روزنامه ابتکار
1396/05/04
استارتاپ‌های حوزه کتاب با چه مشکلاتی روبهرو هستند؟ دردسرهای کتاب‌های مجازی با کپی رایت ومجوز
موبایل یا تلفن همراه امروزه به بخش جدانشدنی از زندگی مردم تبدیل شده است. افراد بسیاری ساعت‌ها مشغول گشت و گذار در شبکه‌های اجتماعی هستند، فیلم‌ها و فایل‌های صوتی موجود در آنها را می‌بینند و با هم به اشتراک می‌گذارند؛ در حالی که این روزها سرانه مطالعه کتاب در کشور بسیار پایین است، افرادی در قالب‌های مختلف مثل استارتاپ‌ها به این فکر افتاده‌اند تا از قابلیت فضای مجازی برای ترویج کتابخوانی استفاده کنند. اما این استارتاپ‌ها در این زمینه با چه مشکلاتی روبهرو هستند؟علاقه مردم به شبکه‌های مجازی، فرصتی برای ترغیب به کتابخوانی
بیست و سومین دوره نمایشگاه الکامپ از 30 تیر تا 2 مرداد برگزار شد و طبق روال این سال‌ها، سالنی به استارتاپ‌ها اختصاص پیدا کرده بود. در میان استارتاپ‌های شرکت‌کننده، چندین استارتاپ هم در حوزه فرهنگ، خصوصا در حوزه کتاب به چشم می‌خوردند. این استارتاپ‌های فرهنگی اما با مشکلات متفاوتی دست و پنجه نرم می‌کنند. آرش صباحت، از بنیان‌گذاران استارتاپ «نوار» که در زمینه کتاب‌های صوتی فعالیت می‌کند، درباره چالش‌های پیش‌روی چنین استارت‌تاپ‌هایی به «ابتکار» می‌گوید: متاسفانه بحث‌های فرهنگی خیلی خوب در کشور ما جا نیفتاده و کسانی که در این حوزه کار می‌کنند مشکلات زیادی دارند، خصوصا فعالان حوزه کتاب. سرانه کتابخوانی در ایران خیلی پایین است اما مردم در رسانه‌های دیگری مثل ویدیو و صوت سرانه استفاده بالایی دارند و ساعت‌ها وقت‌شان را در تلگرام و شبکه‌های اجتماعی دیگر می‌‌گذرانند. چنین موضوعی برای ما یک فرصت بود تا بتوانیم از این طریق مردم را به کتابخوانی ترغیب کنیم.
صباحت درباره رعایت کپی‌رایت توسط این استارتاپ‌ها می‌گوید: ما در ایران کاملا قانونی فعالیت می‌کنیم یعنی به صورت قانونی با ناشر چاپی قرارداد می‌بندیم و حق صوتی کردن آن اثر را می‌خریم و تمام حقوق مالی و معنوی ناشر یا صاحب اثر را هم پرداخت می‌کنیم. ما در خصوص همکاری با ناشران کتاب‌های داخلی مشکلی نداریم. اما در مورد آثار خارجی، شاید ناشرانی که آن کتاب‌ها را منتشر می‌کنند، کپی رایت آثار را رعایت نکنند، البته اوضاع در حال بهبود است و ناشران سعی می‌کنند با مولف اصلی کتاب‌های خارجی هم قراداد قانونی ببندند. اما در این مورد، طرف قرارداد ما ناشری است که کتاب را به صورت فارسی در ایران منتشر کرده. ما با او قرارداد می‌بندیم و تمام این حلقه کپی رایت را در داخل کشور رعایت می‌کنیم.
کاربران استارتاپ‌ها هم باید کپی‌رایت را رعایت کنند
او درباره رعایت کپی‌رایت از سوی کاربران این استارتاپ‌ها می‌افزاید: بحث دیگر رعایت کپی‌رایت از سوی کاربران ماست. این که فایلی را که به دست می‌آورند، جایی پخش یا کپی نکنند. متاسفانه فرهنگ رعایت کپی‌رایت در کشور ما خیلی جا نیفتاده است . البته اوضاع در مورد کتاب‌های صوتی خیلی بهتر از موسیقی است. در موسیقی کپی کردن بیشتر رواج دارد. ولی در کتاب صوتی خوشبختانه مردم حمایت خوبی می‌کنند.
صباحت صدور مجوزها را یکی از مهمترین مشکلات پیش‌روی استارتاپ‌ها می‌داند و در این خصوص می‌گوید: مجوز‌هایی در زمینه فعالیت‌های اینترنتی لازم است، مثل مجوزهای درگاه پرداخت الکترونیکی یا مجوزهای ای‌نماد یا مجوزهای برخط. داستان این است که روال صدور این مجوزها در کشور ما بسیار کند است. خیلی‌ها فکر می‌کنند وقتی کتابی مجوز چاپ گرفت، خیلی راحت قابل تبدیل به کتاب صوتی است. در حالی که برای کتاب صوتی هم مجوز جداگانه‌ای لازم است. روال مجوز دادن به کتاب صوتی بسیار کند است. در گذشته این مدیا خیلی شناخته شده نبود. البته سال‌های زیادی است که کتاب صوتی ساخته میشود اما هیچ وقت به شکل صنعت و با هدف تولید بالا به آن نگاه نشده بود. صباحت ضمن بیان این نکته که انتشار محتوا در فضای آنلاین با فضای چاپ متفاوت است، می‌گوید: در فضای چاپ تا زمانی که مجوز گرفته نشده، اصلا امکان نشر اثر وجود ندارد، چون برای انتشار روش کلاسیک و قدیمی‌ای وجود دارد که باید طی شود. اما در محیط آنلاین روال‌های سنتی ارائه مجوز کاربرد ندارد. در این مسیر باید روال‌هایی در نظر گرفته شود که تا اثر در کوتاه‌ترین زمان ممکن بعد از تولید به گوش مصرف کننده برسد.
پاسخگویی در مورد صدور مجوز وظیفه خانه کتاب است
در گفت‌وگویی که سال گذشته همایون امیرزاده، مشاور معاون فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با «ابتکار» داشت، در باره صدور مجوز برای کتاب‌های مجازی گفته بود: اگر کتابی بخواهد به صورت مجازی یا صوتی منتشر شود، علاوه بر مجوزی که معاونت فرهنگی و اداره کتاب برای انتشار به آن داده است، باید مجوزهای دیگری از معاونت هنری یا مرکز رسانه‌های دیجیتال وزارت ارشاد بگیرد. این چندباره کاری باعث درگیری صاحب اثر یا ناشر در پروسه‌ای تکراری میشود. در حال حاضر معاونت فرهنگی در مسیری حرکت می‌کند که اگر فردی، چه ناشر، چه مولف یا صاحب اثر به اداره کتاب رجوع کند و محتوایی که تحویل می‌دهد، مجاز شناخته شود، در این صورت آن محتوا برای تبدیل شدن به قالب‌ها یا فرمت‌های دیگر نیاز به مجوز مجدد نداشته باشد. این مجوز صادر شده اگر برای کتاب است، اثر را می‌توان در شبکه‌های مجازی یا به صورت صوتی منتشر کرد؛ البته هنوز این آیین‌نامه تصویب نشده و در حال رایزنی برای تایید آن بین مرکز دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هستیم که متولی و ناظر فضای مجازی است. در این زمینه معاونت فرهنگی به دنبال امضای سندی با مرکز رسانه‌های دیجیتال است که پیش‌نویس آن در حال آماده شدن است. براساس این سند، کتاب‌های صوتی یا گویا و آثار یا محتوایی که در فضای مجازی به صورت متون دیجیتالی ارائه میشود نیاز به اخذ چند مجوز جداگانه نداشته باشد.
مجید غلامی جلیسه، مدیرعامل موسسه خانه کتاب، در خصوص این مجوز به «ابتکار» می‌گوید: من در مورد صدور چنین مجوزی اطلاعی ندارم. ضمن اینکه این موارد به اداره توسعه کتاب و کتابخوانی یا همان اداره کتاب مربوط است. البته بحث مبسوطی در مورد کتاب به صورت غیر فیزیکی مطرح است. اینها همگی در معاونت فرهنگی متمرکز می‌شوند و دوستان‌مان در اداره کتاب اقداماتی را در دست اجرا دارند. او درباره رعایت کپی‌رایت ناشران توسط استارتاپ‌ها می‌گوید: هر کسی بخواهد از کتاب‌ها به هر شکلی استفاده کند، باید اول مجوزش را از صاحب اثر بگیرد. چه استارتاپ باشد چه اپلیکیشن. مدیرعامل موسسه خانه کتاب، جواب‌گویی درباره حمایت از کپی‌رایت برای منتشر کنندگان کتاب‌های صوتی را هم در حیطه وظایف اداره کتاب می‌داند ولی در مورد حمایت و ترویج این استارتاپ‌ها که از وظایف خانه کتاب است، می‌گوید: سال گذشته خانه کتاب مسابقه‌ای را تحت عنوان کتاب مجازی برگزار کرده. امسال هم در هفته کتاب قرار است این کار باز انجام شود اما به شکل بزرگ‌تر. وظیفه ما این است که این اپلیکیشن‌ها، کانال‌ها، سایت‌ها، وبلاگ‌ها و شبکه‌های مجازی که در حوزه کتاب فعالیت می‌کند را به مردم معرفی کنیم و این افراد را تشویق کنیم. معاونت فرهنگی وزارت ارشاد برنامه‌‌هایی برای حمایت از این افراد دارد اما اساسا باید این طرح‌ها باید در معاونت فرهنگی مورد بررسی قرار بگیرند و اگر طرح و ایده مقبول و خوبی باشند وزارت ارشاد به اندازه وسع خودش از این ایده‌ها حمایت کرد.
طی تماس‌هایی که «ابتکار» با مسئولان اداره کتاب داشت، متاسفانه هیچ‌کس در این زمینه پاسخی به سوالات مطرح شده نداد.
سایر اخبار این روزنامه
رئیس مجلس شورای اسلامی:
در انتخاب وزرا هیچ بده بستانی بین دولت و مجلس نیست
دلایل عدم تحقق محرومیت زدایی طی چند دهه گذشته بررسی شد
فقرزدایی بدون پول
سیدحسن خمینی:
وحدت امت اسلامى از مهمترین نیاز هاى این روزهاى ماست
سیدعلی محقق
حالا نوبت جنگ‌های داخلی است!
«ابتکار» دلایل ورود بانک ها به تخریب رقبا را بررسی کرد
رقابت بانکی با شایعه
فیلم های کمدی امسال و ویژگی های آنها بررسی شد
پرفروش های خنده دار
قالیباف چه میراثی برای شهردار آینده باقی می گذارد؟
ویرانه های «بهشت»
استارتاپ‌های حوزه کتاب با چه مشکلاتی روبهرو هستند؟
دردسرهای کتاب‌های مجازی با کپی رایت ومجوز
پاسخ رقیب انتخاباتی روحانی به پیشنهاد حضور در دولت
«ابتکار» دورنمای پادشاهی محمد بن سلمان را بررسی می کند
گام های شاهزاده سعودی تا رویای سلطنت
سفیر عراق در تهران در جشن آزادسازی موصل:
پیروزی در موصل، پیروزی همه کسانی است که با ما متحد بودند
بار سنگین رسانه‌هاى ترقى‌خواه!
