[محمد کاظمی]درباره غسان کنفانی نوشته‌اند که کابوس موساد بود. هر کجای دنیا که می‌رفت نقشه‌ خون‌آلود فلسطین را دنبال خودش می‌کشید. انگار که تکه‌به‌تکه‌ خاک وطن و خون برادران و خواهرانش را به کلماتش سنجاق کرده بود. هرچند آنها طاقتش را نداشتند. می‌خواستند بی‌سروصدا فلسطین را ببلعند و او با قیل‌وقالِ قلم، تکه‌پاره‌های وطنش را از میان دندان‌هایشان بیرون می‌کشید، اما بالاخره روز موعود فرا رسید و غسان به خاک و خون کشیده شد. کنفانی از چهره‌های معروف ادبیات فلسطین است که سال1972 توسط موساد ترور شد. از این نویسنده آثار فراوانی به فارسی ترجمه شده. تازه‌ترین این کتاب‌ها، کتابی است که به‌تازگی با عنوان «سرزمین پرتقال‌های غمگین» با ترجمه مریم نفیسی از سوی نشر «نسل نواندیش» چاپ شده است. کنفانی در ادامه مسئولیتش برای نگارش درد و غم مردم فلسطین، در این کتاب هم بی‌پناهی خود را در ترک وطن به‌خوبی به تصویر می‌کشد و برگی دیگر را از تاریخ جنایت‌بار رژیم صهیونیستی ورق می‌زند. آنچه در ادامه می‌خوانید گفت‌وگویی است با مریم نفیسی‌راد، مترجم این کتاب.

 می‌دانیم که کنفانی در دوره‌ای ناچار به ترک وطن و پناهندگی به لبنان شد. کتابی که تازه ترجمه کرده‌اید درباره همین موضوع است؟
داستان «سرزمین پرتقال‌های غمگین»، ماجرای خروج غسان کنفانی از سرزمین فلسطین و پناهندگی‌اش به لبنان است. او غم و حزنش را از طریق مجموعه داستان‌های مربوط به مهاجرتش از یافا به عکا بیان کرده است.

چندمین کتاب کنفانی بوده؟
کتاب «سرزمین پرتقال‌های غمگین» با عنوان اصلی «أرض البرتقال الحزین» دومین تلاش کنفانی برای ایجاد چشم‌اندازی نوآورانه درباره دورنمای فلسطین است که با واژگانش سعی در ترسیم آن دارد. دورنما با خاطره ارتباط دارد؛ گویی یک فلسطینی نمی‌تواند از خاطراتش در لحظات آشفتگی و تلخی‌ رها شود یا گویی این خاطره دروازه‌ای است که با گذر از آن، به تنها راهِ ممکن برای رسیدن به ذاتش دست می‌یابد. این کتاب در داستان‌های مختلف خود درد و رنج ملت فسلطین را از زوایای گوناگون نشان می‌دهد. گویی می‌خواهد داستان، بازتابی از درد و رنج واقعی انسان باشد.

چرا عنوان کتاب را «سرزمین پرتقال‌های غمگین» گذاشته؟
غسان کنفانی برای کتاب خود نام «سرزمین پرتقال‌های غمگین» را که داستان یکی مانده به آخر است، انتخاب کرده، چراکه این داستان بیشترین ارتباط را با خود او دارد. او در این ‌اثر درد و رنج آوارگان فلسطینی را شرح می‌دهد؛ آلام و جراحت‌هایی که با زندگی‌اش آمیخته شده و تمام ویژگی‌های شخصیت فلسطینی را از طریق نماد «پرتقال» نشان می‌دهد. کنفانی به‌خوبی توانسته ایده‌اش را به مخاطب‌ منتقل کرده و قلبش را فشرده سازد، البته عنوان این مجموعه داستان از سوی نویسنده انتخاب شده تا نوع خاصی از پیوند جوهری را آشکار کند و در نتیجه آن حس همبستگی بین پرتقال و غم ایجاد شود تا بتواند برای بسیاری از داستان‌های فلسطینی که مظهر تراژدی فلسطینی‌ها هستند، به خواننده آمادگی بدهد.

نظر دیگر منتقدان درباره این اثر چه بوده؟

یکی از نقاط قوت غسان کنفانی، شخصیت‌پردازی در آثارش است. به عنوان مثال می‌شود به «مردان در آفتاب»‌ اشاره کرد که اوج تنهایی و بی‌پناهی کاراکترها را در آن کتاب به‌خوبی نشان می‌دهد. در «سرزمین پرتقال‌های غمگین» به چه شکل وارد این حیطه شده؟
یکی از مهم‌ترین عناصر داستان که معیاری برای سنجش یک اثر داستانی به‌شمار می‌آید، شخصیت و شخصیت‌پردازی است که نقشی برجسته در انتقال درون‌مایه داستان دارد و غسان کنفانی در هر کدام از داستان‌هایش به زیبایی هرچه تمام‌تر شخصیت‌پردازی موجزی ارائه داده است. به گفته غسان کنفانی، داستان «سرزمین پرتقال‌های غمگین»، ماجرای خروج او از سرزمین فلسطین و پناهندگی‌اش به لبنان است. او غم و حزنش را از طریق مجموعه داستان‌های مربوط به مهاجرتش از یافا به عکا بیان کرده و تواتر وقایع از شب حمله بزرگ به عکا شروع شده است.

چقدر کار ترجمه اثر زمان برد؟
برای ترجمه این کتاب بیش از یک‌ سال زمان گذاشتم و مقالات بسیار زیادی را راجع به نوع روایت و اتفاقات خواندم. در ادامه، کتاب حدود یک ‌سال در نوبت چاپ بود. من ترجمه آثاری در ژانرها و فیلدهای مختلف را برعهده داشتم و از سوی دیگر، داستان‌های تریلر و علمی‌-تخیلی‌ می‌نویسم. همچنین کتاب‌های سیاسی، انگیزشی، مدیریت، زندگی‌نامه و رمان‌های فاخر را ترجمه می‌کنم، اما میان تمام آثاری که کار کرده‌ام، مجموعه داستان «سرزمین پرتقال‌های غمگین» کتابی ا‌ست که گاهی ساعت‌ها سر یک ‌صفحه اشک می‌ریختم. با تمام وجودم توانستم درد مهاجرت، غم غربت و آوارگی را با این کتاب لمس کنم و این اثر یکی از بهترین کتاب‌هایی است که در کارنامه‌ کاری‌‌ام قرار دارد و برای من بسیار عزیز است.

غسان کنفانی که بود؟

غسان کنفانی، نویسنده و روزنامه‌نگار مشهور فلسطینی و یکی از اعضای رهبری جبهه مردمی برای آزادی فلسطین بود. در آثار تاثیرگذار او ژرفایی دیده می‌شد که فضای کارش را از شعارزدگی دور می‌کرد. او سال۱۹۳۶ در خانواده‌ای از طبقه متوسط در عکا متولد شد. سومین فرزند فائز عبدالرزاق بود که در جنبش ملی ضد اشغال بریتانیا فعالیت داشت. کنفانی تحصیلات اولیه را در مدرسه فرانسوی‌زبان میسیونرهای کاتولیک در شهر یافا سپری کرد. او به دلیل جنگ اعراب با رژیم صهیونیستی سال۱۹۴۸ به‌همراه خانواده مجبور به مهاجرت شد و پس از اقامت کوتاهی در لبنان، به سوریه رفت و در دمشق به‌عنوان پناهنده فلسطینی سکنی گزید. کنفانی دوره متوسطه را آنجا گذراند و سال۱۹۵۲ در رشته ادبیات عرب دانشگاه دمشق ثبت‌نام کرد. 20سال بعدی زندگی کنفانی پر است از نگارش آثار تاثیرگذار درباره فلسطین و جنایت‌هایی که رژیم صهیونیستی بر مردم کشورش روا داشته. او هشتم  ژوییه سال۱۹۷۲ به دست عوامل موساد ترور شد. ماجرا به انفجار بمبی در ماشین او برمی‌گشت، اما غم‌انگیزتر این بود که رژیم صهیونیستی حتی به خواهرزاده‌اش نیز رحم نکردند و او نیز همراه با کنفانی ترور شد. کنفانی پس از مرگ به عنوان یکی از سمبل‌های مقاومت در فلسطین مطرح شد و در ادبیات این کشور نیز چهره‌ای سرشناس و جاودان است. از این نویسنده آثار فراوانی در ایران ترجمه شده که از جمله آنها می‌توان به «قندیل کوچک» ترجمه غلامرضا امامی (نشر کانون پرورش فکری)، «درخت زیتون» ترجمه سیروس طاهباز (نشر روزبهان)، «آنچه برای‌تان مانده است» ترجمه رضا عامری (نشر افراز)، «قصه‌ها» ترجمه غلامرضا امامی (نشر روزبهان) و «مردان در آفتاب» ترجمه عدنان غریفی (نشر افراز) اشاره کرد. اما اگر خواننده بخواهد با فضای فکری او آشنا شود، شاید برای شروع، بهترین کتاب، «درخت زیتون» باشد، چراکه این کتاب توسط کنفانی گردآوری شده. «درخت زیتون» مجموعه‌ای از بهترین شعرهای شاعران بزرگ فلسطین است؛ شاعرانی همچون «محمود درویش»، «سمیح القاسم» و.... شعرهایی با انتخاب نویسنده، پژوهشگر، نقاش و مبارز بزرگ فلسطینی، غسان کنفانی، که حکایت رنج، مقاومت، آزادی و عشق است. عشقی که با ظرافت و زیبایی تمام همزمان به عشق به زن و زمین، مادر و سرزمین گره خورده و عظیم‌ترین احساسات و والاترین اندیشه‌های انسانی را تجلی می‌دهد. بخش اعظم شعرهای این مجموعه را «سیروس طاهباز»، شاعر و پژوهشگر، ترجمه کرده و بخش‌هایی دیگر از جمله شعرهای محمود درویش را هم به قلم غلامرضای امامی به فارسی برگردانده شده. علاوه بر اینها، در انتهای کتاب، شعرهایی از شاعران ایرانی از جمله قیصر امین‌پور، میم. آزاد و... درباره فلسطین نیز جای گرفته است که این مجموعه را برای خواننده ایرانی خواندنی‌تر می‌کند. درواقع با مطالعه این کتاب، هم می‌توان آشنایی کلی با فضای فکری غسان کنفانی پیدا کرد و هم اینکه شعر شاعران بزرگ فلسطین را درباره رنج و اندوهی که بر این ملت رفته، خواند.