دیپلماسی متوازن و فعال در ارتباط با کشورهای منطقه و فرامنطقه در عرصه‌های مختلف سیاسی و اقتصادی یکی از وعده‌های دولت سیزدهم به شمار می‌آید که در دو سال گذشته در مسیر آن گام برداشته است. دولت سیزدهم با نگاه به منافع ملی و چندجانبه‌گرایی سیاسی و اقتصادی و توجه به همسایگان، رفت‌وآمدهای متعددی به کشورهای منطقه داشته که ماحصل آن توسعه تجارت خارجی و فعال‌سازی کارگروه‌های تخصصی در عرصه سیاست خارجی بوده است. در راستای همین نگاه، توسعه روابط دیپلماتیک از جنوب آمریکا تا شمال آفریقا و از شرق آسیا تا غرب این قاره در دستور کار دولت سیزدهم قرار گرفت.

اقتصاد آفریقا بیشتر بر مبنای کشاورزی و دامداری است و صنایع مرتبط با این حوزه‌ها در آنجا بازار مناسبی دارند. حوزه خودرو و قطعات آن، دارو و تجهیزات پزشکی نیز می‌تواند معاملات تجاری زیادی را بین ایران و آفریقا رقم بزند. معادن فراوان طلا و الماس هم در آفریقا می‌تواند زمینه تهاتر بین ایران و این کشورها را ایجاد کند. از دیگر محصولات مناسب صادرات به آفریقا، مصالح ساختمانی مانند کاشی، سرامیک، چینی‌آلات بهداشتی و… است. لوازم خانگی هم بازار بسیار مناسبی در آفریقا دارد.

از کشت فراسرزمینی تا صادرات قطعات خودرو

در سفر رئیس‌جمهوری ایران به کشورهای آفریقایی، سندهای همکاری برای افزایش تجارت بین ایران و این کشورها امضا شد که نشان می‌دهد آفریقا به‌عنوان قاره‌ای که فرصت‌های بسیاری برای اقتصاد ایران فراهم می‌آورد، می‌تواند باعث افزایش صادرات ایران در حوزه‌های دارویی، خودرو، گوشت و دام، مصالح ساختمانی، مواد شیمیایی

و …شود.

آغاز کشت فراسرزمینی در کامپالا

از مزایای آفریقا، آمادگی کشورهای مختلف این قاره برای کشت فراسرزمینی است. از این رو، بسیاری از شرکت‌های بین‌المللی، نظیر شرکت آمریکایی دلمونته (delmonte)، حدود ۱۰۰ سال است در کنیا مشغول به کشت و فرآوری محصولات کشاورزی و صادرات آن به کشورهای مختلف از جمله اروپا هستند. ایران نیز با توجه به چالش‌های آبی در کشور می‌تواند از این مزیت استفاده کند. به همین منظور، رئیس‌جمهوری از مزرعه کشت فراسرزمینی ایران در کشور اوگاندا بازدید کرد و با توضیحات مدیرعامل گروه کشاورزی و صنایع ایران در اوگاندا در جریان اقدامات صورت گرفته در زمینه توسعه همکاری‌های کشاورزی و کشت فرا‌سرزمینی در این کشور قرار گرفت.

نیسان ایرانی می‌دهیم، گوشت قرمز می‌گیریم

همچنین در دیدار تجار و بازرگانان کنیایی با رئیس‌جمهوری، قراردادهای همکاری امضا شد. یکی برای فروش نیسان زامیاد ایرانی به کنیا و دیگری برای واردات گوشت قرمز به ایران.مجوز واردات گوشت قرمز از کنیا که پس از بررسی‌های تفصیلی سازمان دامپزشکی و تاییدیه‌های بهداشتی صادر شده است، می‌تواند به تعدیل قیمت گوشت در بازار ایران کمک کند.

تولید خودرو در کنیا

در این زمینه، خودروهای ایرانی که اسامی سواحیلی (واژه سواحیلی به معنی ساکنان سواحل به کار می‌رود و اطلاق این نام به این دلیل است که عمده سواحیلی‌ها ساکن کناره‌های غربی اقیانوس هند در قاره آفریقا هستند) بر آنها گذاشته شده در کنیا تولید خواهد شد.

آغاز صادرات ۵۰ دستگاه پزشکی و ۲ دارو به کنیا

بازار دارو در آفریقا برای حضور ایرانی‌ها بسیار مستعد است. پس از حضور هلال‌ احمر در برخی از این کشور‌ها همچون کنیا و استفاده مردم از داروهای ایرانی، درخواست‌ برای این داروها به‌شدت افزایش یافت. به‌طور مثال، پس از این صادرات ۵۰ دستگاه پزشکی و ۲ دارو برای صادرات به کنیا انجام شد و فرایند صادرات بیش از ۱۰ داروی دیگر به این کشور در مرحله اجرا قرار گرفت.

فعالیت‌های درمانی هلال‌احمر ایران در آفریقا کم‌نظیر است

همچنین رئیس‌جمهوری در بازدید‌های خود، فعالیت‌های بشردوستانه هلال احمر در آفریقا را کم‌نظیر دانست و بر گسترش همکاری‌ها در حوزه دانش و فعالیت‌های بشردوستانه نیز تاکید کرد.

صادرات محصولات 35 شرکت دانش بنیان

بهره‌گیری از صادرات شرکت‌های دانش‌بنیان، دارو و تجهیزات پزشکی، همکاری‌های نفتی، تقویت زیرساخت‌های آبی، هوایی و حتی پولی و مالی به منظور توسعه تجارت از دیگر موضوعات اقتصادی مطرح‌شده در این سفرها بود.

به همین منظور، در این سفر از پهپادهای تولیدی شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی -که دارای کاربرد دوگانه «سم‌پاشی» زمین‌های کشاورزی و «بازرسی مزرعه» با قابلیت پردازش تصویر برای اموری از جمله نقشه‌برداری و تشخیص آفات مزارع است- با هدف بازاریابی برای این محصولات رونمایی شد.رئیس‌جمهوری در این سفر از خانه «نوآوری و فناوری» ایران در کنیا، به عنوان یکی از مراکز مهم پیشرو در توسعه صادرات محصولات دانش‌بنیان، بازدید کرد.در این مرکز بیش از 35 شرکت دانش‌بنیان ایرانی محصولات خود را در حوزه‌های دارویی، تجهیزات پزشکی، کشاورزی، ساختمانی و معماری معرفی و به کنیا صادر کرده‌اند.همچنین در حوزه فنی – مهندسی ایران می‌تواند در زمینه نفت، گاز و پتروشیمی، ساختمان، ساخت جاده، خطوط ریلی، سدسازی، انرژی و نیروگاهی وارد شود و پروژه‌های خوبی را در این قاره اجرایی کند.

کشتی ایرانی در شمال آفریقا پهلو گرفت

همزمان با سفر رئیس‌جمهوری به کشورهای آفریقایی، کشتی حامل بار صادراتی ایران پس از پهلوگیری، بنادر شمال آفریقا را ترک کرد. کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در خصوص توسعه تجارت با کشورهای آفریقایی، علاوه بر تقویت خطوط منظم کشتیرانی به شمال و شرق آفریقا که در گذشته راه‌اندازی شده بودند، زمینه‌ای را فراهم کرده که کشتی این ناوگان به مقصد شرق آفریقا هر دو هفته یک بار و شمال آفریقا به صورت ماهانه سفر داشته باشد.

تهاتر کالا با طلا در دستور کار

یکی از جذابیت‌های این قاره معادن طلای بسیار است که فرصت تهاتر طلا با کالا را به ایران می‌دهد و این فرصت آثار ناشی از تحریم را از بین می‌برد. بنابراین ایران بدون دسترسی به بانک‌های آفریقایی می‌تواند تهاتر خود را با طلا انجام می‌دهد.

حضور ایران در میدان رقابت‌

همچنین توسعه مناسبات ایران و کشورهای آفریقایی زمینه فعال‌سازی ظرفیت‌های قدرت نرم کشورمان را در این قاره فراهم می‌کند و واقعیت‌های تازه‌ای را پیش روی آنها برای توسعه روابط با ایران قرار می‌دهد. قاره آفریقا به‌قدری در چهارچوب معادلات بین‌المللی از اهمیت برخوردار است که اکنون بسیاری از ناظران و تحلیلگران حوزه سیاست بین‌المللی بر این باورند که این قاره را باید یکی از میدان‌های اصلی رقابت آمریکا و مجموعه کشورهای غربی با چین به شمار آورد.

نخستین سفر پس از 11 سال

آنچه روشن است، قطار دیپلماسی دولت سیزدهم با هدف سیاست خارجی متوازن این‌بار به قاره آفریقا رسیده است. این نخستین سفر رئیس‌جمهوری اسلامی ایران به قاره آفریقا پس از ۱۱ سال است که در مسیر سیاست خارجی جامع، متوازن و مبتنی بر همگرایی در عین چندجانبه‌گرایی اقتصادی دولت سیزدهم، با هدف افزایش حضور ایران در اقتصاد حدود ۶۰۰ میلیارد دلاری قاره آفریقا صورت گرفته است.

در این سفر که با هدف افزایش ۱۰برابری همکاری‌های اقتصادی و تجاری صورت گرفت، وزرای امور خارجه، بهداشت و درمان و جهاد کشاورزی و معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهوری و مسئولان برخی دستگاه‌های اجرایی، رئیسی را همراهی کردند.

به گفته کارشناسان اقتصادی، حجم تجارت خارجی ایران با قاره آفریقا نسبت به سال ۹۹ جهش ۱۰۰ درصدی داشته است، اما این حجم از تجارت با تأکید ابراهیم رئیسی فاصله چشمگیری دارد. رئیس‌جمهوری پیش از عزیمت به این سفر متذکر شد که روابط اقتصادی ایران با این قاره ثروتمند باید متناسب با بازار حدوداً ۱۲۰۰ میلیارد دلاری قاره آفریقا افزایش پیدا کند.