آب را قربانی یوزپلنگ نمی‌کنیم!

آفتاب یزد – گروه اجتماعی: عیسی‌ کلانتری، رئیس جدید سازمان حفاظت محیط‌زیست اولین نشست خبری خود را برگزار کرده و در حضور اصحاب رسانه برنامه‌های خود را تشریح کرد. او بر این عقیده است که «سیاست توسعه متوازن و پایدار» را سرلوحه کار خود قرار داده تا در محیط‌زیست به توسعه دست یابد. کلانتری می‌گوید: «خبرنگاران و طرفداران محیط‌زیست باید آگاهی خود را افزایش داده و با آشنایی بیشتر نسبت به مسائل فنی بتوانند به درستی اطلاع رسانی کنند و مردم باید با حقوق شهروندی خود بیشتر آشنا شوند و هیچ کس حق توهین و یا بی‌احترامی به هیچ خبرنگاری را ندارد و مهم نیست خبرنگار تا چه حد تند صحبت می‌کند.» اما به نظر می‌رسد؛ در همین نشست اول و تعاملی که با خبرنگاران داشت، متوجه آگاهی خوب اصحاب رسانه در حوزه محیط‌زیست شد. حالا او می‌داند که آگاهی و هوشیاری خبرنگاران هم حمایتش می‌کند و هم اجازه اشتباه در تصمیم‌گیری‌ها را از او می‌گیرد.

همیاری اهالی رسانه را نیاز داریم
او از اصحاب رسانه تعریف کرده و می‌گوید: «روسا و مدیران می‌آیند و می‌روند اما این خبرنگاران هستند که مانند سنگ کف جو ماندگار می‌مانند. من در همه این سال‌ها که در حاشیه محیط‌زیست بودم از غیرت و تعصب آنها خوشم می‌آمد. دوستداران واقعی محیط‌زیست همان خبرنگاران زیست‌محیطی رسانه‌های کشور هستند. وظیفه سازمان است که شما را از نظر علمی تقویت بکند. محیط‌زیست را به کمک شما باید به داخل خانواده‌ها ببریم. اگر محیط‌زیست به داخل خانواده‌ها وارد نشود، ما و شما کاری از پیش نخواهیم برد. حدود ۳هزار محیط‌بان نمی‌توانند محیط و حیات وحش را مدیریت کنند بدون اینکه مردم خودشان محیط‌بان منطقه محل خود باشند.»


کلانتری به فرهنگسازی در محیط‌زیست هم اشاره کرده و می‌افزاید: «حفاظت از منابع ژنتیکی بدون اینکه خود مردم پی به اهمیت آن ببرند امکان‌پذیر نیست. حتی تمیز نگه داشتن محیط هم بدون مشارکت مردم امکان‌پذیر نخواهد بود. هستند کسانی که می‌گویند کار فرهنگی زمان‌بر است اما به نظر من زمانش زیاد هم نیست. شما در شهر بیرجند هیچ زباله‌ای در سطح شهر نمی‌بینید چون مردم شهر را کثیف نمی‌کنند و بیرجند شاید کمترین مامور تمیزکننده شهر را داشته باشد. ما باید کشور را با آموزش و گسترش فرهنگ محیط‌زیست در جامعه به این شکل دربیاوریم و این نقش شماست. اگر خوب فعالیت کنید و ما هم شما را خوب پشتیبانی کنیم، بنابراین می‌توانیم حافظ محیط‌زیست باشیم اگر نه ما هم نمی‌توانیم در این فرهنگسازی موفق عمل کنیم.»

مشکل اول ایران بحران آب است
رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست کسی است که در گذشته‌ بحران آب در ایران را پیش‌بینی کرده بود و حالا می‌گوید که اگر در مصرف آب این روند تداوم پیدا کند، تا ۱۵ سال آینده موجب از بین رفتن تاریخ چند هزار ساله ما خواهد شد. کلانتری به صراحت می‌گوید که 70درصد انرژی خود را صرف بحران آب خواهد کرد و می‌افزاید: «بررسی‌ها نشان می‌دهد بیش از ۷۰ درصد مشکل محیط‌زیست کشور ما در حوزه آب است. اهمیت تراریخته در کنار آب بسیار جزئی است بنابراین نباید مسائل اصلی را قربانی مسائل فرعی کنیم.»
او حتی پای یوزپلنگ را هم به این مبحث
باز می‌کند و می‌گوید: «نباید مسئله آب را قربانی سایر مسائل کنیم. نباید مسئله مهم و اساسی آب را قربانی مسئله جزئی‌تری مثل یوزپلنگ کنیم. آب را نباید قربانی یک گونه گیاهی کنیم. تهدید آب برای کشور مسئله بود و نبود کشور است.»
به گفته رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست؛ به عنوان مثال اهمیت تراریخته در برابر آب خیلی جزئی است. ما نباید مسئله اصلی کشور در محیط‌زیست را قربانی مسائل فرعی کنیم. اما اصلاً به این موضوع اهمیت نمی‌دهیم چرا که نمی‌توانیم این موضوع را تشخیص بدهیم. خوزستان از گرما و گرد و غبار رنج می‌برد، خراسان رضوی مشکل اصلی آب است و در تهران وارونگی دما (که باعث افزایش آلودگی هوا می‌شود) مشکل اصلی است. شاید در بعضی از شهرها آب مشکل اول نباشد، ولی بحران آب، مشکل اول کشور است.»
او با اشاره به خشک شدن دریاچه ارومیه تاکید می‌کند: «بیش از ۷۰درصد آب‌های شیرین فسیلی را از دست دادیم. چیزی است که حاصل صدها سال کار زیر زمینی است و ما باید اهمیت این موضوع را تشخیص دهیم. مسئله آب مسئله اعداد و آمار است. در دهه هفتاد مشاور آب بنده با نمودار گفت با توجه به مسائل این دریاچه تا سال ۹۵ خشک می‌شود. آن زمان دریاچه ۳۰میلیارد متر مکعب آب داشت و حتی راه‌آهن زیر آب بود. آن زمان در کنار دریاچه سمینار گذاشتیم و یکی از مسئولان گفت کلانتری ما را مسخره کرده است، آب دریاچه راه‌آهن را گرفته و اینها می‌گویند خشک می‌شود.»
کلانتری با بیان اینکه یکی از چهار اصل توسعه پایدار حفظ حقوق نسل‌های آینده است، می‌افزاید: «نسل آینده هم از ذخایر ژنتیک، حیات وحش، جنگل‌ها و... حق دارد. نسل آینده بعد آب و خاک و تنوع زیستی و حیات وحش جنگل نمی‌خواهد؟ اگر سیاست توسعه متوازن را به‌درستی اجرا کنیم هیچ مشکلی در زمینه حفظ محیط‌زیست و توسعه نخواهیم داشت. در غیراینصورت یکی قربانی دیگری خواهد شد. طبق تفاهم‌ها ۱۲ تا ۱۷درصد وسعت هر کشوری باید در قالب مناطق چهارگانه محیط‌زیست تحت مدیریت قرار گیرد. بالاتر از همه این‌ها اصل توسعه متوازن است. اگر کل کشور این سیاست را بپذیرند فرقی ندارد تقسیم‌بندی دستگاه‌ها به چه شکلی باشد. اگر اعتقاد به سیاست توسعه متوازن باشد، هیچ مشکلی پیش نمی‌آید، به‌طوری که در برخی کشورها مثل آمریکا همه عرصه‌های جنگلی تحت مدیریت محیط‌زیست نیست.»
او در ادامه می‌گوید: «طبق عرف بین‌المللی ما حق نداریم بیش از ۴۰درصد آب تجدیدپذیر را مصرف کنیم. حتی کشورهای آفریقای شمالی و خاورمیانه هم این موضوع را رعایت می‌کنند اما ما ۱۱۰درصد آن را مصرف می‌کنیم. باید همه بدانند که پتانسیل تولیدات کشاورزی این کشور محدود است.»
رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست تاکید می‌کند: «من شکارچی نیستم اما متخصصان شکار می‌گویند اگر شکار حساب شده نباشد گله از بین می‌رود. اگر شکار انجام نشود تعداد نر و ماده‌ها یکی می‌شود، نرها بیشتر از ماده‌ها غذا می‌خورند و گله از بین می‌رود. من متخصص حیات وحش نیستم اما تصمیم دارم دکتر نمکی را از سازمان برنامه به سازمان حفاظت محیط‌زیست بیاورم و مسئولیت محیط طبیعی را به ایشان محول کنم. اختیارات کامل هم به ایشان می‌دهم. فعلا آقای نوبخت گفته‌اند دو ماه به ما وقت بده تا بودجه را تکمیل کنند. امیدواریم در این مدت بودجه محیط‌زیست را هم تقویت کنند. در محیط‌زیست هر تخصصی را به خودش واگذار می‌کنیم. مطمئنم آقای نمکی صاحب‌نظر است درباره حوزه حیات وحش. آقای دبیری می‌گوید دکتر نمکی گزارش‌هایی درباره حیات وحش نوشته که در تاریخ قبل و بعد از انقلاب بی‌نظیر است.»

همکاری با شهردار تهران و زنگنه
کلانتری از آلودگی هوای تهران هم غافل نمی‌شود و می‌گوید: «با انتخاب شهردار جدید و با توجه به شناختی که از ایشان دارم، هماهنگی بیشتری در این موضوع با محیط‌زیست ایجاد خواهد شد. حقیقت این است که کلانشهرهای دیگر کشش این همه آلاینده را ندارد. یکی از مشکلات ما در سازمان محیط‌زیست آن است که متخصص کافی نداریم. ما می‌خواهیم با کمک سازمان برنامه بخشی از وظایف حاکمیتی خودمان را به دانشگاه‌های کشور واگذار کنیم و برای مثال این‌ها را ناظر خودمان بر سر خودروسازها بگذاریم. یا مثلاً نمایندگی دائمی ما بر سر پالایشگاه‌ها باشند تا سوخت استاندارد تولید کنند. بیش از ۵۱درصد آلودگی هوای شهر تهران مربوط به کامیون‌هایی است که شب وارد تهران می‌شوند ولی به دلیل آن که شب است روی آنها کنترل آنچنانی وجود ندارد. این‌ها باید نوسازی شود و کامیون‌های ۳۰ و ۴۰ساله وارد شهر نشوند. بیش از ۲۰درصد آلودگی شهر تهران در زمستان مربوط به زمانی است که نیروگاه شهید رجایی مازوت مصرف می‌کند. در رایزنی‌هایی که داشتیم توانستیم از آقای زنگنه قول بگیریم که از امسال گاز نیروگاه شهید رجایی را قطع نکنند.»

سدسازی خوب است یا بد؟
کلانتری در پاسخ به این سوال که نظرتان در مورد ساخت سد چیست؟ می‌گوید: «سدسازی هم خوب است و هم بد. در جای مناسب خوب و در جای نامناسب بد است. در دریاچه ارومیه، جلو سد نازلو را با ۶۷درصد پیشرفت گرفتیم. با نماینده آنجا هم درگیر شدیم. از ساخت سد سیمینه رود که با بیش از ۸۰میلیارد سرمایه‌گذاری پیش‌رفته بود، جلوگیری کردیم اما در شمال کشور با سدسازی موافقم.
او در پاسخ به این سوال که آیا جسارت بستن سدها و طرح‌های انتقال آب بدون پیوست محیط‌زیستی که غیرقانونی اجرا شده‌اند را دارید؟ پاسخ می‌دهد: «ما نمی‌توانیم خلاف قانون رفتار کنیم. خیلی خوب است که مطالبات مردمی و خبرنگاران از سازمان بیش‌تر است. باید یک موسسه آینده‌پژوهی در حوزه محیط‌زیست داشته باشیم. من همه چیز را بلد نیستم اما می‌توانم شما را به کار بگیرم چرا که این افکار شما خیلی خوب است. شما با سخت‌گیری برخورد کنید. کمک کنید راه حل ارائه بدهیم. نمی‌توانیم فقط «نه» بگوییم. سازمان محیط‌زیست به هر طرحی سه ماه فرصت پاسخگویی دارد و اگر جوابی ندهد آن دستگاه اجرایی حق دارد کار خودش را انجام دهد.»

بودجه‌ محیط‌زیست کم است
کلانتری با اشاره به این که بودجه ما ۶۰۰ میلیارد تومان است، گلایه می‌کند: « دولت به مناطق آزاد دو هزار میلیارد تومان کمک می‌کند. من عضو هیئت مدیره غیرموظف منطقه آزاد ارس بودم، ازس و ماکو جمعا ۶۰۰ میلیارد از دولت دریافت می‌کنند. محیط‌زیست کشور مثل سازمان برنامه و وزارت اطلاعات و نیروهای مسلح است. یعنی حاکمیت باید محیط‌زیست را از جنبه کلان نگاه کند. کاری که الان با این بودجه در سازمان انجام می‌شود از خودگذشتگی است.»

از تالاب‌ها چه خبر؟
رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست در پاسخ به این سوال که درباره احیاء تالاب‌ها و هدررفت آب در کشاورزی چه اقدامی انجام می‌دهید؟ می‌گوید: «هیچ یک از وزرای نیروی بعد انقلاب درک آبی آقای چیت‌چیان را نداشتند. ایشان برای اولین بار ۱۱.۸میلیارد مترمکعب برای تالاب‌ها و رودخانه‌ها حق‌آبه تعیین کرد. برای کارون که به اروند رود می‌ریزد سالی ۱/۸میلیارد مترمکعب و برای گاوخونی سالانه ۱۷میلیون مترمکعب حق‌آبه تعیین کردند. باید این حق‌آبه‌ها را بگیریم. اما در تابستان که کشاورزی رونق دارد، نمی‌توانیم این حق‌آبه را بگیریم. باید به این تفاهم برسیم که حق‌آبه ما را در بهمن و اسفند بدهند. حق‌آبه هورالعظیم را باید در زمستان از سد کرخه بگیریم و حق‌آبه تالاب‌ها از سیلاب تعیین ‌شود. هیچ وقت و در هیچ جای کشور آب‌های جاری از اردیبهشت ماه به بعد به تالاب و دریاچه نمی‌رسد. سدها را که زدیم آب‌های سیلابی را مهار کردیم و آب تنظیم شده به وجود آمد. اما این آب تنظیم شده به تالاب و رودخانه نمی‌رسد. در شرق اصفهان بیش از فینیکس آریزونا فضای سبز داریم اما نصف بارندگی آن را داریم. نباید انتظار داشته‌باشیم که هم فضای سبز اصفهان را داشته باشیم و هم گاوخونی زنده باشد.»
کلانتری در پاسخ به این سوال که برنامه‌های سازمان حفاظت محیط‌زیست برای پدیده گرد و غبار چیست؟ می‌گوید: «طبق آخرین اطلاعات ستاد مقابله با گرد و غبار ۲۷کانون گرد و غبار وجود دارد که چهار کانون، داخلی و ۲۴کانون، خارج از ایران (در عراق و سوریه) است. چهار کانون داخلی به اندازه ۲۴کانون خارجی گرد و غبار تولید می‌کنند. ایجاد این کانون‌ها ناشی از خشک شدن تالاب‌های خوزستان است. بخشی از کانون‌ها هم از نواحی رملی و اراضی شخم‌خورده‌ای که چک نمی‌شوند، نشات می‌گیرد. امسال حدود ۱۹۰میلیارد تومان برای گرد و غبار تخصیص داده شده است. سازمان جنگل‌ها در زمینه بیابان‌زدایی و مقابله با گرد و غبار تخصص زیادی دارند بنابراین باید با تامین امکانات و رعایت حق‌آبه‌های زیست محیطی قابلیت مهار کانون‌ها به گرد و غبار ایجاد شود. این موضوع یک شبه حل نمی‌شود و حداقل دو، سه سال طول می‌کشد.»
معاون رئیس جمهور با اشاره به این که برخی کانون‌های گرد و غبار عراق تاکنون تحت تصرف داعش بود، می‌افزاید: «خوشبختانه با آزادسازی این مناطق انتظار می‌رود دولت عراق اقدامات جدی برای مهار کانون‌های گرد و غبار انجام دهد. علاوه بر این، یک مرکز تحقیقاتی و آموزشی با مشارکت ایران و عراق در این کشور ایجاد
شده است.»
کلانتری با اشاره به این که رشد ۸۰درصدی قانون است و مقام معظم رهبری هم تاکید داشتند. اگر از آن طرف وزیر راه و وزیر صنایع بگویند مهم‌ترین مانع ما محیط‌زیست است اولین قربانی محیط‌زیست خواهد بود و از بین می‌رود. ما قدرت متوقف کردن آن‌ها را نداریم و خیلی راحت محیط‌زیست را دور می‌زنند. بنابراین باید ضمن اجرای طرح‌های توسعه‌ای، تخریب محیط‌زیست را به حداقل برسانیم، در این راستا موظف هستیم تا توسعه انجام شود و خسارت‌های محیط‌زیست به حداقل برسد.»