سهم گمشده خراسان رضوی از کرسی‌های مجلس

مهدی حسن زاده - همزمان با اعلام برنامه هفتگی مجلس شورای اسلامی و در دستور کار قرار گرفتن طرح افزایش 40 نماینده به تعداد نمایندگان فعلی مجلس، گزارش مرکز پژوهش های مجلس نشان می دهد که استان خراسان رضوی براساس معیار جمعیتی، هم اکنون 5 نماینده کمتر در مجلس شورای اسلامی دارد و در طرح پیشنهادی کمیسیون شوراهای مجلس با وجود اختصاص 2 سهمیه جدید از بین 40 سهمیه اضافه شده به نمایندگان، عقب ماندگی استان از سهم واقعی خود در مجلس، بیش از 8 نفر خواهد بود و انتظار است با اصلاح این مصوبه در صحن علنی مجلس، حق استان از کرسی های نمایندگی استیفا شود. قانون درباره تعداد نمایندگان چه می گوید؟ براساس گزارش خبرگزاری خانه ملت، روز گذشته، دستور کار هفتگی مجالس اعلام شد و براساس این دستور کار، گزارش کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها درباره طرح اصلاح جدول حوزه‌های انتخابیه مجلس شورای اسلامی و تعداد نمایندگان آن‌ها در دستور کار هفتگی مجلس قرار گرفت. براساس این طرح قرار است 40 نفر به تعداد فعلی نمایندگان مجلس اضافه شود. در اصل 64 قانون اساسی آمده است: «عده نمایندگان مجلس شورای اسلامی 270 نفر است و از تاریخ همه پرسی سال 1368 شمسی پس از هر 10 سال، با در نظر گرفتن عوامل انسانی، سیاسی، جغرافیایی و نظایر آن‌ها حداکثر 20 نفر نماینده می تواند اضافه شود. زرتشتیان و کلیمیان هرکدام یک نماینده و مسیحیان آشوری و کلدانی در مجموع یک نماینده و مسیحیان ارمنی جنوب و شمال هرکدام یک نماینده انتخاب می کنند. محدوده حوزه‌های انتخابیه و تعداد نمایندگان را قانون معین می کند.» با گذشت حدود 20 سال از افزایش 20 نفری نمایندگان مجلس از 270 به 290 نفر اکنون قرار است 40 نفر به تعداد نمایندگان اضافه شود. در همین باره، بند 1 سیاست‌های کلی انتخابات ابلاغ شده از سوی رهبر انقلاب نیز ناظر به همین موضوع است: «تعیین حوزه‌های انتخاباتی مجلس شورای اسلامی و شوراهای اسلامی بر مبنای جمعیت و مقتضیات اجتناب‌ناپذیر به‌گونه‌ای که حداکثر عدالت انتخاباتی و همچنین شناخت مردم از نامزدها فراهم گردد.» خراسان رضوی سومین استان دارای بیشترین کمبود نماینده در همین حال، گزارش مرکز پژوهش های مجلس از وضعیت فعلی نمایندگان مجلس نشان می دهد که استان خراسان رضوی هم اکنون و بر اساس معیار جمعیتی 5.1 کرسی نمایندگی کمتر از جمعیت خود در مجلس دارد. در گزارش مرکز پژوهش های مجلس با اشاره به جمعیت 79926270 نفری در آخرین سرشماری (سرشماری سال 95) و با کم کردن 5 نفر نمایندگان اقلیت های دینی و تقسیم این رقم به 285 نفر، به ازای هر 280443 نفر در کشور باید یک نماینده در مجلس حضور داشته باشد و همین رقم مبنای تقسیم حوزه های انتخابیه قرار می گیرد. چنان که شهرهای کوچک تر با فاصله نزدیک به یکدیگر در تجمیع با هم یک حوزه انتخابیه را تشکیل می دهند و به تناسب جمعیت، تعداد نمایندگان خود را در مجلس خواهند داشت. گزارش مرکز پژوهش های مجلس نشان می دهد که توزیع نمایندگان فعلی مجلس براساس این شاخص، توزیع عادلانه ای نیست و برخی استان ها به نسبت جمعیت نماینده بیشتر و برخی استان ها نماینده کمتری در مجلس دارند. براساس این گزارش که جزئیات آن در جدول آمده است، اکنون استان های تهران با 12.3 نفر کمبود و البرز با 6.6 نفر کمبود در رتبه های اول قرار دارند و پس از این استان ها، خراسان رضوی با 5.1 نفر کمبود در رتبه سوم از نظر کمبود تعداد نمایندگان قرار دارد. این در حالی است که استان هایی نظیر آذربایجان شرقی، گیلان، اردبیل و لرستان به ترتیب 5.1، ۴/۴و 3 نفر نماینده مازاد به نسبت جمعیت خود در مجلس دارند. تبعات کمبود نماینده در مجلس برای استان واضح است که با توجه به نقش مجلس در توزیع اعتبارات و امکانات در تصویب بودجه، سهم کمتر استان ها از کرسی های نمایندگی می تواند به سهم کمتر آن ها از اعتبارات بودجه ای و برخی امکانات مصوب در مجلس منتهی شود. به عنوان مثال در گزارش های پیگیرانه خراسان درباره سهم استان از اعتبارات بودجه ای مربوط به آب مشخص شده است که با وجود رتبه نخست امسال استان از نظر خشکسالی، سهم بحران آب مشهد از اعتبارات آبی بودجه به 3 درصد هم نمی‌رسد! شبیه این وضعیت را در زمینه اعتبارات مربوط به توسعه راه های استان می بینیم که نتیجه آن در گزارش روز گذشته(یک شنبه 29 مرداد) با تیتر «بهار مرگبار ترافیکی» و افزایش 22 درصدی فوتی های تصادفات جاده ای استان قابل مشاهده است. طرح مجلس و کاهش سهم خراسان رضوی از مجلس! در همین حال با انتشار طرح اصلاح جدول حوزه های انتخابیه و گزارش مرکز پژوهش های مجلس مشخص شد با این که از بین 40 نماینده ای که قرار است به مجلس اضافه شوند، 2 نماینده سهم استان خراسان رضوی است، اما با توجه به این که این افزایش کمتر از نسبت جمعیت استان به کل جمعیت کشور است، عقب ماندگی خراسان رضوی از سهم واقعی اش در تعداد نمایندگان مجلس از 5.1 به 8.3 نفر می رسد. به گزارش فارس، مطابق طرح اصلاح جدول حوزه‌های انتخابیه و افزایش تعداد نمایندگان مجلس، 40 نفر به تعداد کل نمایندگان مجلس شورای اسلامی،‌ افزوده می‌شود. بر این اساس در استان خراسان رضوی تغییرات به این صورت است:  شهر کلات، تابع استان خراسان رضوی از حوزه انتخابیه مشهد و کلات منتزع و به حوزه انتخابیه درگز ملحق می شود. بخش های احمد آباد و رضویه از حوزه فریمان و سرخس منتزع و به حوزه انتخابیه مشهد ملحق می شود. با اضافه شدن یک نماینده به حوزه انتخابیه شهرستان مشهد، تعداد نمایندگان این حوزه به شش نفر افزایش می یابد. بر اساس اعلام کمیسیون شوراها، در مجموع 2 نفر به جمع 18 نماینده فعلی استان خراسان رضوی اضافه می شوند. این در حالی است که با اضافه شدن 40 نماینده به مجلس و با توجه به عقب ماندگی قبلی در مجموع استان خراسان رضوی 8.3 کرسی کمتر از نسبت جمعیت خود به کل کشور در مجلس دارد. در نهایت، انتظار است نمایندگان مجلس به ویژه نمایندگان استان خراسان رضوی در روزهای باقی مانده و در آستانه بررسی طرح در مجلس، با استناد به آمار جمعیت و گزارش مرکز پژوهش های مجلس، نسبت به استیفای حق استان از مجلس شورای اسلامی اقدام کنند.