روزنامه خراسان
1402/06/04
یخ اعتبارات آب مشهد را بشکنید
شاید سال 90 که طرح انتقال آب هزار مسجد به مشهد توسط وزارت نیرو به تصویب رسید، آن‌هایی که مخالف این طرح بودند و گوشه چشمی به ظرفیت سد دوستی داشتند، گمان نمی‌کردند که حالا در تابستان 1402 سد دوستی طوری از نفس بیفتد که مجبور باشیم ته مانده آب پشت سد را برای انتقال به دریچه پایینی پمپاژ کنیم! سدی که در روزگار نه چندان دور بیش از نیمی از آب شرب مشهد را تامین می کرد، امروز دیگر خشک شده است تا چشم امید سه و نیم میلیون مشهدی به انتقال آب از ارتفاعات هزار مسجد باشد؛ اما طرحی که قرار بود سال گذشته به بهره برداری برسد، هنوز اندر خم ماده 23 و دریافت مجوز برای تامین منابع مالی است! حساب، حساب دو دو تا چهار تاست، فهم این مسئله که دشت مشهد وضعیت بحرانی را هم رد کرده است، دیگر برای هیچ کس دشوار نیست. ظرفیت سدهای استان که تا همین چند سال گذشته به نیمه می رسید، اکنون تک‌رقمی شده و فقط 9 درصد آب دارند! این یعنی این که مخازن آبی مشهد بیش از یک میلیارد متر مکعب کسری دارد! این یعنی این که اگر دیر بجنبید، اگر وضعیت برداشت ها و بارش ها همین طور ادامه یابد، مشهد که سالانه 30 ، 40 میلیون زائر یعنی برابر نیمی از جمعیت کشور را میزبانی می کند، تا 2، 3 سال آینده دیگر آب ندارد و بعید نیست همچون 63 روستای اطرافش با تانکر آب رسانی شود! در سال های اخیر 6 طرح آبی برای تامین آب شرب مشهد و خراسان رضوی در دست اقدام بوده است: طرح تعادل بخشی آب‌های زیرزمینی، تکمیل سد شوریجه، طرح انتقال آب از هزار مسجد، خط انتقال آب از غرب مشهد، انتقال آب از خلیج فارس و دریای عمان و جایگزینی آب شرب با پساب در صنایع بزرگ غیرغذایی. اما انتقال آب هزار مسجد به 3 دلیل در اولویت است: 1. این آب که از سرچشمه جاری می شود و آب بسیار با کیفیتی است. 2. وقتی آب از فراحوضه وارد می شود، برخلاف حفر چاه که آبخوان ها را خالی می کند، خود پس اندازی است برای آبخوان های دشت مشهد. 3. از همه مهم تر این که اکنون می توان گفت 70 درصد پروژه انتقال آب هزار مسجد به مشهد انجام شده است، چراکه مخازن، تونل و کانال های مورد نیاز برای انتقال این آب به مشهد ساخته شده و کار را جلو انداخته است؛ اما پروژه زمانی تکمیل می شود که بتوانیم از خروج یا بهتر بگوییم از هدررفت آب به خارج از مرزها جلوگیری کنیم و بر اساس پروتکل های بین المللی این حجم از آب را به داخل کشور بازگردانیم. بر اساس آخرین یافته ها و با در نظر گرفتن شرایط خشک‌سالی و کم‌بارشی منطقه، حدود 80 میلیون مترمکعب آب از یال شمالی ارتفاعات هزار مسجد از کشورمان خارج و به بیابان های آن سوی مرز سرازیر می شود و هدر می رود که در صورت همت سازمان برنامه و بودجه، طبق آن‌چه وزارت نیرو مصوب کرده، می توان نیمی از این آب یعنی 40 میلیون مترمکعب را به مشهد منتقل کرد؛ البته با در نظر گرفتن مجوزهای پدافند غیرعامل و تاییدیه های محیط زیست. طبق آن‌چه مدیران و متولیان آب خراسان رضوی می گویند، حقابه شرب، کشاورزی و توسعه کلات در این طرح دیده شده است. بدون شک ساکنان هر منطقه، اولین حافظان محیط زیست آن منطقه از خاک کشورمان هستند و ضروری است که مسئولان استان برای اقناع سازی و تنویر افکار عمومی بومیان منطقه درباره طرح انتقال آب اقدام کنند و به هر گونه نگرانی از بابت آسیب به کشاورزی و دامپروری پاسخ دهند. هزینه انتقال آب هزار مسجد به مشهد و اجرای سامانه خط انتقال 198 کیلومتری 5 هزار و 900 میلیارد تومان برآورد شده است. 40 درصد این هزینه یعنی رقمی در حدود 2 هزار و 400 میلیارد تومان از طریق سرمایه گذار بخش خصوصی و تهاتر با پساب آب مشهد تامین می شود. از سوی دیگر انجام برخی عملیات عمرانی انتقال آب، با ارزش ریالی هزار و 300 میلیارد تومان توسط قرارگاه خاتم الانبیا(ص) انجام خواهد شد. یعنی استان خراسان رضوی در مجموع به تعهد خود برای تامین 3 هزار و 700 میلیارد تومان از منابع پروژه عمل کرده و تا سقف 90 درصد ادامه خواهد داد. حالا نوبت نقش آفرینی دولت برای تامین 10 درصد باقی‌مانده بودجه این پروژه یعنی حدود هزار و 300 میلیارد تومان است تا کام مردم مشهد تشنه نماند و در خوش بینانه ترین حالت در تابستان 1404 آب ارتفاعات هزار مسجد به رگ های خشکیده شبکه انتقال آب درون شهری مشهد جانی دوباره بخشد. با این حال متاسفانه باید گفت بحران آب مشهد، آن طور که باید و شاید در تهران جدی گرفته نشده است! تخصیص فقط 12 درصد از اعتبار 2 هزار و 270 میلیارد تومانی برای رهایی از تنش آبی، خود گواه این مدعاست. متولیان باید بدانند تزریق قطره چکانی اعتبارات، این تشنگی عظیم را درمان نخواهد کرد.البته قبل از ورود به خان تامین منابع مالی، طرح انتقال آب، پشت سد مجوز ماده 23 مانده است. مسئولان خراسان رضوی، 16 شهریور ماه سال گذشته درخواست دریافت این مجوز را ارائه کرده اند، اما به‌رغم همه همراهی ها، تغییرات و جابه‌جایی های پی در پی در سازمان برنامه و بودجه باعث شده است تاکنون این کمیسیون تشکیل نشود! امید آن که این درخواست مردم مشهد، توسط دکتر منظور و بدنه سازمان برنامه و بودجه به درستی پیگیری شود و معطل امضا و دستور نماند. در آخر باید به این نکته توجه کرد که حتی با انتقال آب هزار مسجد، در صورت تداوم خشک سالی ها، مشهد همچنان گرفتار تنش آبی خواهد بود و مهم ترین راهبرد در کنار عملیاتی کردن دیگر گزینه های تامین آب مشهد، «مدیریت مصرف» است. کنترل برداشت های بی رویه، اصلاح الگوی کشت، تغییر در سبک و روش بهره مندی از فضای سبز شهری، اصلاح و ترمیم شبکه انتقال آب، برچیدن انشعابات غیرمجاز و فرهنگ سازی استفاده بهینه از آب همچنان باید پیگیری و دنبال شود.
سایر اخبار این روزنامه
وعده وزیر برای عبور از تونل 5 ساله تورم بالا
زندانی؛ دونالد ترامپ
امید گیشه به ساکنان «ویلای ساحلی» و «هتل»
ماجرای بازگشت قدرت تکلم با هوش مصنوعی
غصه های کمبود معلم، معیشت، کیفیت و...
مهندس آب، جوی خون به راه انداخت!
روایت باقری از روند آزادسازی ارزها
یخ اعتبارات آب مشهد را بشکنید
اینک عصر چند قطبی
اخوان ثالث در جست و جوی «ایران فرهنگی بزرگ»
ترفندهای ایجاد حس‌خوب در لحظات‌معمولی
ادعای بلومبرگ از توافق ایران و آمریکا بر سر نفت
تردد 4450 تاکسی فرسوده در مشهد
خاطره‌بازی با فوق‌ستاره‌های فوتبالی
