتتاح شده است، می‌گوید: «شاهد ارتقای اندک کیفیت آب بودیم. همچنین افزون‌بر 10 کیلومتر شبکه توزیع در «قلعه چنعان»، «شکاره دو»، انتهای «اسلام‌آباد»، «درویشیه» و «شهرک غدیر» کارگذاری شد.» «آریاخاکی» از ارتقای سیستم پمپاژ تصفیه‌خانه‌ها در شهرستان کارون خبر می‌دهد: «تلاش شده تا دو فقره انشعاب از خط انتقال آب با عنوان «آب حیات» دریافت شود تا فشار شبکه را متعادل و از افت فشار در شبکه و به تبع ایجاد آلودگی جلوگیری کند. این دو انشعاب در محدوده «کوت نواصر» و «قلعه چنعان» پیش‌بینی شده که برای «قلعه چنعان» کارهای نهایی انجام شده و در صورت افتتاح شاهد متعادل‌شدن شبکه از نظر افت فشار خواهیم بود.»
700میلیارد تومان اعتبار از محل مسئولیت‌های اجتماعی نفت
«آریاخاکی» از برنامه میان‌مدت برای احداث حوضچه پیش‌ته‌نشینی حذف کدورت و ارتقای تصفیه‌خانه «کوت عبدالله» با اعتباری افزون‌بر 120میلیارد تومان خبر می‌دهد: «برنامه بلندمدتی هم در این زمینه پیش‌بینی شده است. در سفر ریاست‌جمهوری بر حل این مسئله تاکید شده است. اعتبار اولیه این برنامه از محل اعتبارات مسئولیت‌های اجتماعی نفت به میزان 700میلیارد تومان تامین خواهد شد.» مدیرآبفای شهرستان کارون درخصوص این برنامه می‌گوید: «این برنامه شامل احداث تصفیه‌خانه متعارف 5مترمکعب در ثانیه برای شهر «کوت عبدالله» و شهرستان کارون در محل شرکت جنوب‌شرق است. متولی اجرای این برنامه سازمان آب و برق خوزستان خواهد بود.» او ادامه می‌دهد: «در این برنامه محل تامین آب، نوع آب و تصفیه‌خانه متعارف برنامه‌ریزی شده است. این تصفیه‌خانه با افق 50ساله برای شهرستان ساخته می‌شود. تولید این تصفیه‌خانه بسیار خوب و برای شهرستان کارون و جنوب شهر اهواز قابل استفاده است.» مدیرآبفای شهرستان کارون از وجود 45هزار فقره انشعابات قانونی در این شهرستان خبر می‌دهد: «12هزار انشعاب غیرمجاز یا هماهنگ شبکه غیراستاندارد ثبت شده است؛ این انشعابات غیرمجاز نقطه ضعف شبکه هستند و آلودگی‌های ثانویه را ایجاد می‌کنند.»
احداث تصفیه‌خانه‌ای با ظرفیت 2.5متر بر ثانیه
«گلایه اصلی مردم کیفیت آب شرب است. با وجود پیگیری‌ها آب شرب به لحاظ کمی و کیفی گل‌آلود و غیرقابل استفاده برای شرب است.» به باور نماینده مردم اهواز در مجلس، اگر 30درصد به ظرفیت فعلی خط آبرسانی آب حیات اضافه شود، می‌توان کیفیت آب شرب تعدادی از محلات را ارتقا داد. «سیدکریم حسینی» از احداث یک تصفیه‌خانه با ظرفیت 2.5متر بر ثانیه در منطقه خبر می‌دهد: «در این زمینه مذاکراتی با مدیرعامل آبفای خوزستان و استاندار خوزستان خواهم داشت تا این کار پیگیری شود.»
طرح‌های گره‌گشا
تامین آب آشامیدنی پایدار برای روستاهای استان خوزستان از همان ابتدا در دستور کار رئیس‌جمهوری قرار گرفت. نهضتی که در چارچوب مصوبات دولت از سال گذشته تا آذرماه 1401 حدود یک‌هزار و 700 روستا را به آب شرب پایدار متصل کرد. طرح‌های رفع معضل آب بعد از سال‌ها دست‌وپنجه نرم کردن با مشکل عمده تنش آبی و در راستای محرومیت‌زدایی با عبور از موانعی که سال‌ها وجود داشتند، با اعتباری افزون‌بر 35میلیارد تومان از محل اعتبارات استانی به سرانجام رسیده‌اند.
پاییز سال 1401 بود که خبرها از برطرف‌شدن معضل آب آشامیدنی 50درصد جمعیت استان گفتند. هرچند در این طرح شهرهای میانی، غربی و جنوبی استان به همراه روستاهای‌شان دارای آب باکیفیت و پایدار شدند. در همان برهه مسئولان استانی از پنج طرح دیگر خبر دادند که قرار شد اجرایی‌شدن‌شان سایر شهرستان‌ها را تحت‌پوشش قرار دهند. در میانه گفتن از همین طرح‌ها بود که از فاز دوم پروژه‌ای خبر رسید که شامل مخزنی 5هزار مترمکعبی بود، با 5کیلومتر خط 500میلی‌متر و بازسازی فیلترهای تحت‌فشار. هرچند مسئولان استانی از 6طرح اصلی گفتند که مهم‌ترین آنها ابرپروژه غدیر عنوان شد.
