روزنامه اعتماد
1403/02/11
جنجال نظرات مهدی نصیری
مهدي بيك‌اوغلي| «سوپر حزب‌اللهي ديروز كه امروز رويكردهاي براندازانه ارائه مي‌كند.» اين ترجيع‌بندي است كه از ديروز و پس از مصاحبه مهدي نصيري و ارائه راهبرد از بين بردن فاصله از شاهزاده تا تاجزاده توسط بسياري از چهره‌هاي سياسي به گونه‌هاي مختلف تكرار شده است. چهره‌اي كه در سال‌هاي ابتدايي انقلاب در دهه 60 همكاري با كيهان را در قم آغاز كرد و بلافاصله پله‌هاي پيشرفت را به سرعت پيمود و در شمايل چهره راديكال جناح راست و سوپر انقلابي در كيهان، نسخه‌هایي براي سركوب منتقدان و دگرانديشان می‌نوشت.نصيري كه در حوزه متعلق به مكتب تفكيك (عدم ورود به حوزه سياسي) بود در ادامه نه‌تنها به عرصه سياسي ورود كرد، بلكه به اعتقاد بسياري از تحليلگران، بيش از اندازه در سياست غوطه‌ور شد و از گذشته‌اش فاصله گرفت.
اين اما همه سرنوشت نصيري نبود؛ كار به جايي رسيد كه آرام آرام از سال‌هاي انتهايي دهه 80 نوع ديگري از كنشگري را برگزيد و منتقد تند تصميمات نظام شد. مسيري كه به شكل و شمايل ديگر، توسط محسن مخملباف و بسياري ديگر از چهره‌هاي سياسي بريده هم پيموده شده بود. چهره‌هايي كه فعاليت خود را در عرصه سياسي با اصرار در تحقق آرمان‌هاي انقلابي آغاز مي‌كنند. اما نهايتا با انكار همان آرمان‌ها به خط پايان كنشگري سياسي مي‌رسند. مصاحبه نصيري در بي‌بي‌سي فارسی اما در عرصه داخلي بازخوردهايي هم پيدا كرد.
محمود صادقي، چهره اصلاح‌طلب به اين نكته اشاره كرد كه: «اساسا بين تاجزاده، به عنوان يك اصلاح‌طلب دموكراسي‌خواه مخالف با قدرت متمركز فردي و شاهزاده به عنوان نماد بازگشت به سلطنت موروثي فرد محور هيچ وجه اشتراكي وجود ندارد. ترسم نرسي به كعبه اي اعرابي! كاين ره كه تو مي‌روي به تركستان است...»
محمدعلي ابطحي، فعال سياسي اصلاح‌طلب از مهدي نصيري، مديرمسوول اسبق روزنامه كيهان انتقاد كرد و نوشت: «آقاي مهدي نصيري سوپر افراطي حزب‌اللهي ديروز حق دارد نظراتش تغيير كند و سوپر اپوزوسيون امروز شود. اما هم براي ديروزش و هم براي امروزش توهم مضر است. نه بولتن‌نويسي و اظهارنظرهاي تند حزب‌اللهي‌اش در گذشته توانست ريشه اصلاح‌طلبي را بركند و نه مواضع فعلي اپوزوسيوني‌اش مورد قبول اپوزوسيوني قرار مي‌گيرد كه 40 سال است در تلاش برای براندازي هستند و نيازي به تازه‌وارد از راه دور آمده ندارند. گفته‌اند شكاف تاجزاده و شاهزاده بايد برداشته شود. خودش مي‌داند نه شاهزاده مي‌تواند به تاجزاده نزديك شود و نه تاجزاده علاقه‌مند به همكاري با شاهزاده است. مهندس موسوي، نرگس محمدي، فائزه هاشمي و تاجزاده هم چون دلسوز اين جامعه بوده‌اند در ايران باقي مانده‌اند و در زندان و حصر هستند. بد پوست خربزه‌اي زير پاي آقاي نصيري انداخته‌اند تا تمامش كنند. هم از داخل حاكميت و هم از خارج و از درون اپوزوسيون.» با توجه به بازخوردهاي موضوع «اعتماد» گفت‌وگويي را با جواد امام، دبير كل مجمع ايثارگران برنامه‌ريزي كرد تا درباره بخشي از ديدگاه‌هاي مطرح شده در اين گفت‌وگو بحث كند. امام با واكاوي گزاره‌هاي بنيادين اصلاحات به اين نكته اشاره مي‌كند كه جمهوري مسير طبيعي مشروطه ايراني است و بازگشت دوباره به مشروطه در واقع نوعي عقبگرد محسوب مي‌شود و فايده‌اي براي ايران نخواهد داشت. امام با واكاوي ديدگاه‌هاي چهره‌هايي چون تاجزاده، موسوي و خاتمي رويكردهاي افراطي چهره‌هايي مانند نصيري را برخلاف حركت طبيعي اصلاحات ايراني مي‌داند.
صحبت‌های اخیر مهدی نصیری با بی‌بی‌سی بازخوردهایی در فضای عمومی کشور پیدا کرده است. نصیری در این گفت‌وگو با بردن نام‌هایی چون تاجزاده، میرحسین موسوی و اصلاح‌طلبان، دیدگاه‌هایی را مطرح کرده است. درباره این دیدگاه‌ها نظری دارید؟
از آنجا که مهدی نصیری اسامی افرادی مانند مهندس میرحسین موسوی و مصطفی تاجزاده و سایر چهره‌هاي اصلاح‌طلب را مطرح کرده، لازم است توضیحاتی درباره موضوع داده شود. این افراد مطرح شده، مواضع روشنی دارند و مشخص است سال‌های سال در راستای تحقق مفاهیمی چون آزادی، عدالت، تنش‌زدایی، شایسته‌سالاری و... فعالیت می‌کنند. البته من نماینده این دوستان نیستم اما تا جایی که می‌دانم، فردی مانند مصطفی تاجزاده هرگز در مسیری حرکت نکرده است که نصیری ادعا می‌کند. مسیر اصلاح‌طلبان و مرزبندی‌های آنان هم روشن است؛ مهدی نصیری نه از اصلاح‌طلبان نمایندگی دارد و نه می‌تواند از جانب افراد اصلاح‌طلب صحبت کند. پیشنهاداتی هم که در گفت‌وگوی اخیر خود طرح کرده، بیشتر در راستای انشقاق و تحت‌فشار قرار گرفتن جریانات داخلی بوده است نه دستیابی به انسجام. در واقع ایشان به دنبال دعوای جدیدی است. امروز بحث‌های مرتبط با براندازی روشن شده به قول سید محمد خاتمی، شرایط امروز کشور به گونه‌ای نیست که از طریق براندازی بتوان مطالبات مردم را محقق کرد. اتفاقا بسیاری از افرادی که نگران ایران و ایرانی هستند، هرگز نسخه براندازی را توصیه نمی‌کنند. شخصا نمی‌توانم شخصیت چهره‌ای مانند مهدی نصیری را تحلیل کنم و ببینم این اظهارات با چه مبنایی سازگار است. نصیری یک چهره اصولگرای تند و رادیکال است که در رزومه او فعالیت در روزنامه کیهان درج شده است. امروز حسین شریعتمداری وارث دیدگاه‌هایی است که قبلا توسط مهدی نصیری‌ها پایه‌گذاری شده بود. در عین حال مشخص نیست آیا اظهارات نصیری در راستای یک پروژه تعریف شده، مطرح شده یا پای موارد دیگری در میان است.
چرا این‌طور فکر می‌کنید. در ظاهر یک چهره سیاسی و رسانه‌ای اظهاراتی را درخصوص موضوعی خاص مطرح کرده است، چرا فکر می‌کنید این رویکردهای مطرح شده، ابهاماتی دارد؟
بسیاری از دوستان اصلاح‌طلب، فعالان سیاسی و دانشگاهی، نقدهایی مبنایی‌تر، علمی‌تر و در چارچوب منافع ملی کشور مطرح کردند و با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو شدند، اما مهدی نصیری هرگز دچار این مشکلات نشد. این موضوع کمی نیست. چرا در ساختاری که با کوچک‌ترین نقدها برخورد شده، هیچ برخوردی با اظهارات تند نصیری نشده است؟ به نظر می‌رسد مهدی نصیری امروز قصد دارد، افراد و جریاناتی را علیه اصلاحات تحریک کند. قبل از مهدی نصیری، بسیاری از براندازان بیرون از کشور به بن‌بست برخورد کردند. اگر قرار به پویش مسیری در ایران باشد، مسیر اصلاحات است و اگر ساختاری قرار باشد این پروژه را پیش ببرد، این جریان اصلاحات است که می‌تواند این پروژه را راهبردی کند. نصیری ابتدا باید خود را تعریف کرده و تبار سیاسی خود را روشن کند. اگر مهدی نصیری بخواهد جریانی را مخاطب قرار دهد، باید جریان خودبرانداز داخلی و اصولگرایان رادیکال را مخاطب قرار دهد. او نماینده اصولگرایان تندرو و رادیکال کشور است. چه افرادی که برانداز هستند و چه افراد و جریاناتی که با رفتار، عمل و سیاست‌های‌شان کشور را به سمت خودبراندازی سوق می‌دهند، به افکار و رفتار نصیری نزدیک هستند. مرزبندی اصلاحات کاملا روشن است. ما نگران آینده ایران، مردم، جوانان و زنان این سرزمین هستیم. اینکه ناگهان اصلاح‌طلبان و پهلوی ناگهان در کنار هم قرار داده شوند و ایده‌ای با عنوان از تاجزاده تا شاهزاده طرح شود، مشخص نیست از قوطی کدام عطاری بیرون آمده است.
آیا شما هیچ‌وقت با مهدی نصیری صحبتی داشته‌اید. از نزدیک او را می‌شناسید؟
زمانی صحبت محدودی با مهدی نصیری داشتم و ایشان تصور می‌کرد ممکن است سلطنت‌طلبان پایگاه‌های جدی در کشور داشته باشند. من به او پاسخ دادم که قطعا آنچه که بیرونی‌ها ساخته و پرداخته کرده‌اند، برآمده از اشتباهات جمهوری اسلامی بوده است نه توان طرف مقابل. جمهوری اسلامی هر نقد و اعتراض داخلی را به ناحق به جریانات بیرونی و سلطنت‌طلب‌ها منتسب کرده و به این شیوه برای آنها ارزش افزوده سیاسی ایجاد کرده است. معترضان داخلی و منتقدان داخلی اساسا نسبت چندانی با براندازان بیرونی ندارند. ضمن اینکه ظرفیت‌های بسیاری در خارج از کشور وجود دارند که قلب‌شان برای ایران می‌تپد و حاضرند برای اصلاح وضع موجود هزینه دهند. این تصور که مردم ایران علاقه زیادی به تاج و تخت دارند یک توهم است. مردم ایران هزینه‌های بسیاری برای تحقق جمهوری داده‌اند و این انقلاب هم خروجی عملکرد رژیم گذشته بوده است. نادیده گرفتن همه این مسیر و سپردن کشور به دست فرد و جریانی که هیچ عملکرد مثبتی طی 5 دهه گذشته نداشته است، منطقی نیست. چهره‌هایی مانند خاتمی، تاجزاده و میرحسین موسوی شخصیت‌هایی هستند که برای این کشور و آرمان‌های مردم هزینه داده‌اند. آنچه منافع مردم را تامین می‌کند، جمهوری، دموکراسی، آزادی، حاکمیت قانون و تنش‌زدایی است. نمی‌توان دوباره منافع و آینده مردم را به خطر انداخت و این آینده را دراختیار فردی سپرد که برای ایران و ایرانی اهمیتی قائل نیست و به دنبال به دست آوردن تاج و تخت خود است.
چه نسبتی میان این اظهارات و تندروی‌های داخلی و خالص‌سازی مشاهده میشود؟
اگر امروز به وضعیت موجود و یکه‌سالاری موجود، خالص‌سازی، شکاف میان مردم و دولت و... نقدهای جدی داریم به این معنا نیست که قرار است مسیر سلطنت‌طلبی را در پیش بگیریم. اصلاح‌طلبان بدون مردم جایگاهی ندارند. مقوله‌ای که حاکمیت فعلی به آن نیاز دارد، بازگشت به حاکمیت مردم و سنجش مقبولیت جریانات سیاسی در داخل کشور است. اگر اپوزیسیون ایرانی قرار باشد به سمت معامله با افراد و جریانات امتحان پس داده بروند، مقبولیتی در جامعه نخواهند داشت. در جمع‌بندی می‌توان گفت که معلوم نیست صحبت‌های مهدی نصیری آیا توسط خودش بیان شده یا پروژه‌ای پشت این فرد است. تا شفاف‌سازی نشود، نمی‌توان تحلیل جامعی صورت داد. گذشته نصیری‌ها روشن نیست. مهدی نصیری علی‌رغم اینکه خود را ذیل مکتب تفکیک تعریف می‌کند و این دیدگاه اساسا معتقد به مشارکت در حکومت و ورود به آن نبودند به فعالیت‌های سیاسی ورود کرده است. آقای نصیری باید توضیح دهد چگونه از دل مکتب تفکیک به سمت فعالیت‌های سیاسی و حاکمیتی کشیده شده و نهایتا سر از یک قلمروی برهوت و نامشخص در آورده است. ما هرگز به دنبال ترقی معکوس نبوده و نیستیم. باید همه ظرفیت‌های کشور و ظرفیت‌های خارج از کشور در یک راستا جمع شوند و برای توسعه و پیشرفت و آزادی ایران به کار برده شوند. مسیری که نصیری‌ها طی می‌کنند، مشکوک است و بیشتر در راستای انشقاق و دعواهای سیاسی می‌توان آن را دسته‌بندی کرد.
فارغ از اینکه مهدی نصیری کیست و چه گذشته‌ای دارد و درباره تاجزاده و شاهزاده چه گفته، درباره تجمیع ظرفیت‌های جمهوری‌خواهان و اصلاح‌طلبان از یک‌سو و مشروطه‌خواهان از سوی دیگر صحبت کرده است. از منظر بنیادین آیا تمزیج و ترکیب این دو گفتمان (جمهوری‌خواهی و مشروطه‌خواهی) با هم امکان‌پذیر است؟
گفتمانی که ما در جریان اصلاحات دنبال می‌کنیم، در ادامه مسیر مشروطه‌خواهی است. اقتضای شرایط امروز ایران و گزاره‌ای که پاسخ داده است، حاکمیت رای و نظر مردم است. هنوز نسخه مناسب‌تری ارائه نشده است. آنچه ما از آن دم می‌زنیم بحث جمهوری است. اگر قرار باشد اشتباهات گذشته دوباره تکرار شود و هزینه‌هایی که ملت ایران از زمان مشروطه تا به امروز پرداخته‌اند کنار گذاشته شود، نوعی بازگشت به عقب است. همین امروز افراد و جریاناتی در داخل کشور حضور دارند که دانش و تجربه لازم برای اداره کشور دارند، تصور اینکه همه این تجربه‌ها نادیده گرفته شده و استارت بازگشت به گذشته شود، اشتباه است. اقتضای امروز کشور نظام جمهوری است که مورد نظر اکثریت باشد. جمهوری هم به معنای رای و نظر اکثریت و حاکمیت قانون است. یکی از اشتباهات تحلیلی آن است که اشتباهات نظام جمهوری اسلامی با اشتباهات رژیم گذشته قیاس میشود درحالی که اگر اشتباهات رژیم گذشته نبود، اتفاقات سال 57 رخ نمی‌داد و این همه هزینه متوجه کشور نمی‌شد. وقتی این همه هزینه برای حاکمیت مردم و قانون صورت گرفته باید تلاش کرد این ایده و آرمان محقق شود نه اینکه اشتباهات گذشته دوباره تکرار شود.
برخی معتقدند مهدی نصیری‌ها از اصرار مطلق به انکار مطلق رسیده‌اند. یعنی چهره‌های تندرویی که در ادامه نوع متفاوتی از تندروی را تجربه می‌کنند. نظر شما چیست؟
اساسا تندروی و رادیکالیسم با جریان راست عجین است. تکلیف اصلاح‌طلبی با تندروی مشخص است، اساس اصلاح‌طلبی با میانه‌روی و خردورزی همراه است. روزی و روزگاری، نصیری‌ها روبه‌روی مطالبات مردم ایستادند و تندروی کردند، امروز هم بدون اینکه نمایندگی از مردم داشته باشد درباره آنها صحبت کرده و راهکارهای مساله‌ساز ارائه می‌دهد. من شناخت دقیقی از مهدی نصیری ندارم، بنابراین اظهارنظری هم درباره ایشان ندارم، اما برایم قابل فهم نیست، مدیر مسوول سابق کیهان به جای نقد گذشته خود و جریانی که به آن تعلق داشت، به سمت تخریب و انشقاق و دادن نسبت‌های ناروا به جريانات مختلف است. معتقدم خوب بود، نصیری این پیشنهاد را در ایران مطرح می‌کرد و دیدگاه فعالان سیاسی و مردمی را دریافت می‌کرد. میرحسین موسوی هر حرفی که زده و هر دیدگاهی را مطرح کرده
در راستای مطالبات مردم بوده است. همواره هم بر حاکمیت قانون و اکثریت تاکید داشته، نمی‌توان از جانب مردم صحبتی کرد که به جای انسجام، انشقاق می‌آفریند. ایشان در داخل باید به فکر انسجام نیروهای داخلی بودند نه در خارج. معتقدم که مخاطب ایشان هم براندازها و خودبراندازها هستند. ایشان باید از خاستگاه اصلی خود که خودبراندازهای داخلی و براندازهای خارجی است، صحبت کنند نه از جانب اصلاح‌طلبان. اصلاح‌طلبان با برانداز و خودبرانداز فاصله دارند و معتقدند باید به فکر حاکمیت اکثریت بود.
سایر اخبار این روزنامه
غرب در آيينه غزه
علي‌دايي به من گفت از موفقيت دخترها بيشتر از موفقيت پسرها خوشحال مي‌شود
خلاق و جذاب و خوش‌اقبال
جنجال نظرات مهدی نصیری
ضرورت اقناع افكار عمومي
رونمایی از بسته پیشنهادی مصر برای آتش‌بس
از محنت اين روزهاي بعد از سيل
نقد ثبوتي يا اثباتي -۱
مقاومت براي موجوديت
چشم‌انداز كار و كارگري
امنيت شغلي كارگران
چشم‌انداز پرونده هسته‌ای ایران وتحولات خاورمیانه
تبعيض هويتي بچه‌ها را مي‌آزارد
نقد ثبوتي يا اثباتي -۱
امنيت شغلي كارگران
مقاومت براي موجوديت
