ادغام تشکل‌های روحانی

آرمان- مطهره شفیعی: این روزها اخبار قابل توجهی از قم شنیده می‌شود؛ قم با روحانیت گره خورده و این پیوند گسستنی نیست. شاید بیراه نباشد اگر ادعا شود سهم شهر قم در تحولات مهم کشور به‌ویژه در انقلاب اسلامی بیشتر از سایر استان‌ها بوده است چنان‌که سخنرانی تاریخی امام در 13 خرداد (عاشورای) 1342 که منجر به دستگیری ایشان توسط رژیم و قیام تاریخی 15 خرداد شد و بسیار کوبنده و به عبارت دیگر اولین رویارویی مستقیم امام با شخص شاه بود، در قم اتفاق افتاد. پس از انقلاب اسلامی هم شهر قم اهمیت خود را حفظ کرد و مرکز تصمیم‌گیری دینی و سیاسی بود. البته در بخش سیاسی باید اذعان داشت که تهران به دلیل مرکزیتی که دارد بیش از سایر شهرها مورد توجه است اما شهر قم به دلیل آنکه مواضع مراجع و بزرگان از آنجا اعلام می‌شود رکن مهمی در تصمیم‌گیری‌های سیاسی است. به‌عنوان نمونه مواضع انتخاباتی جامعتین یعنی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و جامعه روحانیت مبارز همواره در تصمیمات نهایی پایتخت‌ نشینان جایگاه ویژ‌ه‌ای دارد. در دهه اخیر هم قم نقش پررنگی در تحولات سیاسی داشته و دارد. در انتخابات ریاست‌جمهوری سال 92 حسن روحانی به‌عنوان کاندیدای جریان‌های اصلاحات و اعتدال وارد رقابت شد. او عضوی از جامعه روحانیت است و یکی از تبلیغات موثر برای جذب آرای مردم به سمت روحانی تاکید بر «فرزند حوزه» بودن این شخصیت است که همین امر اهمیت تشکل‌های سیاسی و دینی قم در رأی مردم را نمایان می‌کند. اما تشکل‌های قم به جامعه مدرسین خلاصه نمی‌شود، چنان‌که دو تشکل فعال دیگر با حضور روحانیون هستند که تاثیرگذاری آنها در برهه‌های مختلف سیاسی مانند همان انتخابات 92 و96 هویدا بود. مجمع روحانیون و مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم در جناح اصلاح‌طلب ارزیابی می‌شود اما با در نظر گرفتن منافع ملی به عضوی از جامعه روحانیت که در جریان اصولگرا تعریف می‌شود، رأی دادند و مردم را تشویق به حمایت از روحانی کردند. بنابراین مشخص است که برای روحانیون چپگرا علائق سیاسی اولویت نخست نیست و بیش از همه در اندیشه رسیدن به تصمیم مشترک در جهت تحقق خواسته‌های جامعه هستند. البته ماهیت هر دو تشکل روحانی است و الزاما این‌طور نیست که دفاترشان در قم فعال باشد و جلسات آنها در تهران برگزار نشود.
از همپوشانی تا ادغام
دو تشکل مجمع روحانیون و مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم جلساتی را در راستای هم‌اندیشی و اتخاد تصمیمات مشترک برگزار می‌کنند، مانند اواسط سال گذشته که سیدمحمدعلی ابطحی تصویری از نشست مجمع روحانیون و مجمع محققین حوزه علیمه قم در اینستاگرامش منتشر کرد و با توجه به بازه زمانی برگزاری این نشست مشخص بود که دو تشکل روحانی بحث خود را معطوف به انتخابات ریاست‌جمهوری 96 کرده بودند و ماحصل آن ترغیب جامعه به حمایت از حسن روحانی بود. این هماهنگی مواضع و اتخاذ رویکردها و نقشه راه مشترک سبب شد تا برخی چنین پیشنهاد کنند که دو تشکل مجمع روحانیون و مجمع محققین و مدرسین حوزه علمیه قم در هم ادغام شوند و 2 دفتر داشته باشند که یکی در تهران و دیگری در قم فعال شود. در این راستا یکی از اعضای مجمع روحانیون در گفت‌وگوی کوتاه با «آرمان» از این ادغام استقبال و در عین حال تاکید کرد: «ادغام موضوع ساده‌ای نیست و اگر دو تشکل روحانی موافق باشند زمانی صرف بررسی همپوشانی فعالیت‌ها خواهد شد اما ایده جالبی است که اگر لازم باشد مورد بررسی قرار می‌گیرد.»
اعتدالگرایان در تشکل جدید


اگر این ادغام صورت گیرد، یعنی مجمع محققین و مدرسین حوزه علیمه قم و مجمع روحانیون یکی شوند و تحت نام دیگری فعالیت خود را ادامه دهند، این احتمال وجود دارد که تعدادی از اعضای جامعه روحانیت هم به آنها بپیوندند. ضمن اینکه مواضع تمام اعضای جامعه روحانیت همراستا با یکدیگر نیست، به‌عنوان نمونه ناطق نوری از اعضای شاخص جامعه روحانیت است اما مدت‌ها از حضور در جلسات این تشکل روحانی خودداری کرده و دلیل آن برخی مواضع مطرح شده در این تشکل روحانی بوده که با مشی ناطق همخوانی نداشته است. روحانی هم شرایطی مشابه ناطق نوری در جامعه روحانیت دارد اما او تا زمان ریاست‌جمهوری بیش از ناطق در جلسات حاضر بود و مشخص نیست که آیا پس از پایان دوره ریاست‌جمهوری‌اش یعنی 4 سال بعد حاضر به حضور در میان اعضای جامعه روحانیت باشد. این احتمال وجود دارد که روحانی نیز در صورت تشکیل تشکل جدیدی متشکل از اعضای مجمع روحانیون و مجمع محققین ومدرسین حوزه به آنها بپیوندد.
وزن تشکل جدید
نکته مهم دیگر آن است که اگر تشکلی از اعضای مجمع روحانیون، مجمع مدرسین حوزه علیمه قم و تعدادی از اعضای جامعه روحانیت تشکیل شود، وزن آن تشکل بسیار بالا خواهد بود، چراکه در صورت پیوستن روحانی به این تشکل به همراه رئیس دولت اصلاحات دو رئیس‌جمهور در تشکل جدید حاضر خواهند بود. از سوی دیگر گمان می‌شود اگر آیت‌ا... هاشمی در قید حیات بود حتما از این تشکل استقبال می‌کرد و سنگین‌ترین وزنه سیاسی کشور شکل می‌گرفت.