نوزدهمین نشست سالانه مجمع کشورهای صادرکننده گاز (GECF) برگزار شد؛

گروه انرژی- نوزدهمین نشست وزارتی مجمع کشورهای صادرکننده گاز با حضور وزرای تمام کشورهای عضو در مسکو پایتخت روسیه در حالی برگزار شد که انتخاب دبیرکل جدید برای این سازمان از مهم‌ترین دستور کار در این نشست به حساب می‌آید.
نمایندگان روسیه و لیبی برای احراز این سمت نامزد شده‎اند که مرحله مصاحبه با شورای اجرایی را گذرانده‌اند و قرار است از سوی وزیران عضو جی‌یی‌‌سی‌اف مصاحبه شوند.
چهار سال پیش در جریان برگزاری پانزدهمین نشست وزارتی مجمع کشورهای صادرکننده گاز، سیدمحمد حسین عادلی با رای اعضای این مجمع به عنوان دبیرکل مجمع جهانی کشورهای صادرکننده گاز انتخاب شد و با یک نوبت تمدید در مجموع چهار سال دبیرکل این مجمع جهانی بود.
حالا تقریبا چهار سال از آن روزها می‌گذرد و دو دوره دبیرکلی عادلی۶۵ ساله رو به پایان است، وی یکم ژانویه ۲۰۱۴ (١١ دی‌ماه ۹۲) کار خود را در دبیرخانه این مجمع به‌عنوان دبیرکل آغاز کرد و حدود سه ماه دیگر کارش در این مجمع به عنوان دبیرکل به پایان می‌رسد.


او در چهار سال اخیر مجمع کشورهای صادرکننده گاز به نوعی پوست‌اندازی کرد و تلاش‌های موثری را برای تاثیرگذار شدن در بازار گاز جهان انجام داد. نقش دبیر کل ایرانی این مجمع در ساختارسازی‌های جدید و پررنگ کردن نقش این نهاد در بخش کارشناسی و مطالعات تجارت گاز جهان بسیار پررنگ بود.
با این حال تا تبدیل شدن این مجمع به یک کارتل اقتصادی در تجارت جهانی گاز و تاثیرگذاری در سیاستگذاری‌ها و قیمت‌گذاری‌های بازارهای آتی جای کار بسیاری باقی مانده است.
در مجموع می‌توان گفت: عادلی به عنوان یک دبیرکل نه‌تنها هیچ چیزی برای GECF کم نگذاشت بلکه یک دبیرکل نمونه، آشنا به مسوولیت‌ها و پرتلاش بود اما به نظر می‌رسد ایران از این فرصت چهارساله در دست داشتن دبیر کلی تنها مجمع جهانی کشورهای صادرکننده گاز نتوانست جز نیک نامی یک مسوول ایرانی و شاید بهره‌گیری از بُعد دیپلماسی در امضای دو قرارداد با عراق، بهره دیگری داشته باشد.
در این مدت سهم ایران از تجارت جهانی گاز از حدود دو درصد در سال 92 به حدود یک درصد در ابتدای سال 96 رسید. در حالی که حیاتی‌ترین بخش در محقق شدن افزایش سهم هر کشور در تجارت جهانی گاز، پس از افزایش ظرفیت‌های تولید، قدرت دیپلماسی و چانه‌زنی‌های منطقه‌ای و بین‌المللی است و در زمانی که دبیرکل مجمع جهانی کشورهای صادرکننده گاز یک ایرانی بود می‌توانستیم از این موقعیت بهتر و بهینه‌تر بهره بگیریم.
در مدت دبیرکلی نماینده ایران در GECF، دو قرارداد صادرات گاز با عراق به امضا رسید که عراق را با مجموع واردات روزانه حدود 70 میلیون مترمکعب گاز در فصول گرم سال از ایران به بزرگ‌ترین مشتری گازی کشور تبدیل می‌کرد و اجرایی شدن این دو قرارداد سهم ایران را در تجارت جهانی گاز به حدود سه درصد می‌رساند اما پس از به تاخیر افتادن‌های متعدد در آغاز این تجارت گازی، 10 درصد از ظرفیت این دو قرارداد یعنی صادرات روزانه حدود هفت میلیون مترمکعب تا امروز اجرایی شده است.
از سوی دیگر در این چهار سال نه‌تنها در قرارداد صادرات گاز به پاکستان هیچ توفیقی حاصل نشد بلکه در عمل شاهد کمرنگ شدن دیپلماسی گازی ایران با پاکستان و فعال شدن کشورهای دیگر همچون قطر در مذاکرات گازی با این کشور بودیم.
در مدت دبیرکلی عادلی در GECF، ایران با حکم دیوان بین‌المللی داوری ملزم به کاهش 3/13 درصدی قیمت گاز صادراتی ایران به ترکیه از سال 2012 و برگرداندن حدود 9/1 میلیارد دلار از مبالغ دریافتی بابت فروش گاز به ترکیه شد که از این جهت ماه‌هاست گاز رایگان به ترکیه صادر می‌کنیم تا ارزش آن به رقم مدنظر در حکم دیوان بین‌المللی داوری برسد.
بدعهدی ترکمنستان در صادرات گاز به ایران و قطع این صادرات در اوج سرمای سال قبل نیز در همین زمان رخ داد و دیپلماسی مسوولان کشورمان که پیش از این اقدام ترکمنستان، جلساتی با مسوولان این کشور داشتند، نتوانست از این اقدام به دور از اخلاق ترکمن‌ها که منجر به افزایش مصرف سوخت مایع در نیروگاه‌ها و صنایع شد، جلوگیری کند.
ایران در زمینه جذب سرمایه‌گذاری برای فعال کردن صنعت LNG نیز تا امروز موفق نبوده و تنها مذاکراتی بی‌نتیجه در این بخش انجام شده است.
مجموع این مسایل نشان می‌دهد عادلی اگرچه دبیرکل خوبی برای مجمع جهانی کشورهای صادرکننده گاز بود اما ایران نتوانست از داشتن این جایگاه برای گسترش سهم خود در بازار جهانی گاز بهره چندانی داشته باشد.