«جام جم» با «صراحت، صداقت، شفافیت» ادامه دارد؟

مائده کاشیان-یکی از مهم‌ترین برنامه‌های تلویزیون در سال 1402، برنامه گفت‌وگومحور «جام جم» بود که با اجرای سید احمد موسوی روی آنتن رفت. این برنامه طی 24 قسمت پخش شد و 14 اسفند 1402 به پایان رسید. نقد و تحلیل سیاست‌های سازمان صداوسیما و گفت‌وگو درباره این موضوعات، اتفاق مهمی بود و مورد توجه قرار گرفت. معمولا پس از پخش برنامه، بریده ویدئوهایی از آن در فضای مجازی دست به دست می‌شد. صفحه رسمی «جام جم» پس از پایان فصل اول پستی منتشر کرد و نوشت: «شاید با بهار برگردیم»، اما در سال جدید خبری از فصل دوم نشد و گمانه‌زنی‌هایی درباره تولید نشدن «جام جم 2» مطرح شد، تا این که چند روز قبل روابط عمومی صداوسیما اعلام کرد فصل جدید برنامه در دست طراحی است و ساخته خواهد شد. «جام جم» چه ویژگی‌هایی داشت و چرا باید ادامه پیدا کند؟ خلأ «جام جم» در تلویزیون تا به حال برنامه‌هایی برای برای نقد و بررسی سریال‌های تلویزیون تولید و پخش شده بودند، اما جای نقد سیاست‌های صداوسیما و عملکرد کلی آن در تلویزیون خالی بود. «جام جم» سال 1402 گامی در جهت پر کردن این خلأ برداشت و در هر قسمت متناسب با فضای تلویزیون، اخبار و مناسبت‌ها، موضوعاتی انتخاب شدند. طرح سوالات و ابهام‌ها درباره عملکرد صداوسیما و مطرح شدن انتقادات به رسانه ملی اتفاق مهمی بود که با برنامه «جام جم» در تلویزیون رخ داد. لازم است که پخش چنین برنامه‌هایی از تلویزیون، تنها به مقطع خاص و مدت کوتاهی محدود نشود تا بتواند اثرگذاری لازم را داشته باشد.   گفت‌وگوهای چالشی و داغ امتیاز مهم برنامه «جام جم» طرح موضوعات چالش‌برانگیز و ایجاد فضای باز برای پرداختن به موضوعات مختلف بود. معمولا مهمانان برنامه نظرات خود را صریح و شفاف بیان می‌کردند، بنابراین گفت‌وگو جذاب و چالشی پیش می‌رفت.  سید احمد موسوی نیز در مقام مجری، تلاش می‌کرد مهمانان را به گفت‌وگوی شفاف ترغیب کند. هرچند گاهی بعضی از مهمانان و مدیران، نظرات خود را چندان صریح مطرح نمی‌کردند، اما در هر صورت ایجاد فضایی باز برای گفت‌وگو، انتقاد و همچنین تلاشی که «جام جم» برای تحقق شعار برنامه یعنی «صراحت، صداقت، شفافیت» انجام داد، ارزشمند بود. زنده بودن «جام جم» نیز یکی دیگر از برگ‌های برنده «جام جم» بود. موضوعات برنامه هم در فصل اول به خوبی انتخاب شده بود. «ذائقه مخاطب»، «حق پخش مسابقات ورزشی»، «مطالبه‌گری در رسانه ملی»، «وضعیت تولیدات نمایشی»، «چالش‌های تولید آثار نمایش جذاب»، «عملکرد رسانه ملی در مواجهه با بحران» و «بهار تلویزیونی یا تلویزیون بهاری» از موضوعات مهم و بحث‌برانگیزی بودند که در «جام جم» زیره ذره‌بین رفت.   مناظره متوقف نشود برنامه «جام جم» ابتدا قرار بود با نام «نقد جام جم» و با اجرای المیرا شریفی‌مقدم روی آنتن برود، اما این برنامه با تغییراتی از شهریور 1402 پخش خود را آغاز کرد. قسمت اول «جام جم» با موضوع «سلبریتیسم» و با حضور محمدصادق کوشکی روی آنتن رفت. این برنامه طی دو قسمت به «سلبریتیسم» پرداخت و در قسمت دوم میزبان ابراهیم داروغه‌زاده بود. موضوعاتی مانند «ذائقه مخاطب» و «رسانه ملی و مطالبه‌گری» نیز در دو قسمت و با حضور دو مهمان مستقل روانه آنتن شد، اما سپس بیشتر قسمت‌های برنامه با حضور دو مهمان با دیدگاه‌های متفاوت تولید شد. حضور دو مهمان موافق و مخالف با اظهارنظرهای متضاد باعث می‌شود بحث‌های چالشی و داغی در برنامه شکل بگیرد. با توجه به این مسئله و همچنین تجربه موفق «جام جم»، لازم است که فصل دوم نیز با ساختار مناظره تولید شود. تبادل نظر دو مهمان با نقطه نظرات متضاد در لحظه و در جریان گفت‌وگو، کمک مهمی به تاثیرگذاری «جام جم» و شکل گرفتن گفت‌وگوهایی مفید می‌کند.   جای خالی نقد سریال‌ها شاید موضوعاتی که در برنامه «جام جم» مطرح می‌شد، برای مخاطبان حرفه‌ای و دائمی تلویزیون شنیدنی و جذاب باشد، اما به صورت کلی این برنامه تخصصی است و جزو برنامه‌های عامه ‌پسند به حساب نمی‌آید. می‌توان در «جام جم» سهمی هم برای نقد و بررسی تولیدات تلویزیون به ویژه سریال‌ها، در نظر گرفت. در نتیجه هم تنوعی در ساختار برنامه ایجاد خواهد شد، هم این که دایره مخاطبان «جام جم» گسترده‌تر می‌شود. باید صبر کرد و دید طراحی جدید برای «جام جم» در فصل دوم، چه نتایجی را برای این برنامه رقم خواهد زد. با توجه به تجربه خوب فصل اول، انتظار می‌رود تغییرات به ضرر برنامه و خنثی شدن آن ختم نشود.