احسان اقبال سعید یک مجمع کلاسیک و چند نکته

پس از درگذشت آیت‌الله‌هاشمی رفسنجانی جانشین ایشان در ریاست مجمع تشخیص مصلت نظام و همین طور ترکیب جدید این نهاد محل گفت و گو و حدس و نظرهای فراوان قرار گرفت. در نهایت روز دوشنبه با حکم مقام معظم رهبری آیت‌الله‌هاشمی شاهرودی به ریاست مجمع منصوب و ترکیب جدید هم اعلام شد. آیت‌الله‌هاشمی شاهرودی در زمره روحانیون نشان‌دار سیاسی که معروف به کنش‌های سیاسی و مواضع حاد سیاسی و جناحی در فضای سیاسی داخلی باشد، شناخته نمی‌شود. آیت‌الله شاهرودی را می‌توان در زمره روحانیون کلاسیک انقلابی طبقه‌بندی کرد که ذیل جریان سیاسی خاصی طبقه‌بندی نمی‌شوند و عموما از نیروهای مورد اعتماد نظام هستند. این طیف روحانیون شامل افرادی چون مسیح مهاجری، آیت‌الله آملی و با کمی اغماض سیدمحمود دعایی و.... است. کسانی که یا از همراهان اولیه امام در جریان نهضت بودند یا در سال‌های ابتدایی انقلاب به قافله انقلاب و نظام پیوستند. این گروه مدافع ارزش‌های برآمده از انقلاب و بالیده در دهه تاثیرگذار60 هستند. افکارشان را چون بخش بزرگی از اصلاح‌طلبان مورد بازنگری قرار نداده‌اند اما با اصول‌گرایان خصوصا قرائت بعد از تیر 1384 هم فاصله‌ای بعید دارند. با ریاست آیت‌الله شاهرودی، احتمالا مجمع دورانی کاملا متفاوت اما نه متضاد با دوران سیادت ‌هاشمی فقید را تجربه خواهد کرد. در دوران ریاست آیت‌الله‌هاشمی فقید و خصوصا پس از بازآرایی نیروهای سیاسی بعد از انتخابات ریاست جمهوری سال 84 و برآمدن محمود احمدی‌نژاد، مجمع تشخیص مصلحت در برابر طیف یکدست نهادهای حامی احمدی‌نژاد و اصول‌گرایان نقش ملجا و پناه را برای اصلاح‌طلبان ایفا می‌کرد و تقریبا تا انتخابات سال 92 و پیروزی حسن روحانی تنها پایگاه باقیمانده این طیف سیاسی درون حاکمیت بود. در دوران آیت‌الله شاهرودی احتمالا مشی مشابه آنچه در روزنامه‌های حکومتی اطلاعات و جمهوری اسلامی حاکم است را در مجمع هم شاهد خواهیم بود. رویه‌ای نسبتا آرام و به دور از تنش که سعی می‌کند در وادی کشمکش‌های جریان‌های سیاسی قرار نگیرد و روزگار آرامی را پشت سر بگذارد. دوران آیت‌الله شاهرودی شاید برای دولت حسن روحانی هم مطلوب باشد. چراکه ترکیب خاص و کم تنش کابینه پیشنهادی حکایت از طلب دورانی آرام و کم حاشیه است که مجمع ریاست شاهرودی می‌تواند این نقش یک رابط و کاتالیزور یا میانجی منصف را برای دولت روحانی در اصطکاک‌های احتمالی برعهده بگیرد. دوران ریاست آیت‌الله شاهرودی در مجمع تشخیص مصلحت یقینا برای اصلاح‌طلبان مشابه دوران مرحوم‌ هاشمی رفسنجانی نخواهد بود، اما آنان می‌توانند دلخوش به این مفهوم باشند که در روزهایی که در دانشگاه آزاد پس از ‌هاشمی از میرزاده به رهبر رسیده‌اند، در مجمع شرایط بهتر و کم هزینه‌تری را تجربه می‌کنند. در باره ترکیب جدید هم عموم اعضا چهره‌های میانی وکلاسیک دوجناح به همراه نیروهای مورد اعتماد نظام حضور دارند. تنها درباره سه عضو می‌توان نکاتی را یادآور شد. حضور سیدابراهیم رئیسی و محمدباقر قالیباف دو نامزد انتخابات ریاست جمهوری اخیر می‌تواند این پیام را داشته باشد که این دو از نیروهای آینده‌دار و مورد وثوق نظام برای مناصب کلان در آینده هستند و خصوصا در مورد قالیباف با حضور در ترکیب مجمع با رفتن از شهرداری تهران عملا از ترکیب تصمیم‌سازان ارشد نظام خارج نمی‌شود. حضور مجدد محمود احمدی‌نژاد در ترکیب جدید هم می‌تواند حامل این معنا باشد که علی‌رغم تمام حاشیه‌سازی‌ها و سرپیچی‌های او هنوز به تمامی از او قطع امید نشده است و تلاش می‌شود تا درون خیمه نظام و انقلاب حفظ شود.