چرا فناوری نانو نیازمند توجه ویژه است؟

متاسفانه بسیاری ازدستاوردهای کشور درعرصه فناوری‌ نانو به دلیل بی توجهی صنعت به لزوم بهره گیری از تولیدات داخلی در کتابخانه‌های دانشگاه‌ها خاک می‌خوردودر کمال تاسف در همین شرایط شاهد هستیم در حالی که محصولات نانویی با کیفیت و آخرین فناوری‌های روز دنیا در ایران تولید می‌شود، همان تجهیزات توسط برخی مدیران خریداری و به کشور وارد می‌شود. به گفته دبیر ستاد نانو،عملکرد چنین مدیرانی که به محصولات داخل بی توجهند، ظلمی آشکار به محققان کشور،تولید کننده داخلی و مردم است. این در حالی است که مقام معظم رهبری اواخر سال 93 پس از بازدیداز نمایشگاه دستاورد‌های محققان کشور در عرصه فناوری نانو ، در سخنانی در جمع استادان، محققان و دست اندرکاران صنعت نانو،بر«ضرورت هدایت دستاورد‌های فناورانه نانو به سمت تجاری سازی وتولید ثروت» ،«ورود آثار ودستاورد‌های حاصل از فناوری نانو به زندگی مردم» و نیز « ضرورت توجه بیشتر به بودجه صنعت نانو»  تاکید فرمودند. اهمیت نانوفناوری به حدی است که امروزه راه خود را در تمامی دانش‌ها باز کرده و نمی‌توان دانشی را مثال زد که نانو در آن جایگاه و کاربردی نداشته باشد. با کوچک تر شدن اندازه ذرات تا مقیاس نانومتر، خاصیت‌های فیزیکی و شیمیایی آن‌ها  از جمله نقطه ذوب، خواص نوری، رنگ، واکنش‌پذیری، خواص مغناطیسی، رسانایی و... دستخوش تغییر می‌شودو بدین ترتیب فناوری نانو به ما امکان ساخت موادی را می‌دهد که کاملا دارای خواص جدید هستند. به طور کلی این فناوری عبارت از کاربرد ذرات در ابعاد نانو است.گفته می‌شود تا سال 2020 بیش از 80 درصد داروها و محصولات پزشکی به نحوی متاثر از نانوفناوری خواهد بودو نسل آینده محصولات و داروهای نانوفناوری پزشکی ویژگی‌هایی دارد که می‌تواند طیف وسیعی از بیماری‌های صعب‌العلاج را درمان کند. فناوری نانو موج چهارم انقلاب صنعتی و پدیده‌ای عظیم است که به تمامی گرایش‌های علمی راه یافته و از فناوری‌های نوینی است که با سرعت هرچه تمام تر در حال توسعه است. یکی از عوامل اصلی و محوری پیشرفت علم و فناوری در کشور به ویژه در حوزه فناوری نانو، حمایت‌‌ها و توصیه‌های مقام معظم رهبری در مقاطع زمانی و مناسبت‌های گوناگون بوده است. با تاکیدات رهبر انقلاب،ایران این فناوری را متفاوت از علوم و فنون نوظهوری که اغلب با فاصله زمانی ده‌ها  سال وارد کشور شده بودند، پیگیری کردوهم زمان با کشورهای پیشرفته جهان وارد این عرصه شد.اما واقعیت این است که باوجود پیشرفت سریع ایران در حوزه فناوری‌های نانو و جهش علمی بالای سال‌های اخیر، متاسفانه حمایت از تولیدکننده داخلی در اولویت تصمیم گیری‌ها  نیست. فناوری نانو به دلیل گستردگی حوزه‌های کاربرد، تأثیرگذاری بر اغلب صنایع موجود و ایجاد بستر استفاده از نیروهای جوان و توانمند علمی کشور، یک فناوری اولویت دار و استراتژیک برای کشور محسوب می‌شود . بنابراین برنامه ریزی و فعالیت برای توسعه و تجاری سازی این فناوری باید در دستور کار سیاست گذاری کلان کشور قرارگیرد.در واقع صنعت نانو می‌تواند یکی ازآینده دار ترین و پربازده ترین صنایع فعال در اقتصاد ایران باشد. با توجه به این که امروز در جهان شاهد رسوخ نانوفناوری در صنایع گوناگون هستیم، اگر صنایع موجوددر کشور هرچه زودتربه کاربردهای نانوفناوری توجه نکنند، در آینده نزدیک رقابت‌پذیری خود را از دست می‌دهند. به گفته دبیر ستاد نانو،در حال حاضر در فناوری نانو از دامنه کوه بالا رفته ایم و در مرحله قله نوردی هستیم، مرحله ای که بسیار سخت و پیچیده است ونیاز به حمایت وسرمایه گذاری ویژه دارد. در جریان صنعتی سازی و بازار فناوری‌های جدید، زیرساخت‌هایی لازم است که براساس آن وقتی علم به فناوری و فناوری به محصول تبدیل شود، این جریان با بن بست مواجه نشود، رشد چشمگیر تولیدات علمی و فناوری ایران در نانو باعث شده که کشورمان جایگاه ویژه‌ای در میان کشورهای جهان در این حوزه داشته باشد اما سرمایه‌گذاری اندک و بی توجهی صنایع به دستاوردهای محققان کشور، از سرعت توسعه این بخش اثرگذار در زندگی مردم به‌شدت کاسته است. باوجود این که درحال‌حاضر در ایران 250 شرکت دانش بنیان در حوزه نانو فعال هستندکه بیش از 350 محصول نانویی راروانه بازارکرده اندو باوجودبهره مندی از ۳۰ هزار متخصص در حوزه  فناوری نانوو کسب رتبه پنجم جهان در تولید علم نانو،کمبود سرمایه‌گذاری در این بخش باعث شده فناوری نانو در کشور حرکت کندی داشته باشد.  این در حالی است که محصولات نانویی ایران از نظر کیفیت با محصولات نانویی آمریکایی، ژاپنی و... برابری می‌کند . در همین حال، کشورهای پیشرفته برای بهره گیری از فرصت‌های گسترده این فناوری با هدف بیشتر کردن فاصله خود با دنیا، به طور جدی وارد عرصه رقابت با یکدیگر شده اند.با توجه به این شرایط ،بایدبا تدوین قوانین و سازو کارهای قوی در عرصه انتقال فناوری‌های تولید شده در شرکت‌ها ی نانویی به بخش‌های اصلی اقتصاد و اثر گذاری این فناوری‌ها  در اقتصاد کلان کشور واردعمل شویم.بدون شک در صورت فراهم نشدن چنین بستری،اگر حتی صاحب بهترین فناوری هم باشیم ،به بن بست می‌رسیم. زمانی که نانو در سال 2001 در ایران مطرح شد، شاید کمتر از 10 نفراز استادان دانشگاهی ما با این فناوری آشنا بودند و سالانه فقط 10 مقاله معتبر بین المللی از ایران در این حوزه تولید می‌شد، اما در حال حاضرخوشبختانه با نیروی انسانی متخصصی که در این حوزه تربیت شد، توانستیم ازرتبه 57در سال 2001 و انتشارسالانه تنها 10مقاله بین المللی ، به رتبه پنجم دنیا در سال 2017 با انتشار بیش از 2500 مقاله علمی، برسیم.ایران اکنون با پشت سرگذاشتن آلمان ، در کنار 4 قدرت جهانی شامل آمریکا؛ چین، کره جنوبی وژاپن قرار گرفته است. متاسفانه با وجود جایگاه بالای جهانی درعرصه تولیدعلم نانو، هنوز در بخش فناوری‌هاونفوذ نانو در صنایع و زندگی مردم در ابتدای راه هستیم .متاسفانه در بخش نانو متناسب با ظرفیت‌ها و توانمندی‌های کشور سرمایه‌گذاری نمی‌شود این در حالی است که نانو ازجمله فناوری‌های جدید است و ارزش‌افزوده بالایی برای کشور به همراه دارد.  حجم سرمایه گذاری ایران درحوزه نانونسبت به میانگین جهانی و به ویژه کشورهای پیشرفته کمتراز 5/1درصداست،این درحالی است که دولت آمریکاسالانه 5/1میلیارددلار؛چین2/1میلیارددلار؛کره جنوبی 700 میلیون دلاروژاپن یک میلیارددلاردراین حوزه سرمایه گذاری می‌کنند و سرمایه گذاری ایران در این حوزه سالانه تنها20 میلیون دلار است که با توجه به توانمندی‌های بسیار بالای کشور ورتبه جهانی ایران در این عرصه، بسیار ناچیز است و قابل گفت وگو نیست. این در حالی است که ورود نانو به عرصه‌های مختلف صنعتی می‌تواند جهش عظیمی در اقتصاد ایجاد کند. به گفته دبیر ستاد نانو،چنانچه بودجه کافی دراختیاراین بخش قرار نگیرد،نه تنها ارتقای رتبه جهانی ایران کار سختی خواهد بود بلکه حتی برای حفظ این جایگاه با مشکلاتی مواجه خواهیم شدو نمی‌توان انتظار داشت ایران در ردیف کشورهای مطرح این عرصه باقی بماند.