حراست ایران از 20 درصد خزر

هادی محمدی – سال هاست بر اساس یک ادعای مطالعه نشده و البته تبلیغ شده از سوی رسانه های خارجی معاند، بسیاری  تصور می کنند جمهوری اسلامی بخش های بزرگی از حاکمیت خود در دریای خزر را از دست داده و امروز ایران در خزر سهمی حدودا 11درصدی بیشتر ندارد. این موضوع آن قدر ریشه داشته که به تازگی در یک نشست تخصصی در خصوص حقوق بین الملل در یک پرسش و پاسخ بین یک استاد دانشگاه با محمد جواد ظریف وزیرخارجه سابق کشورمان هم مطرح شد که واکنش تند وی را در پی داشت. ظریف در پاسخ به ابهامی در این خصوص گفت: در تمام دولت شاه که برخی این قدر سنگش را به سینه می‌زنند یک کشتی از مرز آستارا - حسین‌قلی رد نشد. ۱۱ درصد برای زمان شاه است. آستارا - حسین‌قلی برای زمان شاه است. برای جمهوری اسلامی نیست.  در کنوانسیون رژیم حقوقی دریای خزر که مردادماه 1397 به امضای روسای جمهور 5 کشور ساحلی دریای خزر رسید و برخی تصور کردند سهم کشورها از خزر نیز تعیین شده باز هم همه چیز تعیین تکلیف شد جز این موضوع پر اختلاف مرزهای آبی در دریای خزر .  در واقع بر اساس بند 3 ماده7 کنوانسیون که می گوید: «تعیین حدود آب‌های داخلی و سرزمینی بین کشورهای دارای سواحل مجاور با توافق بین آن دولت‌ها  و  با در نظر گرفتن اصول و موازین حقوق بین‌الملل انجام خواهد شد» و نیز بند یک ماده8 که تصریح دارد: «تعیین حدود بستر و زیربستر دریای خزر به بخش‌ها باید از طریق توافق بین کشورهای با سواحل مجاور و مقابل، با در نظر گرفتن اصول و موازین عموما شناخته شده حقوق بین‌الملل به منظور قادر ساختن آن دولت‌ها به اعمال حقوق حاکمه خود در بهره‌برداری از منابع زیربستر و سایر فعالیت‌های اقتصادی مشروع مرتبط با توسعه منابع بستر و زیربستر انجام شود»، موضوع مرزها به مذاکرات آینده دولت ها و رعایت قواعد بین المللی و در نتیجه به صورت مبهم و حل نشده موکول شد و همچنان تا امروز نیز پرونده ای باز است.اگرچه کشورهای شمالی خزر در توافقاتی دوجانبه حدمرزهایی را برای خود در خزر تعیین کرده اند اما  تا امروز هیچ کشوری به صورت رسمی و قانونی نمی تواند بگوید مرز و سهم او در خزر تا کجا و به چه میزان است چرا که تعیین رسمی و قانونی این حدود منوط به توافق کامل بر سند جامع کنوانسیون خزر است. در این فضا و به بهانه روز نیروی دریایی ارتش گفت و گویی با امیردریادار سعادت فرمانده ناوگان شمال نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران داشتیم و از وی که فرمانده یگانی محسوب می شود و نقش اصلی را در حراست و حفاظت از مرزهای آبی ایران در دریای خزر دارد، به صراحت پرسیدیم نیروی دریایی ارتش چه سهمی از خزر را مرز کشورمان می داند و مدافع آن است؟ وی نیز در پاسخ به صراحت توضیح داد انجام ماموریت‌های نیروی دریایی ارتش در دریای خزر بر اساس خط مشی و دستورالعمل ابلاغی از سوی ستاد کل نیروهای مسلح بوده و در حال حاضر نیز کمافی‌السابق ملاک عمل نیروی دریایی ارتش در دریای خزر همان منطقه 20درصدی است.  شایان ذکر است تاکید کشورمان بر سهم 20درصدی از خزر کاملا منطبق بر اصل  انصاف است که از اصول حقوق بین‌الملل است به این معنا که  در تعیین سهم طرفین این پهنه آبی صرفا نمی توان به شکل سواحل و قاعده تقسیم بر آن مبنا رجوع کرد بلکه وقتی یک کشور مانند ایران براساس جبر جغرافیا از سواحل مقعر  برخوردار است و تقسیم بر مبنای تعیین آب های سرزمینی از آخرین نقطه خشکی در دریا و همچنین اتصال دو نقطه  طولی سواحل به زیان فاحش آن کشور است باید علاوه بر  این شرایط جغرافیایی،  پیشینه تاریخی و تمدنی و جمعیتی سواحل آن کشور  هم در تقسیم لحاظ شود که بر این مبنا ایران باید سهمی حدود 20درصد از این پهنه آبی داشته باشد.