درخشش «بدون تاريخ بدون امضا» در ونيز

بهار سرلك
«خوشبختانه، جذبه‌هاي احساسي شخصيت‌هاي فيلم در بحران به تصوير كشيده شده به‌شدت ملموس است، به خصوص خشم پر از اندوه ليلا و عذاب روحي‌اي كه سرخوردگي موسي را سبب مي‌شود. چهار بازيگر اصلي فيلم بهترين فرم بازي را به نمايش مي‌گذارند، اما نويد محمدزاده در سكانس مرغداري، وقتي تمام نيرويش را صرف توفان كلامي برآمده از خشم دردناكش مي‌كند و با مونولوگي درمانده ويژگي نمايشنامه‌هاي حماسي شكسپير را به بازي‌اش اضافه مي‌كند، مالك بي‌چون و چراي صحنه مي‌شود. گاهي بيننده احساس مي‌كند فيلم كلمات را بر سر او آوار كرده است اما در واقع هر كلمه ضربه‌اي مهلك به بيننده وارد مي‌كند.» اينها بخشي از ريويويي است كه جي وايسبرگ منتقد ورايتي دوم سپتامبر پس از تماشاي فيلم «بدون تاريخ، بدون امضا» به كارگرداني وحيد جليلوند در بخش افق‌هاي هفتادوچهارمين جشنواره ونيز نوشت. فيلمي كه شنبه شب در مراسم اهداي جوايز اين دوره جشنواره ونيز جايزه بهترين بازيگري مرد و بهترين كارگرداني اين بخش براي محمد‌زاده و جليلوند به ارمغان آمد. رخشان بني‌اعتماد، كارگردان و فيلمنامه‌نويس ايراني يكي از اعضاي هيات داوران اين بخش بود كه جاني آمليو، فيلمساز ايتاليايي سرپرستي آن را بر عهده داشت. حالا جليلوند تا دهم مهرماه فرصت دارد اين اثر سينمايي خود را حداقل به مدت يك هفته روي پرده ببرد تا شانس اصلي ايران براي معرفي به نودمين دوره آكادمي اسكار باشد.
اما ستاره اين مراسم گيلرمو دل‌تورو، فيلمساز مكزيكي بود كه با فيلم رمانتيك فانتزي «شكل آب» جايزه شير طلايي ونيز را تصاحب كرد. در اين فيلم كه داستان آن در دهه 1960 ميلادي روي مي‌دهد، سرايدار آزمايشگاهي محرمانه كه زني لال است، دلباخته موجودي شبيه به ماهي مي‌شود. اين فيلم نخستين حضور دل‌تورو در ونيز را رقم زد و يكي از بهترين فيلم‌ها از نگاه منتقدان نشريه‌ها نام گرفت. همچنين نخستين‌باري است كه فيلمسازي مكزيكي شير طلايي را به خانه مي‌برد. كارگردان «ستون فقرات شيطان» به هنگام دريافت جايزه‌اش گفت: «من 52 ساله هستم، 136 كيلو وزن دارم و 10 فيلم ساخته‌ام. اين لحظه‌ در زندگي هر داستان‌سرايي وجود دارد، مهم نيست چند سال داريد، خطر را به جان مي‌خريد و كاري متفاوت مي‌كنيد.» او جايزه‌اش را به تمام فيلمسازان امريكايي كه روياي ساخت فيلمي در ژانر فانتزي دارند، تقديم كرد. شير نقره‌اي جايزه بزرگ هيات داوران به ساموئل مائوز براي كارگرداني «فاكس‌تروت» -داستان سوگواري خانواده‌اي براي مرگ پسر سربازشان- رسيد. شير نقره‌اي بهترين كارگرداني به زاويه لوگراند براي ساخت درام خانوادگي «حضانت» اهدا شد. همچنين لوگراند جايزه لوئيجي دلارنتيس كه به كارگردان فيلم اولي اهدا مي‌شود را از آن خود كرد.  در بخش بازيگري شارلوت رمپلينگ، بازيگر انگليسي 71 ساله جايزه بهترين بازيگري را براي بازي در فيلم «هنا» به كارگرداني آندرآ پالائورو به دست آورد. بهترين بازيگري مرد نيز نصيب كمال البشا براي ايفاي نقش مباشر فلسطيني در فيلم «توهين» شد. مارتين مك‌دونا، نمايشنامه‌نويس بريتانيايي كه پس از پنج سال تازه‌ترين اثر سينمايي خود- «سه بيلبورد خارج از شهر ابينگ ميسوري» - را در اين جشنواره روي پرده برد، جايزه بهترين فيلمنامه‌نويسي را دريافت كرد. اين فيلم روايت مادري است كه پس از به قتل رسيدن دخترش و عدم تلاش پليس براي دستگيري قاتل او، سه بيلبورد خارج از شهر نصب مي‌كند و بدين شكل اعتراض خود را به عملكرد آنها نشان مي‌دهد. وارويك تورنتون نيز براي ساخت «Sweet Country» جايزه ويژه هيات داوران ونيز را به خانه برد.