مراقب باشید بحران‌زا نشود

گروه اجتماعی-آن طور که سخنگوی فراجا اعلام کرد، گشت‌های خودرویی و پیاده مقابله با افراد دارای پوششِ خارج از عرف از روز گذشته آغاز به کار کردند. این موضوع، همان‌طور که قابل پیش‌بینی بوده و هست، با واکنش‌های متعددی از سوی افراد، رسانه‌ها و برخی از نمایندگان مجلس همراه بود. بنابر گزارش روز گذشته ایسنا به نقل از سایت پلیس، سردار منتظرالمهدی گفت: پلیس در پی مطالبات مردمی و خاستگاه گروه‌ها و نهادهای مختلف اجتماعی و همچنین تأکید ریاست جمهوری و قوه قضاییه در چارچوب قانون به منظور بسط و گسترش امنیت عمومی و تحکیم بنیان خانواده ضمن تقدیر و تشکر از قاطبه دختران و بانوان کشور عزیزمان ایران که با رعایت هنجارهای اجتماعی و پوشش متعارف به آرامش روانی جامعه کمک می‌کنند، از امروز(دیروز یک‌شنبه25 تیر) با استقرار گشت‌های خودرویی و پیاده در سراسر کشور، ضمن انجام ماموریت‌های متعدد پلیسی ناگزیر با آن دسته از کسانی که متأسفانه بدون توجه به تبعات و عواقب پوششِ خارج از عرف همچنان بر هنجارشکنی خود اصرار دارند، ضمن انذار و تذکر در صورت عدم تمکین از دستورهای پلیس برخورد قانونی و آنان را به دستگاه قضایی معرفی خواهد کرد.» توافقی با مجلس نشده است در همین حال خبرگزاری دانشجو وابسته به بسیج دانشجویی، دیروز به سراغ  ولی اسماعیلی، رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس رفت و بازگشت گشت های ارشاد را از وی جویا شد. اسماعیلی گفت: «بعید به نظر می‌رسد که با مجلس شورای اسلامی برای راه‌اندازی مجدد گشت‌های امنیت اخلاقی، هماهنگی یا توافقی صورت گرفته باشد. دولت در این زمینه اقدامات خود را براساس قانون انجام می‌دهد.» رئیس کمیسیون اجتماعی: خارج از مسیر فرهنگی، نتیجه نمی‌گیریم البته رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس دیدگاهش را هم درباره اثرگذاری مقوله‌ای همچون گشت‌های ارشاد بیان کرد: «این‌که تاثیرگذاری چنین اقداماتی در طول 43 سال  گذشته چقدر بوده است، در ابتدای امر باید نگاهی به سطح جامعه داشته باشیم. نظر بنده به عنوان یک شخصیت حقیقی این است که مواجهه با اقدامات فرهنگی و اجتماعی، باید به صورت مناسب و هم‌راستا با همان فضای فرهنگی باشد. خارج از این مسیر اگر مسیر دیگری را انتخاب کنیم، قطع به یقین جواب ایده‌آلی نخواهیم گرفت و صرفا می‌تواند تاثیرگذاری مقطعی داشته باشد.» بماند که رسانه آخرین خبر هم دیروز از عضو کمیسیون فرهنگی مجلس درباره قانون عفاف و حجاب که اکنون در مجلس است، پرسید که وی اعلام کرد، ما در این قانون گشت ارشاد نداریم.  بالاخره ایجابی یا سلبی؟ با همه این تفاصیل، آن‌چه عیان و به تجربه‌های متوالی ثابت شده است و کارشناسان بارها درباره مسئله عفاف و حجاب سخن گفته‌اند، راهکار پیش روی ما، جز اتخاذ رویکرد ایجابی به جای ایده‌ها و طرح‌های حساسیت‌زا و سلبی نیست. آری اگر جامعه در فرایند اجتماعی با هنجارشکنی‌های سازمان‌یافته مواجه باشد، عقل و منطق هم برخورد قانونی با بی‌عفتی سازمان‌یافته و هدفمند را می‌پذیرد؛ اما به نظر می رسد، نهاد فرهنگی ما امروز  راهی جز مواجهه فرهنگی با مسئله عفاف و حجاب ندارد. ما در این گزارش به سراغ یک کارشناس رفتیم و دیدگاهش  را در این باره مرور کردیم.         مراقب باشیم ... دکتر «احسان کاظمی»، روان شناس و ایده پرداز حوزه فرهنگی و اجتماعی  در گفت و گو با خراسان می گوید:  به شکل اساسی مسائل اجتماعی مثل حلقه‌های زنجیر به هم وصل‌اند؛ نمی‌توانیم روی یک موضوع انگشت بگذاریم و تعریف خودمان را از آن ارائه کنیم، اما بقیه موضوعات را کم‌رنگ کنیم یا نادیده بگیریم. بنابراین وقتی با یک پدیده اجتماعی مواجه می‌شویم، باید آن را به درستی بشناسیم و تعریف کنیم، سپس روش درستی را برای حل آن انتخاب کنیم .  در موضوع حجاب هم باید همین منطق را مدنظر داشت. شناخت دقیق از مسئله به ما کمک می‌کند، قبل از مقابله با یک آسیب بدانیم چه معلول‌هایی دارد که خودش علت چه پدیده‌های آتی خواهد بود. بنابراین با این شناخت می‌توانیم روش درست مقابله با آن آسیب را انتخاب کنیم، به جای آن که از روشی استفاده کنیم که خودش می‌تواند بحران‌زا باشد و میزان تاثیرگذاری‌اش هم مشخص نیست. متاسفانه در کشور ما، در بسیاری از مسائل و اقدامات اجتماعی به یک مانور بسنده و تصور می‌کنیم با ایجاد یک موج می‌توان تغییری ایجاد کرد؛ در حالی که مصادیق متعددی از اثرگذار نبودن این روش‌ها وجود دارد و جامعه نیز خروجی آن را مشاهده کرده است. هم از نگاه مسئولان، هم از نگاه جامعه از زاویه دید مسئولان، قانونی وجود دارد که باید اجرایی شود. از سوی دیگر هم بانوان محترمی را داریم که به عنوان یک نشانه حجاب از سر برمی‌دارند، یا به نشانه اعتراض به فضای کلی جامعه یا مخالفت با قانون مشخص حوزه حجاب. من اگر از زاویه شهروندی به این موضوع نگاه کنم، معتقدم یک شهروند جامعه‌پذیر باید به هنجارهای جامعه احترام بگذارد، قرار نیست ما حتما به این هنجارها و الزامات، باور و اعتقاد داشته باشیم اما طبق اصول شهروندی باید به آن احترام بگذاریم. البته این سوال مهم نیز مطرح است که آیا ما در زمینه جامعه‌پذیر کردن مردم عملکرد موفقی داشته‌ایم یا با تحمیل هنجارها، باعث برانگیخته شدن رفتارهای هنجارشکنانه شده‌ایم؟ من معتقدم ما در حوزه حجاب، دچار کج‌‏روی اجتماعی هستیم و بهتر است از نظرات صاحب‌نظران حوزه های رفتارشناسی، جامعه شناسی و روان‌شناسی برای مواجهه با مسائل اجتماعی استفاده کنیم.