دلار‌ها را مقتدرانه پس گرفتیم

تبادل زندانیان بین ایران و امریکا دیروز درحالی اجرا شد که همزمان ۶ میلیارد دلار از دارایی‌های بلوکه شده ایران هم در بانک‌های قطر جا خوش کرد تا مقتدرانه برای مصارفی که دولت صلاح بداند، خرج شود. مبادله‌ای دوجانبه که می‌تواند گره‌گشای گشایش‌های بعدی هم باشد و همان‌گونه که سخنگوی وزارت خارجه گفته، امکان انجام مذاکره هسته‌ای غیرمستقیم بین طرفین در نیویورک وجود دارد. با این حال، اخباری که از برنامه‌های پشت‌پرده امریکا علیه جمهوری اسلامی به بیرون درز کرده است، کاخ سفید «پلن B» خود را همچنان روی میز دارد. هرچند توافقات اخیر ایران و امریکا به مذاق برخی طرف‌های عضو برجام خوش نیامده، اما پس از گذشت یک ماه از اعلام رسمی این توافق، دیروز مفاد آن با میانجیگری قطری‌ها اجرا شد. ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت خارجه ایران روز دوشنبه در نشست خبری هفتگی با خبرنگاران داخلی و خارجی گفت: «براساس آخرین اخبار، امروز دارایی‌های آزادشده ایران در کره جنوبی در اختیار دولت و ملت قرار خواهد گرفت و تبادل زندانیان نیز انجام خواهد شد.» به گزارش فارس، کنعانی درباره آزادسازی منابع مالی ایران در کشور‌های مختلف گفت: «استیفای حقوق ملت وظیفه همه دولت‌های جمهوری اسلامی ایران است. دولت‌ها برای تحقق حقوق ملت، روش‌های سیاسی خود را دارند. دولت سیزدهم موضوع استیفای حقوق ملت از جمله آزادسازی دارایی‌های مسدود شده را با جدیت دنبال کرد. بازگشت سرمایه‌های ایران را از انگلیس پس از چند دهه شاهد بودیم. همچنین شاهد انسداد دارایی‌ها در برخی از کشور‌ها از جمله کره جنوبی بودیم. امروز این میزان از دارایی‌های ایران در اختیار دولت و ملت قرار خواهد گرفت.» خبرگزاری رویترز هم دیروز به نقل از منابع ناشناس در کره جنوبی از تلاش برای انتقال وجوه مسدود شده به قطر خبر داد. رویترز به نقل از این منابع نوشت که حساب‌های بانکی در قطر کل مبلغ ۶ میلیارد دلار را دریافت کرده‌اند. این ۶ میلیارد دلار قرار است برای کالا‌های غیرتحریمی هزینه شود.
مبادله زندانیان
سخنگوی وزارت خارجه در ادامه در پاسخ به سؤالی درباره عملیات تبادل زندانیان بین ایران و امریکا هم گفت: «بر اساس آخرین اخباری که من دارم، امروز تبادل زندانیان انجام می‌شود و پنج ایرانی زندانی در امریکا آزاد می‌شوند و پنج زندانی امریکایی در ایران نیز در اختیار این کشور قرار می‌گیرند.» بر اساس گزارش رسانه‌ها، هواپیمای قطری پنج زندانی را از تهران به دوحه منتقل کرد و این افراد قرار است عازم ایالات متحده شوند. کنعانی گفت که از پنج ایرانی که آزاد می‌شوند، دو نفر به ایران بازمی‌گردند و دو نفر بنا به درخواست آن‌ها در امریکا می‌مانند و پنجمین زندانی سفر به کشور سوم را با خانواده خود انتخاب کرده است. معامله زندانیان یکی از موارد اختلافی در مذاکرات ایران و امریکا بوده است و پس از ماه‌ها مذاکره با میانجیگری قطر، در این پرونده هم گشایشی حاصل شد و زندانیان دو طرف آزاد شدند.
سخنگوی وزارت خارجه در ادامه با تأکید بر اینکه اقدام اخیر ایران در مورد تعدادی از بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در واکنش به صدور بیانیه غیرضروری سه کشور اروپایی و امریکا در جلسه اخیر شورای حکام علیه ایران انجام شده، تأکید کرد: «این کشور‌ها با نادیده گرفتن همکاری‌های خوب و روند رو به پیشرفت تعاملات ایران و آژانس چنین بیانیه‌ای را صادر کردند. همکاری‌های سازنده ایران و آژانس در چارچوب توافق شده ادامه پیدا می‌کند و ایران به دنبال محدود کردن همکاری‌های خود با آژانس نیست.»


پس از آنکه تروئیکای اروپا اعلام کرد که با اتمام تحریم‌های موشکی ایران در ماه اکتبر، آن را اجرایی نخواهد کرد، دولت سیزدهم هم در واکنش فوری، مجوز یک سوم بازرسان آژانس را که تابعیت آلمانی و فرانسوی داشتند، باطل کرد.
امید به حل اختلافات
توافق مبادله زندانیان بین ایران و امریکا اولین گام دو کشور برای حل اختلافات باقی مانده است و می‌تواند زمینه توافق موضوعات دیگری هم باشد. کنعانی در پاسخ به سؤالی در خصوص اخبار منتشر شده در مورد برگزاری نشست‌هایی در حاشیه مجمع عمومی برای مذاکرات رفع تحریم‌ها با توجه به سفر هیئت ایرانی به نیویورک گفت: «آقای رئیس‌جمهور یک‌شنبه شب به همراه هیئتی عالی رتبه برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل عازم نیویورک شدند و این سفر فرصت بسیار خوبی برای انجام دیدار‌ها و گفت‌وگوهاست. در این سفر علاوه بر سخنرانی رئیس‌جمهور در مجمع عمومی سازمان ملل، ایشان دیدار‌های دوجانبه‌ای را نیز با تعدادی از همتایان خود از دیگر کشور‌ها خواهند داشت و در برخی از نشست‌های جانبی نیز حضور خواهند یافت.» کنعانی با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران در ارتباط با استیفای حقوق ملت به مسیر دیپلماسی کاملاً پایبند است و از فرصت‌های دیپلماتیک استفاده خواهد کرد، گفت: «بر اساس علاقه‌مندی طرف‌های مقابل، ایران برای انجام مذاکره و گفتگو برای بازگشت متعهدانه همه طرف‌ها به برجام ملاحظه محدودکننده‌ای ندارد.» این دیپلمات ارشد ایران با بیان اینکه تهران، مسیر رفع تحریم‌ها را در چارچوب گفتگو‌های دیپلماتیک دنبال کرده و به مسیر مذاکره و دیپلماتیک پایبند بوده است، گفت: «چنانچه در مسیر دیپلماتیک، روزنه‌ای برای رفع تحریم‌های ظالمانه و بازگشت متعهدانه همه طرف‌ها از جمله امریکا به برجام باشد، از این روزنه‌ها استفاده خواهیم کرد و در همین چارچوب امکان انجام گفتگو‌ها و مذاکرات با واسطه در حاشیه نشست‌مجمع عمومی سازمان ملل وجود دارد.»
مقامات ایرانی همواره گفته‌اند که همه چیز به تصمیم سیاسی امریکا بستگی دارد و در صورت اراده واشنگتن، راه رسیدن به توافق نهایی دور از دسترس نیست. لغو همه تحریم‌ها و دادن تضمین برای خروج مجدد از توافق آتی، از جمله شروط تهران بود که به گفته علی باقری، مذاکره‌کننده ارشد ایران در مذاکرات هسته‌ای، در این موارد هم تضمین‌هایی از واشنگتن گرفته شده است. مقامات امریکایی هم دنبال به سرانجام رساندن پرونده هسته‌ای ایران هستند و آزادی میلیارد‌ها دلار از دارایی‌های ایران و سکوت معنادار کاخ سفید در برابر اخراج بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از ایران، هم نشان می‌دهد امریکایی‌ها نمی‌خواهند در روند مذاکرات اخیر سنگ‌اندازی کنند.
با این حال دولت امریکا همزمان که مذاکرات غیرمستقیم با ایران و پرونده مبادله زندانیان را به پیش می‌برد، برنامه‌های جایگزین خود را هم روی میز دارد. بر این اساس، به تازگی صوتی محرمانه از «برت مک‌گرک»، مسئول ارشد پرونده غرب آسیا و شمال آفریقا در دولت امریکا، افشا شده است که نشان می‌دهد امریکا، بازگشت به برجام را با رژیم صهیونیستی هماهنگ می‌کرد. مک‌گرک در این رابطه گفته است: «ما اختلافاتی با اسرائیلی‌ها داشتیم، بر سر آنکه به برجام، همانطور که هست برگردیم یا به توافقی بلند مدت و قوی‌تر برسیم. به نظرم من، بازگشت به برجام به شدت احتمال ضعیفی دارد و ما به سمت نقشه جایگزین (پلن بی) حرکت می‌کنیم.» او راه‌های جایگزین را این‌گونه برمی‌شمرد: «راه‌هایی همچون انزوای دیپلماتیک، تحریم، اقدام نظامی و اقدام خرابکارانه.» امریکا در چهار دهه گذشته همواره از ابزار‌های خود برای مقابله با جمهوری اسلامی استفاده کرده است و سال گذشته هم با دامن زدن به آشوب‌های ایران، سعی داشت جمهوری اسلامی را ساقط کرده و دولتی همسو با غرب سر کار بیاورد که به اذعان رسانه‌های غربی، در این سناریو هم شکست خورده است.