«انتقاد همراه با اعتماد» به پیشرفت می‌انجامد

رهبر معزز انقلاب با ادبیات مختلف از همه دولت‌ها حمایت قاطع کرده‌اند؛ مرور بیانات ایشان در سه دهه گذشته نشان می‌دهد که همه دولت‌ها، خصوصاً در ابتدای کار، مورد حمایت رهبر انقلاب بوده‌اند. حمایت رهبری از دولت‌هایی که برخاسته از آرای عمومی بوده و در روندی مردم‌سالارانه زمام امور اجرایی کشور را بر عهده گرفته‌اند به قدری پیش‌رفته و واضح بوده است که گاهی در دعوا‌های سیاسی بین قوه مقننه و قوه مجریه، ایشان با ورود مصداقی به ماجرا، صراحتاً از دولت‌ها و اقداماتشان حمایت کرده‌اند. به عنوان یک نمونه، رهبری بار‌ها پیرامون استیضاح‌های بی مورد و دخالت در عزل و نصب‌های مسئولان اجرایی، طرف دولت مشغول کار را گرفته و نسبت به این موارد تذکر جدی داده‌اند. بیان «انتقاد همراه با اعتماد» هم از همین سنخ است. رهبر معظم انقلاب در بخش پایانی دیدار فرماندهان سپاه تصریح کردند که مسئولان با «اخلاص»، «علاقه‌مندی»، «شوق»، «توکل به خدا» و با «همه توان» مشغول کار کردن هستند و اگر هم بناست به اقدامات مسئولان انتقادی شود، اول باید به مسئولان «اعتماد» داشت. در این باره گفتنی‌هایی است.
۱. حسن اعتماد به مسئولان اجرایی نتایج زیادی دارد؛ بدیهی‌ترین آن تغییر ادبیات هنگام نقد است. نقدِ مشروط به اعتماد باعث می‌شود در بسیاری از موضوعات، اظهارنظر‌های جزیره‌ای و موردی از اساس مطرح نشود. باز هم به عنوان یک نمونه، وقتی همه کارشناسان، با کمی اغماض، بر سر اصل مردمی‌سازی یارانه‌ها اجماع دارند و متفق‌اند که تخصیص یارانه به شیوه سابق رانت‌زا و فرصت‌سوز است، رئیس یکی از اتحادیه‌های صنفی نباید به بهانه ایرادات آزادسازی یارانه‌ها از این طرح ملی نقد کند. او و مدیران مانند او باید به مسئولان اجرایی «اعتماد» داشته و به این نکته واقف باشند که مردمی‌سازی یارانه‌ها برای نهاد اقتصادی - اجتماعی کشور امری ضروری است و نمی‌توان با نگاه‌های جزئی این طرح ملی را زیر سؤال برد. نقد در این قبیل موضوعات، اجرای اصلاح‌های لازم ملی را زمین‌گیر می‌کند. تغییر ادبیات نقد به دلیل اعتماد داشتن به مسئولان اجرایی به این معناست که مسئول اتحادیه‌ها نظرات اصلاحی خود را پیرامون ارز ترجیحی نهاده‌های دامی به صورت مکتوب به مسئولان اجرایی ارائه کنند و با اظهارنظر‌های صنفی نگذارند اساس طرح مردمی‌سازی یارانه‌ها به حاشیه رانده شود.
۲. اول اعتماد، بعد نقد، یک نتیجه مهم دیگر هم دارد: دادن فرصت کافی به مدیران اجرایی برای پیاده‌سازی طرح‌ها و برنامه‌ها. ممکن است تغییرات مدیریتی در کوتاه‌مدت و یا حتی میان مدت دچار آسیب‌هایی شود که در طولانی‌مدت رفع گردد. با قطع انتفاع از منتفعان وضع ناصواب سابق، تغییر ساختار‌های عجین شده با وضع سابق و ریل‌گذاری‌های جدید، حتماً اشخاصی ناراضی خواهند شد و سر و صدا به راه خواهند انداخت. اظهارات نقدگونه چنین اشخاصی، حتماً دلسوزانه و از سر اعتماد نیست؛ نباید به این گفته‌ها ضریب داد و آن‌ها را به مایه شکست مدیریت جدید تبدیل کرد. با گذشت زمان و مشخص شدن نتایج شیوه مدیریتی جدید، بسیاری از نقد‌های عجولانه که در واقع اظهارنظر‌های شخصی است، بلاوجه دانسته خواهد شد.
۳. نقدِ مشروط شده به اعتماد، فرصت‌ساز است. ترسیم هدف مشترکی مانند «پیشرفت ایران» باعث می‌شود اگر هم بناست انتقادی مطرح شود، آن انتقاد در راستای همان هدف کلی، یعنی پیشرفت ایران باشد. نقد‌های همراه با اعتماد جناح‌های مختلف سیاسی و فکری است که ایران را در مسیر اعتلا قرار می‌دهد. درست است که نقد یکی از راه‌های هم‌افزایی برای حل مشکلات است، اما اگر در چنین نقدی، اعتماد وجود نداشته باشد، همه هم‌و‌غم ناقد و طرفدارانش به شکست برنامه‌های اجرایی، ولو برنامه‌های مفید و لازم، معطوف می‌شود. حسن اعتماد، به همه نقد‌ها جنبه سازندگی و پیش‌برندگی می‌دهد. سوءاعتماد، حتی نقد‌های درست و کارشناسی شده را هم به عاملی برای تخریب و اهرمی علیه سازندگی تبدیل می‌کند.  دبیر گروه اجتماعی