متهمان رشد پایه پولی در 1401

امینی- گزیده آمارهای اقتصادی بانک مرکزی که در روزهای گذشته منتشر شد، اگر چه نشان می داد «رشد» نقدینگی همچنان رو به آرام تر شدن است، اما حاکی از آن بود که پایه پولی یا همان چیزی که به اصطلاح به آن چاپ پول پرقدرت توسط بانک مرکزی گفته می شود، به روند صعودی خود همچنان ادامه داده و به رشد 42.4 درصد رسیده است. بانک مرکزی در توضیحاتی اعلام کرد که با افزایش سپرده قانونی بانک های ناتراز، جلوی تاثیر افزایش پایه پولی بر رشد نقدینگی و در نتیجه تورم از محل استقراض بانک های ناتراز را گرفته، اما پررنگ بودن یک جزء از پایه پولی یعنی بدهی بانک ها به بانک مرکزی، موضوعی است که اثرات منفی آن همچنان می تواند برای اقتصاد مطرح باشد. به خصوص که در این باره، گزارش های موردی از بانک ها نشان می دهد که بانک آینده به تنهایی سهمی 25 درصدی در رشد پایه پولی داشته است. این یعنی فرصت اثرگذاری این منابع در مسیر بهبود اقتصاد از اقتصاد ایران سلب و صرف بقای این بانک شده است. با همه این اوصاف، دیروز بانک مرکزی در گزارشی جدیدتر زوایای تازه ای از رشد پایه پولی با محوریت بدهی بانک ها به بانک مرکزی را بیان کرد. این گزارش در مجموع 3 متهم اصلی را برای رشد بدهی بانک ها و در نتیجه پایه پولی معرفی کرده است. پایه پولی بی توجه به نقدینگی در حال صعود تازه ترین آمارهای بانک مرکزی از وضعیت متغیرهای پولی، یک نکته مهم را آشکار ساخت و آن این که به رغم افت رشد نقدینگی تا حدود هدف گذاری شده برای سال قبل یعنی 30 درصد، رشد پایه پولی همچنان به مسیر صعودی خود ادامه داده و به قله جدید 42.4 درصد در پایان سال گذشته رسیده است. این آمار رشد نقدینگی نشان می دهد که تا حدی باید از نظر تورم زایی پایه پولی بر تورم آسوده خاطر بود، اما همچنان یک سوال مهم پیش روی رشد بالای پایه پولی قرار دارد. چرا که خطر تاثیرگذاری این عامل بر رشد نقدینگی و سپس تورم وجود دارد. بانک مرکزی اگر چه پیشتر در گزارش مروری بر تحولات پولی، دلیل این موضوع را اجمالاً افزایش نسبت سپرده قانونی بانک ها نزد بانک مرکزی (با هدف سیاست کنترل ترازنامه بانک ها و جریمه بانک های متخلف) و نیز رو آوردن برخی بانک ها (به خصوص بانک های ناتراز) به استقراض از بانک مرکزی اعلام کرد و از این رو آن را فاقد اثر فزاینده بر رشد نقدینگی دانست اما همزمان با تداوم ابهامات، دیروز گزارشی مبسوط را منتشر کرد و در آن 3 دلیل را برای رشد پایه پولی، با محوریت افزایش بدهی بانک ها به بانک مرکزی برشمرد. رشد بیش از 2.5 برابری بدهی بانک ها به بانک مرکزی پایه پولی همان پول پرقدرت صادرشده از سوی بانک مرکزی برای گردش در اقتصاد است و این پول که در سیستم بانکی با ضریب چند برابر تبدیل به نقدینگی می شود، شامل اجزایی از جمله بدهی بانک ها به بانک مرکزی است.  داده های اخیر بانک مرکزی نشان می دهد که این جزء از پایه پولی رشد 167.4 درصدی در سال گذشته داشته و به عبارت دیگر بیش از دو و نیم برابر شده است. از منظری دیگر ملاحظه می شود که این جزء به تنهایی بار رشد 40.5 درصد از مجموع رشد 42.4 درصدی پایه پولی در سال گذشته را به دوش کشیده است!     خبر مرتبط مورد عجیب چاپ ۵۷ هزار میلیارد تومان پول برای بقای بانک آینده! اقتصادآنلاین از وضعیت یکی از بانک های به شدت ناتراز کشور یعنی آینده حقایق شگفت انگیزی را گزارش کرده است. بر این اساس، بانک آینده به عنوان یکی از ناسالم‌ترین بانک‌های کشور، سال گذشته با اضافه برداشت ۵۷ هزار میلیارد تومانی از بانک مرکزی، عملاً ۲۵ درصد از رشد پایه پولی را به خود اختصاص داد. به عبارت دیگر، یک چهارم از کل پولی که در سال ۱۴۰۱ چاپ شده، برای سرپا ماندن بانک آینده بوده و کل اقتصاد ایران ۷۵ درصد دیگر را تشکیل داده‌اند! این گزارش می افزاید: این بانک به دلیل تخلفات عمده مدیرانش در دوره های  گذشته، روزانه ۱۶۰ میلیارد تومان یعنی ماهانه حدود ۴۸۰۰ میلیارد تومان زیان جدید خلق می‌کند. بانک آینده و شرکت‌های زیرمجموعه اش سال گذشته 63.3 هزار میلیارد تومان زیان جدید ایجاد کردند؛ رقمی معادل 3.6 برابر زیان گروه خودروسازی ایران خودرو و  2.8 برابر زیان گروه سایپا! همچنین بانک آینده طی سال‌های گذشته ۷۵ درصد از کل تسهیلات خود یعنی ۱۲۹ هزار میلیارد تومان را به شرکت‌ها و اشخاص مرتبط با خودش پرداخت کرده است. آمار و ارقام موید آن است که این بانک با هدف تامین مالی شرکت‌ها و اشخاص مرتبط با خود تشکیل شده است اما هزینه ناترازی آن به کل اقتصاد ایران و مردم تحمیل می‌شود.