آغاز همکاری های بی سابقه ایران و پاکستان برای پاسداشت زبان فارسی

محمد بهبودی نیا-  در سال‌های گذشته، موضوع پاسداشت زبان و ادبیات فارسی در کشورهای فارسی‌زبان و شبه‌قاره همواره به‌عنوان یکی از موضوعات مهم در نگاه مسئولان فرهنگی این کشورها مطرح بوده و تا امروز اقدامات فراوانی از سوی دولتمردان، استادان، پژوهشگران و دانشجویان زبان و ادبیات فارسی در دستور کار قرار گرفته است. روزنامه خراسان نیز با توجه به اهمیت والای پاسداشت زبان فارسی، سلسله گزارش‌هایی را در این زمینه ،در قالب مصاحبه با چهره‌های برجسته زبان فارسی این کشورها تهیه و منتشر کرده است. سفر روز گذشته هیئت عالی‌رتبه علمی پاکستان به ایران را می‌توان به‌عنوان نقطه عطفی در روابط فرهنگی دو کشور به شمار آورد. در این سفر که با حضور دکتر مختار احمد، رئیس اچ آی سی (رئیس کمیسیون تحصیلات عالی پاکستان)، دکتر سلیم مظهر، رئیس فرهنگستان زبان اردوی پاکستان، دکتر ناصر محمود، رئیس دانشگاه اقبال، دکتر خالد محمود، رئیس دانشگاه پنجاب، دکتر محمد عالم سعید، رئیس دانشگاه تعلیم و تربیت، دکتر احمد عدنان، رئیس دانشگاه جی سی لاهور، دکتر محمد رفیق طاهر، مشاور اسبق وزیر و مشاور اچ آی سی انجام شد، این مسئولان بلندپایه در قالب سلسله جلساتی با بخش‌های علمی، پژوهشی و فناورانه دانشگاه فردوسی به امضای تفاهم‌نامه در حوزه‌های مختلف پرداختند که یکی از این تفاهم‌نامه‌ها تعامل فرهنگی و ادبی بود. در حاشیه این سلسله نشست ها با تعدادی از مسئولان فرهنگی پاکستان و همچنین برخی استادان برجسته زبان و ادبیات فارسی ایرانی حاضر در این جلسات گفت‌وگو کرده‌ایم.   امضای تفاهم‌نامه‌های متعدد برای پاسداشت زبان فارسی دکتر مختار احمد، رئیس اچ آی سی (رئیس کمیسیون تحصیلات عالی پاکستان) در گفت‌وگو با خراسان درباره تفاهم‌نامه‌های امضاشده میان پاکستان و دانشگاه فردوسی مشهد گفت: بنده و گروه همراهم که متشکل از پنج رئیس از دانشگاه‌های بزرگ کشور پاکستان می‌شود با هدف پیشبرد دیپلماسی میان دو کشور دوست و همسایه وارد ایران شدیم و در طول این سفر تفاهم‌نامه‌هایی میان دانشگاه‌های قم، تهران و مشهد امضا شد. ما بر اساس این تفاهم‌نامه‌ها قصد داریم درزمینه تبادل دانشجو، تبادل استادان، پروژه‌های تحقیقاتی مشترک و اعطای بورسیه‌های علمی وارد عمل شویم تا با این اقدام، مسائل و مشکلات منطقه‌ای خودمان را خودمان حل کنیم. رئیس کمیسیون تحصیلات عالی پاکستان تصریح کرد: ما مشترکات فرهنگی، مذهبی و زبانی فراوانی با کشور ایران داریم و همین طور مشکلات مشترکی از قبیل تغییرات آب و هوایی، امنیت غذایی و ... نیز داریم که با همکاری‌های مشترک به دنبال حل این موضوعات هستیم. وی در پاسخ به این سؤال که درزمینه پاسداشت زبان فارسی در پاکستان چه تفاهم‌نامه‌هایی امضا شده گفت: درخصوص تقویت زبان فارسی و اردو قرار بر این شد که در دانشگاه‌های ایران رشته آموزش زبان اردو راه‌اندازی شود و در پاکستان نیز علاوه بر تقویت کرسی‌های زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه‌ها، تمرکز بیشتری در مجامع دانشگاهی در این زمینه داشته باشیم. دکتر مختار احمد، همچنین درباره ثبت هفته‌ای به نام «هفته علمی ایران و پاکستان» گفت: در دیداری که با رئیس دانشگاه فردوسی داشتیم این موضوع مطرح شد و البته فعلاً در قالب مذاکراتی شفاهی با وزیر علوم ایران قرار بر این شد که هفته علم و فناوری مشترک ایران و پاکستان برگزار شود. بنده از شنیدن این خبر، خرسند شدم و قرار بر این است که بعد از فراهم شدن مقدمات لازم 25 تا 30 هیئت، مشتمل بر دانشگاهیان پاکستان به ایران سفر  و در برنامه‌های این هفته شرکت کنند.   تاکید بر تقویت زبان فارسی در پاکستان همچنین دکتر سلیم مظهر، رئیس فرهنگستان زبان اردوی پاکستان در حاشیه این نشست به خراسان گفت: فرهنگ، زبان، آداب و رسوم دو کشور پاکستان و ایران با یکدیگر یکی است. ما منافع مشترکی داریم و تا با یکدیگر همکاری نکنیم نمی‌توانیم به نتیجه برسیم. دو کشور پاکستان و ایران در تمام زمینه‌ها ازجمله موضوعات فرهنگی برای هم ناگزیرند. میان ما هیچ‌گونه اختلافی وجود ندارد. ما به‌عنوان نماینده کشور پاکستان که به ایران آمدورفت داریم، قدر ایران و فرهنگ ملت ایران را می‌دانیم و با شما دوستی‌ها داریم و در عوض بعد از هر بار سفر به ایران به‌هیچ‌وجه احساس غریبی نمی‌کنیم و همواره احترام متقابلی را از مردم و مسئولان ایران دریافت کرده‌ایم. همین دوستی‌هاست که باعث ارتباط‌های گسترده دو کشور می‌شود که درنهایت به ارتقای فرهنگ نسل‌های آینده ما می‌انجامد. وی افزود: درزمینه زبان و ادبیات فارسی و پاسداشت آن در پاکستان ما در حال تلاش هستیم تا گروه‌های فراوانی را که در پاکستان به آموزش زبان فارسی می‌پردازند،بیش‌ازپیش تقویت کنیم. امروز در بیشتر دانشگاه‌های عمومی پاکستان کرسی تدریس زبان و ادبیات فارسی با قدرت فعال است و باید بیش‌ازپیش این گروه‌ها را تقویت کنیم. در کشور ایران نیز کرسی‌های ادبیات اردو در حال راه‌اندازی است. با این اقدامات روابط دوطرفه کشورها بیش‌ازپیش تقویت می‌شود. رئیس فرهنگستان زبان اردوی پاکستان گفت: زبان فارسی و اردو بسیار به هم نزدیک‌اند به‌طور مثال در شعر اردو و فارسی، اوزان و بحور شعری یکی است و مشترکات زیاد دیگری نیز داریم و امیدواریم با کمک دولتمردان دو کشور شاهد شکوفایی بیشتری در این زمینه‌ها باشیم. امروز پیشرفت بر پایه علم، دانش و پژوهش است و بدون آن پیشرفت ممکن نیست.   ازسرگیری اعزام استاد و دانشجو به پاکستان همچنین دکتر مسعود میرزایی شهرابی، رئیس دانشگاه فردوسی  گفت: از بدو استقرار دولت سیزدهم، موضوع ارتباط با کشورهای همسایه یکی از اولویت‌های اصلی به شمار می‌آید. در همین راستا یک هیئت عالی‌رتبه آموزشی از پاکستان به ایران سفر کرد و در این نشست که در دانشگاه فردوسی برگزار شد، چندین تفاهم‌نامه مهم در حوزه‌های مختلف انتقال فناوری، دیپلماسی، علمی ،پژوهشی و فرهنگی امضا شد. بنده درزمینه پاسداشت زبان فارسی بر 6 نکته تاکید داشتم که یکی از آن‌ها توسعه زبان فارسی میان کشورهای ایران و پاکستان بود و قرار بر این شد که اقدامات ویژه‌ای در دستور کار قرار گیرد. دکتر میرزایی درباره وضعیت اعزام استادان و دانشجویان زبان و ادبیات فارسی به پاکستان گفت: در این زمینه ما پاسخ مثبت وزارت علوم را دریافت کرده‌ایم و با توجه به اختیاراتی که در این زمینه به بنده داده‌اند، اعزام استاد و دانشجو محقق خواهد شد.   رویدادی امیدبخش برای نسخه‌های خطی دکتر عمرانی، استاد ایرانی زبان و ادبیات فارسی از دیگر حاضران در این نشست که خود چندین سال در دانشگاه‌های پاکستان مشغول تدریس بوده نیز گفت: جدای از این که زبان فارسی در شبه‌قاره سابقه‌ای دیرینه دارد، این تعاملات باعث می‌شود که دو کشور ایران و پاکستان بتوانند روابط درخشان خود درزمینه پاسداشت زبان و ادبیات فارسی را احیا کنند و به دشمنان بفهمانند که رابطه این دو کشور، رابطه‌ای عمیق و ریشه‌دار است. وی افزود: یکی از عوامل ارتباط‌دهنده این دو کشور زبان فارسی است و تاریخ و پیشینه شبه‌قاره و پاکستان به زبان فارسی نوشته‌ شده است. سفر امروز هیئت بلندپایه فرهنگی پاکستان به ایران در طول چند دهه گذشته کم‌سابقه است و این به این معنی است که دوستان ما در پاکستان و نیز ما عزمی جدی برای برقراری ارتباط با دانشگاه‌های همدیگر داریم. بی‌تردید این‌گونه سفرها دستاوردهای فراوانی را در جهت پاسداشت زبان و ادبیات فارسی و اردو به همراه دارد، یکی از این دستاوردها تبادل استاد میان دانشگاه‌های دو کشور است که همین تبادل استاد و دانشجو باعث می‌شود نسخه‌های خطی فراوانی که به زبان فارسی نوشته ‌شده موردمطالعه و پژوهش بیشتری قرار گیرد. در آینده نزدیک شاهد رویدادهای امیدبخشی درزمینه پاسداشت زبان و ادبیات فارسی خواهیم بود.   ضرورت توجه به ادبیات کودک دکتر سلمان ساکت، دیگر استاد ایرانی زبان و ادبیات فارسی در حاشیه این مراسم گفت: روابط استادان دانشگاه فردوسی  و دانشگاه پنجاب به‌پیش از انقلاب برمی‌گردد، روابط سازنده‌ای که همواره تأثیرات فراوانی درزمینه پاسداشت زبان فارسی داشته است. بی‌تردید پیوندهای فراوانی میان ایران و پاکستان وجود دارد و باید بیش‌ازپیش به تقویت این پیوندها بیندیشیم. وی افزود: اقبال لاهوری را می‌توان یک ستون مشترک میان دو کشور ایران و پاکستان دانست. اقبال در اشعار فارسی خود تلاش کرده، چکیده فرهنگ ایرانی اسلامی را ارائه کند و این نشان‌دهنده بسیاری از مشترکات فرهنگی ما و پاکستان است. امروز، کشورهایی که فرهنگ‌های مشترک دارند، به دنبال تقویت روابط با یکدیگر هستند. در عصر ما، فرصت‌های بسیار خوبی برای معرفی و گسترش خرده‌فرهنگ‌ها فراهم ‌شده، چه برسد به کلان فرهنگ‌هایی مانند فرهنگ ایرانی و ادبیات فارسی، با توجه به این موضوع باید در این مسیر کوشایی بیشتری را به کار ببندیم. این استاد زبان و ادبیات فارسی با اشاره به لزوم توجه به آموزش زبان فارسی در مقاطع پایه تحصیلی گفت: یکی از مسائل مهم که باید در این تعاملات به آن توجه کنیم، مسئله آموزش زبان و ادبیات فارسی به کودکان است. هر دو کشور به‌خوبی درک کرده‌اند که نسل‌های جدید ایران و پاکستان که در کشورهای دیگر متولد می‌شوند به دلیل ارتباط‌های خانوادگی صحبت کردن به زبان فارسی و اردو را می‌دانند، اما شناختی از خط فارسی ندارند و اگر به همین صورت پیش برویم نسل‌های بعدی کودکانی که مهاجرت کرده‌اند و همچنین کودکان پاکستانی زبان فارسی را فراموش می کنند و باید برنامه‌ریزی‌هایی برای آموزش خط فارسی به این نسل نیز در دستور کار قرار گیرد. دکتر ساکت افزود: به دلیل تعاملات بالای پاکستان با دیگر کشورها ،ارتباط میان دو کشور ایران و پاکستان در حد بالایی به نفع انتقال فرهنگ و پاسداشت زبان فارسی خواهد بود.