ماشین برقی در ایران
عمر خودروهای برقی در ایران به حدود دو دهه قبل یعنی سال ۱۳۸۱ خورشیدی برمی‌گردد، یعنی حدود ۱۰۲ سال بعد از زمانی که مظفرالدین شاه قاجار، نخستین ماشین‌های بنزینی را از پاریس به تهران وارد کرد، البته همانطور که رواج خودروهای بنزینی در ایران سال‌ها زمان برد، همین اتفاق هم برای خودروهای برقی افتاده است. با وجود این اگرچه در طول این مدت مدل‌های مختلفی از خودروهای برقی، هیبرید و پلاگین هیبرید با برندهای خارجی و به‌خصوص چینی وارد بازار کشور شده است و پایشان به خیابان‌ها باز شده اما، هنوز خودروهای «ساخت داخل» به تولید انبوه نرسیده‌اند. بلکه آنچه به‌عنوان خودروی برقی داخلی مطرح می‌شود درواقع خودروهای مونتاژی داخل کشور است. شاید جالب باشد که بدانید، همانطور که گفته شد، نخستین خودروی برقی ایرانی در سال ۱۳۸۱ با نام آریانا معرفی شد. خودرویی که هیچ‌کدام از اطلاعات و مشخصات فنی مورد ادعای سازنده آریانا به تأیید نرسید. با این حال، مسیر تولید این خودروها داخل کشور متوقف نشد و در دهه ۹۰ طراحی و تولید نمونه‌های اولیه ماشین‌های برقی توسط دانشگاه‌ها و شرکت‌های خودروسازی داخلی، گاه به‌صورت مشترک و گاه به‌صورت مجزا دوباره آغاز شد.

و حالا….
در چنین شرایطی، در سال‌های گذشته شهردارانی که بر کرسی مدیریت شهری پایتخت تکیه زده‌اند، بارها مدعی شده‌اند که می‌خواهند خودروهای برقی را وارد ناوگان حمل‌ونقل عمومی کنند تا شاید بتوانند کمی از آلودگی هوای تهران کم کنند، به‌خصوص آنکه گفته می‌شود خودروهای بنزینی و گازوئیلی، سهم بزرگی در آلایندگی هوای تهران دارند. خیزهایی که البته به‌دلیل عدم‌حمایت دولت‌ها، تا این دوره، همگی ناموفق بوده‌اند. در این دوره نیز علیرضا زاکانی هم از همان ابتدای آغاز به کارش بارها وعده داده بود که در حال مذاکره با خودروسازان داخلی و خارجی برای ورود خودروهای برقی به ناوگان حمل‌ونقل عمومی است و حتی دو بار هم از این خودروها رونمایی کرده است. نخستین بار در بهمن ماه سال گذشته و در مراسم رونمایی از خودروهای برقی یک شرکت داخلی و دومین بار چند روز قبل از سال نو، در حیاط شهرداری و با حضور اعضای شورای شهر، برای نمایش نمونه خودروهای چینی که قرار است در ناوگان تاکسیرانی تهران تزریق شود. ناوگانی که با 80هزار تاکسی، هم‌اینک یکی از عریض‌وطویل‌ترین ناوگان‌های تاکسی جهان است.
در این مراسم شهردار تهران اعلام کرد که تاکنون ۴۹هزار خودروی برقی در ۹ شرکت، ثبت سفارش شده است. خودروهایی که قرار است در ناوگان تاکسیرانی به کار گرفته شود. زاکانی در این زمینه گفته است: «این خودروها در آینده داخلی‌سازی‌ و بعد به بخش خصوصی واگذار می‌شود.» وی همچنین در مورد قیمت این خودروها نیز مدعی شده که قیمت آنها نزدیک به ۲۰هزار دلار است که حدود یک میلیارد تا یک‌میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان برآورد می‌شود.

وعده سال گذشته

پاسخ به نگرانی‌ها
در این میان هنوز ولی زوایای مبهمی وجود دارد. اینکه این خودروها قرار است بعد از ورود به کشور با چه قیمتی به‌دست رانندگان تاکسی برسد؟ سؤالی که زاکانی در پاسخ به آن می‌گوید: «خوشبختانه ما موفق شدیم، تعرفه واردات خودروی برقی را به یک درصد برسانیم که فکر می‌کنم این اقدام ‌مورد استقبال مردم قرار بگیرد. چون با این اقدام، قیمت این خودروها قابل رقابت با خودروهای بنزینی است و نصف پول تاکسی را دولت می‌پردازد. از سال آینده نیز خودروهای برقی داخلی با فناوری بسیار بالا را شاهد خواهیم بود و از ۸ خودروی ایرانی سال رونمایی می‌کنیم.» وی همچنین به نقش دولت سیزدهم در این صف‌شکنی نیز اشاره کرده و گفته است: «دولت از ماده ۱۲ برای این امر تسهیلات درنظر می‌گیرد و شهرداری نیز براساس قدرالسهمی که از دولت گرفته، خودرو از چین وارد می‌کند. عمده واردات آن در ۶ ماه نخست سال آینده است.» در همین راستا شادی مالکی، سرپرست سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی شهر تهران، درخصوص ارائه تسهیلات به رانندگان خودروهای برقی، به انعقاد قراردادهایی که با صندوق کار و امید داشته‌اند اشاره و تصریح کرده که تسهیلات خوبی به رانندگان خودروهای برقی داده می‌شود و شارژ این خودروها از طریق ۷۴ دستگاه شارژر که راه‌اندازی شده، انجام می‌شود. وی عنوان کرد: «سهم تاکسی‌ها در حمل‌ونقل تهران ۱۸ درصد است که با انعقاد قراردادهایی که با چین بسته شد ۲۵ هزار دستگاه تاکسی برقی به مرور به شهر وارد خواهد شد و به‌زودی شاهد تغییر خدمت‌رسانی در این حوزه خواهیم بود.»

چگونه شارژ شوند؟
علاوه برقیمت، تاکسی‌های برقی با چالش‌های دیگری هم روبه‌رو هستند که می‌تواند تاکسیران‌ها را نگران کند. چالش‌هایی مانند شارژ آنها. گرچه شهرداری وعده داده که برای این مقوله نیز تمهیدات لازم اندیشیده شده است. محسن هرمزی، معاون حمل‌ونقل و ترافیک تهران، در این خصوص به قرارداد شهرداری با مپنا اشاره کرده و گفته است، در فاز اول برای ۷۴ جایگاه شارژ قرارداد منعقد و اجرا شد. با مپنا نیز قراردادی برای ساخت پنج هزار جایگاه دیگر منعقد شده است. به‌گفته وی یکی از مسائل شهرداری با وزارت نیرو درخصوص جایگاه‌های شارژ است. به همین دلیل امور با شیب ملایمی دنبال می‌شود. موضوع بعدی فشاری است که شارژ این خودروها می‌تواند روی شبکه برق‌رسانی تهران بگذارد. آنهم در شرایطی که این اَبَرشهر همین الان هم با کمبود برق روبه‌روست! موضوعی که هرمزی در پاسخ به آن می‌گوید: «کسی منکر اینکه در حوزه برق مشکلاتی داریم نیست؛ اما همتی که وزارت صمت و وزارت نیرو دارند مشکل برق را حل خواهد کرد، ضمن اینکه این خودروها نیز شب شارژ هستند و شهرداری تهران نیز با تدابیری به‌دنبال کاهش اضافه‌بار برق است.»

آخرین رونمایی برقی
اما در آخرین خبر در این زمینه شادی مالکی اعلام کرده که مقرر شده است که 27هزار و 500 تاکسی برقی و ۱۰ هزار ونِ برقی وارد کشور شود. همزمان با قوت گرفتن احتمال ورود تاکسی‌های برقی به تهران این سؤال در فضای مجازی دست‌به‌دست می‌شود که آیا قرار است کرایه‌های این تاکسی‌ها بیشتر از تاکسی‌های کنونی باشد؟ سؤالی که مهدی چمران، رئیس شورای شهر، در پاسخ به آن به «شهروند» می‌گوید: «اصلا چنین چیزی نیست. قیمت این خودروها حتی از بسیاری از خودروهای داخلی هم کمتر است پس نیازی به افزایش کرایه نیست!»

شورا به‌دنبال پاسخ
با وجود این، زوایای پنهان و مبهم قراردادها و مشخصات فنی تاکسی‌های برقی فقط به همین جا ختم نمی‌شود. به‌نظر می‌رسد  قرارداد این خودروها در حالی بسته شده که هنوز اعضای شورای شهر و به‌خصوص کمیسیون عمران و حمل‌ونقل ابهامات زیادی در مورد آن دارند. سیدجعفر تشکری هاشمی، به‌عنوان رئیس کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای اسلامی شهر تهران، در مورد برخی از این ابهامات به خبرنگار«شهروند» می‌گوید: «ما هم کاملا با ورود تاکسی‌های برقی به تهران موافقیم، ولی انتقاد ما این است که چرا از همان ابتدا مشخصات فنی یا اینکه این خودروها برچه اساسی انتخاب شده یا اینکه کدام مرجع تخصصی کیفیت این خودرو را به‌عنوان تاکسی‌های تهران تأیید کرده، به ما داده نشده است؟!
وی در ادامه سخنان خود با ذکر اینکه به‌گفته خود معاون حمل‌ونقل ترافیک و سرپرست سازمان تاکسیرانی شهرداری تهران ۱۱ محصول برقی دیگر تأییدیه وزارت صمت را داشته‌اند که از میان تمام آنها «یک» خودرو انتخاب شده است، می‌گوید: «ولی اینکه چرا این مدل به‌عنوان تاکسی انتخاب شده هنوز برای ما مشخص نیست. ضمن اینکه مشخص نیست کدام مرجع صلاحیت‌دار فنی آنها را تأیید کرده است؟ البته گویا شهرداری بعد از تذکراتی که من دادم گزارشی را برای کمیسیون ما فرستاده که من هنوز آن را مطالعه نکرده‌ام، ولی امیدوارم در این گزارش به ابهامات مطرح شده پاسخ داده شده باشد.»
تشکری هاشمی همچنین در پاسخ به این سؤال که این تاکسی‌ها چه قیمتی دارند یا اینکه از چه زمانی وارد ناوگان تاکسیرانی می‌شوند، نیز می‌گوید: «همانطور که گفتم، اطلاعات ما هم در حد شما و اخباری است که از رسانه‌ها شنیده‌ایم. گفته‌اند که هزینه هر خودرو 19هزار و 500دلار و قرار است طی چند ماه آینده وارد شود، ولی از تاریخ دقیق یا قیمتی که قرار است به رانندگان واگذار شود، هنوز اطلاعی نداریم!
سیدمحمد آقا میری، دیگر عضو کمیسیون عمران و حمل‌ونقل شورای شهر اما برخلاف تشکری هاشمی، معتقد است که هیچ مشکلی برای ورود و بهره‌برداری از تاکسی‌های برقی در تهران وجود ندارد. وی در گفت‌وگو با «شهروند» می‌گوید: «دولت و شهرداری به همراه هم کار بزرگی را انجام داده‌اند. اینکه برای نخستین بار موفق شدند تابوی ورود تاکسی‌های برقی را بشکنند، کار کمی نبوده و نیست.»
وی در مورد انتقادهایی که در مورد این طرح از سوی برخی کارشناسان و اعضای شورا مطرح شده نیز می‌گوید: «مسلما برای خریدی با این وسعت و هزینه، یک تیم قوی کارشناسی روی موضوع کار کرده‌اند تا ببینند کدام خودرو را وارد کنند؟ چه از لحاظ مشخصات فنی و چه از منظر قیمتی...» آقامیری همچنین در مورد زمان ملحق شدن این تاکسی‌ها به ناوگان تاکسیرانی نیز می‌گوید: «شهرداری هنوز تاریخ دقیقی را مشخص نکرده که البته طبیعی است. چون به هر حال تا این خودروها به ایران و تهران برسد، ممکن است با مسائل مختلفی روبه‌رو باشد.»
این عضو شورای شهر در پاسخ به اینکه آیا فکر می‌کنید شرایط واگذاری این خودروها به‌گونه‌ای خواهد بود که رانندگان را ترغیب به خرید آنها کند؟ نیز می‌گوید: «قطعا همینطور است. برای این منظور شهرداری شرایطی را ایجاد خواهد کرد که رانندگان بتوانند از عهده پرداخت آن برآیند.»
آقامیری در مورد قیمت این تاکسی‌ها که گفته می‌شود حدود یک میلیارد تومان است، تصریح می‌کند: «تلاش ما این است که این خودروها حتی از این نرخ هم کمتر شود، ولی در هر صورت مطمئن هستیم که با ورود این تاکسی‌ها تحولی در وضعیت ناوگان تاکسیرانی اتفاق خواهد افتاد.»