تاکید سه باره آمانو به پایبندی ایران به برجام

شهروند| یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز گذشته در آغاز نشست فصلی شورای حکام آژانس بار دیگر بر پایبندی ایران به تعهدات هسته‌ای مطابق با توافق هسته‌ای تأکید کرد. آمانو گفت كه «آژانس همچنان عدم انحراف مواد هسته‌ای اعلام شده ایران طبق توافق پادمان را تأیید می‌کند. ارزیابی‌ها درباره عدم وجود مواد و فعالیت‌های هسته‌ای اعلام‌نشده در ایران نیز در جریان است». وی افزود: ما به اجرای پروتکل الحاقی در ایران ادامه می‌دهیم و ازجمله دسترسی‌های تکمیلی به سایت‌ها و سایر اماکن مانند سایر کشورهایی که پروتکل الحاقی را اجرا می‌کنند، خواهیم داشت.
مدیر کل آژانس خاطرنشان کرد: آژانس از روز اجرای برجام در ژانویه 2016 (دی 1394) تاکنون، در حال راستی‌آزمایی و نظارت بر اجرای تعهدات ایران مطابق با این توافق بوده است. ما این نقش را مطابق با شروط برجام و رویه‌های پادمانی استاندارد آژانس و به شکل عینی و بی‌طرفانه اجرا می‌کنیم. گزارش فصلی جدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره ایران عصر پنجشنبه 9م شهریور (31م اوت) منتشر شد و در اختیار اعضای شورای حکام آژانس قرار گرفت؛ مدیرکل آژانس در این گزارش بار دیگر تأیید کرد که ایران به تمام تعهدات خود در توافق هسته‌ای پایبند بوده است.
این هشتمین گزارش یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از روز «اجرای برجام» (16م ژانویه 2016 برابر با 26م دی 1394) تاکنون و سومین گزارش پس از آغاز کار دولت دونالد ترامپ در آمریکاست که اجرای تعهدات ایران را مطابق با شروط توافق هسته‌ای ایران و 1+5 و به پشتوانه قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل مورد تأیید و راستی‌آزمایی قرار می‌دهد. آمانو هفته گذشته نیز در نشست مجمع راهبردی بلد (Bled) در اسلوونی بار دیگر از برجام به‌عنوان یک دستاورد روشن برای نظام راستی‌آزمایی هسته‌ای دفاع کرد و گفت: آژانس با پایبندی به دستور کار فنی و خودداری از ورود به مسائل سیاسی موفق شد در این زمینه نقشی حیاتی ایفا و اعتماد تمام طرف‌ها را حفظ کند. تايید پی‌ در پی آمانو در خصوص پایبندی ایران به توافق هسته‌ای در حالی صورت می‌گیرد که دولت آمریکا بدون توجه به مواضع آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به‌ عنوان نهاد راستی‌آزما اجرای فنی توافق هسته‌ای، همچنان بر مواضع خود در حمله به برجام پافشاری می‌کند.
دولت آمریکا که این روزها مواضعش را علیه برجام بیشتر از زبان نیکی هیلی، سفیر این کشور در سازمان ملل بیان می‌کند، طی بهانه‌جویی‌های مختلفی این‌بار نظام بازرسی‌ها از تأسیسات هسته‌ای ایران را بهانه کرده است و با مطرح‌کردن این مدعا که آژانس دسترسی به مراکز نظامی ایران ندارد، در نتیجه نمی‌تواند پایبندی ایران به توافق را تايید ‌کند، سعی دارد توافق هسته‌ای را تضعیف کند.  این در حالی است که روز گذشته پایگاه اینترنتی بلومبرگ در گزارشی مفصل به جزییات بازرسی‌های آژانس از تأسیسات هسته‌ای ایران پرداخته و نوشته است: «ایران در هر ماه دو بار بازرسی سرزده داشته و شمار بازرسی‌های آژانس بین‌المللی از این کشور درمجموع در مقایسه با پنج ‌سال پیش تقریبا دو برابر شده است.» بلومبرگ در ادامه آورده است: بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در 12ماه ابتدایی اجرای توافق هسته‌ای که اوایل‌ سال 2016 آغاز شد درمجموع 402 بازدید از سایت‌های ایران و 25 بازرسی ناگهانی داشته‌اند. این آمارها شاید به رفع تردیدها درباره کارآمدی برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) کمک کند. آژانس بین‌المللی در گزارش 31 آگوست خود از روند اجرای برجام بار دیگر تأیید کرد که ایران به‌طور کامل به تعهدات خود طبق توافق پایبند است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در بررسی تبعیت ایران از برجام اختیار تام دارد و با وجود این بارها پایبندی ایران را به توافق هسته‌ای تأیید کرده است. آزمایش‌های موشکی ایران از ‌سال 2015 تاکنون ربطی به توافق هسته‌ای ندارد. دولت آمریکا می‌داند که ایران تابع برجام است و ترامپ شخصا دو مرتبه این امر را تأیید کرده است. تیم امنیت ملی ترامپ که رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه آمریکا نیز عضوی از آن است، از حفظ توافق هسته‌ای حمایت می‌کند.


سخنان اخیر نیکی هیلی مبنی بر این که نباید به «جزییات فنی» توجه کنیم، نوعی طفره‌رفتن از این مسأله است که آژانس به مسائل فنی برنامه هسته‌ای ایران آگاه است. هیلی در اواخر آگوست با مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای پیرامون پایبندی ایران به توافق هسته‌ای دیدار کرد و به خوبی آگاه است که بازرسی‌های آژانس به هیچ مدرکی مبنی بر عدم‌پایبندی ایران به این توافق دست نیافته است. آمریکا نیز هیچ مدرکی مبنی بر این‌که برخی از سایت‌های نظامی ایران به نقض برجام مشکوک بوده و باید مورد بازرسی قرار گیرند، ارایه نداده است.
دولت ترامپ اما تنها به دنبال بهانه‌ای برای پاره‌کردن توافق هسته‌ای است و اگر ترامپ تصمیم به خروج از این توافق بگیرد، رأی کافی را در سنا به دست خواهد آورد. وی همچنین می‌تواند ایران را ناقض توافق هسته‌ای بنامد اما همچنان برجام را اجرا کند؛ در این صورت دیگر نیازی به دخالت کنگره آمریکا نیز نخواهد بود. اقدامی که اگر ترامپ در پیش بگیرد به دردسری جهانی تبدیل خواهد شد. راه دیگری که ترامپ می‌تواند در پیش بگیرد متقاعد‌کردن طرف‌های اروپایی برجام برای اعمال فشار بر ایران در خصوص برجام است. راهی که بعید است که به نتیجه مورد نظر ترامپ ختم شود؛ چراکه کشورهای اروپایی پیشتر اعلام کرده‌اند که به برجام پایبند می‌مانند. از سوی دیگر کشورهایی نظیر چین و روسیه نیز در مسیری که ترامپ در پیش گرفته است با او همراه نخواهند شد. شاید به همین دلیل باشد که برخی از تحلیلگران معتقدند که موضوع خروج آمریکا از برجام موضوعی مورد اختلاف در کاخ سفید است.
«آلن کایزوِتِر» معاون سابق اندیشکده خاورمیانه در واشنگتن با هشدار درباره این‌که اعلام عدم پایبندی ایران به توافق هسته‌ای از سوی آمریکا، خطر جداشدن آمریکا را از متحدان اروپایی‌اش  دارد، می‌گوید: «این امر، تمام فرصت‌های ممکن را برای ایران جهت فریب‌دادن اروپایی‌ها علیه آمریکا فراهم می‌کند.» مقامات اروپایی که نگران آن هستند فروپاشی برجام منجر به بحران هسته‌ای جهانی شود، از «رکس تیلرسون» وزیر خارجه آمریکا در حمایت از توافق هسته‌ای، جانبداری می‌کنند. کایزوتر با بیان این‌که شکی در وجود کمبودهایی در برجام نیست، تأکید کرد اما خروج آمریکا از توافق هسته‌ای باعث می‌شود ایران توافقی با روسیه، چین و قدرت‌های اروپایی امضا کرده و آمریکا تنها بماند. وی همچنین افزود که گمان نمی‌کند ادعای «نیکی هیلی» نماینده آمریکا در سازمان ملل -‌مبنی بر این‌که اعلام عدم پایبندی ایران به برجام از سوی کاخ سفید، به معنای خروج از آن نیست- راه‌حلی برای دولت ترامپ فراهم کند، زیرا با این کار توافق نمی‌میرد بلکه آمریکا را از متحدانش جدا می‌کند.