روزنامه ابتکار
1396/07/13
پسابرجام چه کمکی به تحول صادرات محصولات ایرانی می کند؟ نیاز کالاهای سنتی به تجارت مدرن
ژوبین صفاریدر بازار جهانی اگر بخواهند ایران را بشناسند با سه نوع کالا می شناسند، پسته، فرش و زعفران معروف ترین اقلام صادراتی در جهان هستند. محصولاتی که در دوران تحریم بازارهای خود را تا حد زیادی از دست داده بودند و البته بعد از برجام امیدها برای بازپس‌گیری بازار توسط ایران زنده شد. امیدی که البته به واسطه حرفه ای نبودن در تولید، تجارت و صادرات نتوانست به طور کامل محقق شود. حسن روحانی رئیس جمهوری کشورمان چندی پیش در جمع فعالان اقتصادی در این خصوص گفته بود: «همواره می‌گفتند که بخش خصوصی ما ضعیف است، اما در دو سال اخیر برای ما آشکار شد که بخش خصوصی واقعاً ضعیف است، چرا که فضای بسیار خوبی برای صادرات در روسیه و چند کشور دیگر مهیا شد، اما دیدیم که تاجر قوی برای انجام این کار در کشور وجود ندارد». وی ادامه داد: « تاجری که بتواند محصولات زراعی موجود در کشور را به درستی بسته‌بندی کرده و به موقع به کشور مقصد برساند، وجود ندارد و این در حالی است که ما صادرات ساعتی، لحظه‌ای و ادواری نداریم، بلکه صادرات به بازارهای هدف باید استمرار و ثبات داشته باشد و نه تنها دولت کشور مقصد بلکه مردم آن کشور باید نسبت به ثبات موجودی کالا اطمینان داشته باشند تا به سراغ کالاهای دیگر نروند.»
به طور قطع کالاهای اساسی و پر طرفدار ایرانی در بسته بندی های مناسبی قرار نمی گیرند چنانچه نماینده مردم رفسنجان و انار در مجلس، گفت:« ایران دومین تولیدکننده پسته در جهان است اما صادرات پسته ترکیه از ایران پیشی گرفته چون پسته خام را از ایران خریداری و با بسته بندی‌های مختلف آن را صادر می‌کند.» این نکته در خصوص زعفران و البته سایر محصولات ایرانی نیز صادق است. هرچند مقوله فرش کمی متفاوت تر از این اقلام است. فرش ایرانی به واسطه تحریم بازارهای خود را در جهان از دست داد و حالا امروز با جایگزینی کشورهایی مانند هند، چین و پاکستان برگشت به بازار جهانی کمی سخت شده است. این جا یک نکته از همه ضروری تر است و آن نبود تجار کارآزمده برای به دست گرفتن بازار.
طلای سرخ، تولید و دیگر هیچ
ایران بزرگترین تولید کننده زعفران در دنیاست اما باید گفت در تجارت هنر به مراتب کمتری داشته است. به نظر می رسد یکی از نقاطی که سرمایه گذاران خارجی باید به آن تشویق شوند بحث سرمایه گذاری در بسته بندی و در واقع ایجاد برند در بازارهای جهانی است. این مهم می تواند سود تولید را برای داخل نیز بیشتر کند. ایران بزرگترین تولید کننده زعفران دنیاست و حدود ۹۰ درصد تولید این محصول را در اختیار دارد.آمار نشان می‌دهد کشت زعفران در سال‌های گذشته افزایش پیدا کرده است و سطح زیر کشت زعفران از ۷۷ هزار هکتار در سال ۱۳۹۱ به ۱۰۵ هزار هکتار در سال گذشته رسیده است.
بزرگترین خریداران زعفران ایران، امارات متحده عربی، اسپانیا هستند که بخش عمده خریداری شده از سوی اسپانیا و امارات به نام خود این کشورها در بازارهای جهانی عرضه میشود.
علاوه بر این، ایتالیا، آمریکا، هند، فرانسه، سوئد، آرژانتین، عربستان سعودی، هنگ کنگ، بریتانیا و سوئیس عمده‌ترین خریداران زعفران ایران در سال گذشته بودند. میزان تجارت جهانی زعفران بیشتر از ۸ میلیارد دلار در سال برآورد میشود اما سهم ایران در تجارت جهانی زعفران بسیار اندک است. چون عمده زعفران ایران به صورت فله صادر میشود و کشورهای خریدار، زعفران ایران را بسته‌بندی و در بازار عرضه می‌کنند.
سبقت ترکیه در صادرات پسته از ایران با پسته ایرانی
هرچند پسته ایران به دلیل کمبود آب و مسائل زیست محیطی کم و کیفیت آن به دلیل استفاده از برخی سموم کم شده است اما هنوز هم در دنیا حرف های زیادی برای گفتن دارد. اینکه ترکیه پسته ایران را می خرد و صادراتش از ایران بیشتر شده یک
بی تدبیری بزرگ به حساب می آید.
احمد انارکی محمدی نماینده مردم رفسنجان در مجلس در این خصوص می گوید: دولت در زمینه‌های مختلف به کشاورزان کمک‌های فراوانی داشته اما هنوز در صنایع تبدیلی مشکل وجود دارد، در سال جاری بیش از 200هزارتن پسته در کشور تولید شده که درصد بسیار کمی از تبدیل به مشتقات دیگر میشود، عمده تولید ما در گونی‌های 70 کیلویی از کشور حتی به‌صورت خام صادر میشود.
نماینده مردم رفسنجان و انار، ادامه داد: در این روش سود و استفاده کافی را واسطه‌ها ودلال‌ها می‌برند، با توجه به اینکه ایران دومین تولیدکننده پسته در جهان است صادرات پسته ترکیه بیشتر از ایران پیشی گرفته، چون پسته خام را از ایران خریداری و با بسته بندی‌های مختلف آن را صادر می‌کند.
وی گفت: قطعا در سال‌جاری از وزیر صنعت، معدن و تجارت این درخواست را داریم تا در این زمینه اقدامات لازم را انجام دهند، با ایجاد تغییرات می‌توانیم ارزش افزوده فراوانی را کسب کنیم در شرایطی که امکانات آن نیز موجود است.
انارکی محمدی در پایان، خاطرنشان کرد: پسته ایرانی را با قیمت پایین صادر میشود، در شرایطی می‌توان با ایجاد بسته‌بندی همین پسته را با قیمت بالاتری صادر کنیم.
بخش تجارت در کنار تولید حمایت شود
مجید رضا حریری نایب ریس اتاق بازرگانی چین به «ابتکار» می گوید: متاسفانه این بخش خصوصی نه قدرت منسجم دارد، نه در سیاست‌گذاری ها دخیل است و نه می تواند مطالبات خود را با سیاست‌گذارها مطرح کند. تقصیر این موضوع را نمی توان گردن بخش خصوصی انداخت. این مشکل به رفتاری بر می گردد که همه ما طی چند دهه اخیر داشته ایم. بخش دیگر مشکل این است که نگاه ما به اقتصاد کاملاً تک بُدی بوده است. اگر قرار بر حمایت بوده تنها به بخش تولید معطوف شده است. در نتیجه بخش تجارت بسیار ضعیف به کار خود ادامه داده است.
وی می افزاید: اگر کنار تولید کننده یک تاجر قوی در تامین مواد اولیه، توزیع و صادرات کالا وجود نداشته باشد، به مشکل برخواهیم خورد. در شرایط فعلی کالای تولید داخل قابل توجهی برای صادرات هم نداریم. اینکه منتظر بمانیم تا کشوری در نزدیکی ما با جای دیگر دچار تنش شود تا ما کالایی را بفروشیم و حتی نمی توانیم همان کالای کشاورزی را به مدت دو سال مداوم بفروشیم نشان از آن دارد که ما تناسب لازم بین بخش های مختلف اقتصاد را رعایت نکرده ایم. به نظر می‌رسد نیاز است که یک تجدید نظر اساسی در سوگیری‌های اقتصادی داشته باشیم. در اقتصادهای مدرن نقش بخش خدمات همواره بیش از 70 درصد است و این در اقتصاد ما کمتر از 50 درصد است که عمدتاً به داخل توجه دارد.
چرا نمی‌توانیم صادرکننده خوبی باشیم؟
حریری اظهار می کند: اتاق‌ها و نهادهای غیر دولتی هم چندان وضعیت خوبی ندارند و نمی توان خلوص بخش را در آن‌ها دید. از دهه 50 که نفت نقش اساسی در اقتصاد بازی کرد، دولت ها در چینش اعضای اتاق های بخش خصوصی نقش ایفا کردند. این تابع سیاست‌هایی فرهنگی ما در اقتصاد است. وقتی تاجر واقعی هنوز دلال و زالو صفت نامیده می شود، تاجر ورزیده نمی تواند کار کند. امروز اگر یک شرکت صادرکننده قوی را به ایران آوریم نمی تواند اقدام موثری انجام دهد.
وی می افزاید: ما حتی در محصولات کشاورزی هم نمی توانیم به کشورهای هدف تضمین دهیم که کالاهای یک شکل و یک کیفیت را در بازه زمانی معین تحویل دهیم. این تجربه ایست که در مورد روسیه داشتیم و مطرح کردن سفارش میوه به فعالان داخلی با تمسخر موجه شد، آن ها میزان قطر و حتی قند پرتقال را هم تعیین کردند. در حالی که کشاورزی سنتی ما نمی تواند پاسخگوی نیاز مصرف کننده های خارجی باشد. به موازات پیشرفت در تولید باید تاجر خوب به میدان آید تا حلقه های به هم پیوسته اقتصاد درست عمل کنند.
سایر اخبار این روزنامه
واکنش وزیر اطلاعات و رئیس قوه قضائیه
به تهمت ها درباره خانواده لاریجانی تکذیب یک شایعه
پسابرجام چه کمکی به تحول صادرات محصولات ایرانی می کند؟
نیاز کالاهای سنتی به تجارت مدرن
« ابتکار» اصلاحات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی عربستان را بررسی می‌کند
عقب نشینی مصلحتی یا واقع‌گرایی راهبردی؟
رضا دهکی
اصلاحات عربی و نگاه ایرانی
جهانگیری درجلسه هیات دولت تاکید کرد
تحقق کامل دولت الکترونیک تا پایان دوره دولت دوازدهم
نمایندگان مجلس در گفت‌وگو با«ابتکار» مطرح کردند
تلاش زنان نماینده برای مقابله با کودک همسری
رهبر انقلاب در دیدار با رئیس جمهوری ترکیه:
برگزاری همه‌پرسی در کردستان عراق خیانت به منطقه است
وزارت خارجه انگلیس:
از ترامپ و کنگره می‌خواهیم پایبندی ایران به برجام را تائید کنند
ربیعی در پاسخ به سوال نماینده مهاباد:
پاسخگوئی،شرط رستگارى
همه‌پرسی کوردستان و توطئه ناامنی خاورمیانه
