روزنامه همدلی
1396/07/15
ساعد باقری در گفتوگو با «همدلی» از جایزه کتاب سال جوان میگوید غلط نمیتواند زیبا باشد
امیرحسین کاکایی-شاعران و بهخصوص ترانهسرایانی که فعالیت آنها بیشتر از حوالی دهه شصت و هفتاد و حتی هشتاد شروع شده است، ارادتمندی خاصی به ساعد باقری دارند؛ شاعر و ترانهسرای آذری زبانی که هم ذوق شاعری نصیبش شده و هم صدای خوش. ساعد باقری در یک دهه گذشته تلاش کرده است که نشان دهد در کارگاههایش هوای شعر جوان را دارد. جایزه «کتاب سال شعر جوان» یا همان «جایزه قیصر امینپور» از جمله جوایزی است که مختص شاعران جوان است و پس از وقفهای چندساله حوالی ایام سالگشت درگذشت قیصر امینپور یعنی 8 آبان، به همت «دفتر شعر جوان» برگزار میشود. ساعد باقری از اعضای هیات مدیره این مجموعه است؛ بهمناسبت برگزاری اولین دوره از سری جدید این جایزه ادبی، گفتوگویی را با او انجام دادهایم. باقری به پرسشهای ما درباره «دفتر شعر جوان» و برخی مسائل درباره جایزه موردنظر پاسخ داد.
کمی از فعالیت دفتر شعر جوان بگویید؛ از آغاز فعالیتش و رسالتی که دنبال میکند.
فعالیت دفتر از اردیبهشت سال 68 آغاز شد. براى برنامهی جُنگ جوان رادیو نامهاى رسیده بود و من مسئول بخش شعر برنامه بودم. متن نامه را در برنامه خواندم. شاعرى جوان اهل استان فارس، گلایه کرده بود از ادارهی سلیقهاى انجمنهاى شعر در شهرهاى مختلف کشور؛ مثلا در شهرى گردانندهی انجمنى اجازهی خواندن شعر در قالبهاى نوین را نمىداد! و در شهرى دیگر خواندن غزل به مذاق گردانندهی آوانگارد جلسه خوش نمىآمد! فرستندهی نامه پیشنهاد کرده بود که تشکیلاتى مثل «سینماى جوان» به راه بیفتد و جوانان مستعد و علاقهمند به شعر و شاعرى را - که در قالبهاى کهن یا نوین کار مىکنند- به شکلى فراگیر مدد برساند.
اتفاقا معاون وقت وزارت فرهنگ و ارشاد، آقاى صباح زنگنه، برنامه را شنیده بود و از پیشنهاد تشکیل دفتر شعر جوان استقبال کرده بود. یاد خیرى هم کنم از آقاى صدرا لاهوتى که پیغام آقاى زنگنه را به من و آقاى عبدالملکیان رساندند و اتاقى در کتابخانهی پارک شهر در اختیارمان گذاشتند که از سالن اجتماعات آنجا هم براى تشکیل کلاسها استفاده مىکردیم. شیوهی انتخاب اعضاى هر دوره هم چنین بود که فراخوان مىدادیم و از بین شاعران 16 تا 25 ساله، مستعدترینهاشان را انتخاب مىکردیم. تهرانىها از کلاسها و نقدهاى حضورى بهرهمند بودند و نقد شعر شاعران جوان شهرستانى هم روى کاست ضبط مىشد و به دستشان مىرسید. خدا رحمت کند قیصر امین پور عزیز و سید حسن حسینى نازنین را که در تشکیل کلاسها و نقد آثار بچههاى دورههاى اول فعال بودند. افزون بر این دو تن در خدمت خانم راکعى و آقایان عبدالملکیان، محمودى و رجبزاده هم بودیم. بعدها از حضور دوستانى دیگر مثل آقایان محمدى نیکو، اسرافیلى، امینى و کاکایى نیز بهرهمند شدیم.
فکر شکلگیری جایزه کتاب سال شعر جوان یا همان جایزه «قیصر امین پور» از کجا شکل گرفت؟
طرح و فکر این جایزه ابتکار آقاى عبدالملکیان بود که مدیرعامل دفتر هم بودند. پیشنهاد کردند که در هر دوره، مجموعه شعرهاى مستقل که در سال قبل از شاعران جوان چاپ شده، بررسى و داورى شود و به صاحبان کتابهاى برگزیده (در هر دو قلمرو قالبهاى کهن و شکلهاى نوین) جایزهی قیصر تعلق گیرد. اسمگذارى جایزه هم به نام قیصر به نظرم خیلى ظریف و حساب شده بود. چون قیصر با هر دو نحله قوم و خویش بود. هم غزل مىگفت و هم نیمایى. کتاب سنت و نوآورى در شعر معاصر هم که رسالهی دکتراى اوست. دربارهی پیشبینى چشمانداز این جایزه هم باید بگویم اکنون که پس از چند سال وقفه، این کار ادامه مىیابد، بسیار به نتایج آن امیدوارم. هم در کشاکش امواج و جریانها مىتواند کتابهاى خوب شعر را به مخاطبان معرفى کند و هم مشوق شاعران جوانى باشد که براى هنر و طبع خود و نیز وقت مخاطب ارزش قایلند.
این جشنواره در حوزه محتوای آثار هم رویکرد خاصی دارد یا کاملا مستقل از موضوع است؟
نه ، موضوعى نیست. شعر بماهو شعر یا همان که گوهر شعر نامیده مىشود، براى داوران موضوعیت دارد. در هر قالب و موضوعى که باشد. هرچقدر که این جوهر هنرى در شعرهاى یک کتاب درخشندگى بیشتر داشته باشد، بیشتر توجه داوران را به خود جلب خواهد کرد.
ایجاد محدودیت سنتی در دورههای قبلی این جشنواره و توجه به شاعران زیر سی سال در افت کیفی آثار برگزیده تاثیری داشته است یا چهرههای جوان آثار قابل قبولی را ارائه کردهاند؟
قابلقبول که حتما. وگرنه دادن جایزه به مجموعه شعرى که قابلیت معرفى به مخاطب نداشته باشد که بىمعنى است. این جایزهی کتاب سال شعر جوان است و قرار است از جنبهی تشویقى هم برخوردار باشد. رسیدن به رضایت، عموما براى هنرمند و خصوصا براى هنرمند جوان سم است و او را اگر از مسیر پیش رویش برنگرداند، حتما متوقفش خواهد کرد. بنابراین چندان مایل نیستم که کتابهاى معرفىشده را در عالىترین سطح شعر امروز ایران در هر یک از حیطهها بخوانم. اما نمونهها داریم از کتابهایى که در نخستین دورهی این جشنواره جایزه بردند و هنوز در همین کسادبازار مجموعه شعرها پیاپى تجدیدچاپ مىشوند و مخاطب بهدنبال آن است. و اساسا بگذارید در پاسخ شما بگویم که نبض شعر امروز ما بیشتر در همین مجموعه شعرهاى جوانان مىزند.
جایزه قیصر امین پور باتوجه به سابقهی برگزاریاش اکنون در شرایط و جایگاه ایدهآلی قرار گرفته یا نیاز به فعالیت و معرفی بیشتری دارد؟
حتما نیازمند معرفى است. بهخصوص با توجه به فترتى که چند سالى در فعالیت دفتر شعر جوان
(و طبعا برگزارى این جشنواره) پیش آمد. ببینید من وقتى نگاه مىکنم و مىبینم خیلى از موفقترین و نامآشناترین چهرههاى شعر امروز، غالبا بهنوعى در این 28 سال با دفتر سروکار داشتهاند، واقعا انتظار دارم از رسانههاى فراگیر، خبرگزارىها و هرکسى که امکان هر نوع کمکى دارد، بعد از اینهمه امتحاندادگى، به برگزارى و انعکاس فعالیتهاى دفتر شعر جوان کمک کنند.
من بعد از این همه سال خیلى دیر ذوقزده مىشوم اما چندى پیش که دفتر، نخستین کنگرهی شعر جوان در دورهی جدید را برگزار کرد واقعا ذوقزده شدم از اینهمه شعر خوب و اینهمه شاعر خوب جوان. کاش انعکاس درخورى از آن مىدیدیم. خوشبختانه مجموعهی شعرهایى که در کنگره خوانده شد جمعآورى شده. وقتى بهصورت کتاب در اختیار قرار گیرد، حتما مخاطبان جدى شعر هم به اینهمه خلاقیت وتابندگى گوهر هنر در آثار - فارغ از هیاهوها و جوزدگىها و موجزدگىها- امیدوار خواهند شد.
ملاکهای یک اثر خوب از نگاه کارشناسان در این جشنواره بیشتر شاعرانگی در آثار است یا رعایت کامل نکات فنی؟ به عبارت دیگر شاعر بیشتر ارزیابی فنی میشود یا ارزیابی ذوقی؟
حتما هردو. اما توجه کنید که در ارزیابى اثر هنرى در سطح عالى، قطعا صحت شرط مقدم بر زیبایى است. به تعبیرى، غلط نمىتواند زیبا باشد. در سینما چقدر مثلا یک بازى خوب را میزانسن غلط به هدر داده. چند فیلمنامهی خوب با کارگردانى متوسط باد هوا شدهاند. البته وقتى مىگوییم صحت شرط مقدم است، به این معنى نیست که اگر اثرى غلط فاحش نداشت قابلاعتنا و تشویق است. مگر اثر بىعیب و بىرمق کم دیدهایم؟ در داورى مجموعه شعرهاى این جشنواره فرض بر آن است که بین آثار استخواندار از نظر فنى، آنکه گوهر شاعرانگى و خلاقیت در آن پدیدارتر است، نظر نهایى داوران را به خود جلب خواهد کرد. صحت شرط لازم است اما کافى نیست.
به نظر شما در ارزیابی آثار یک شاعر، نام آن شاعر (مشخصا شاعران نامآشنای جوان) چقدر در نظرات داوران تاثیر خواهد گذاشت؟ آیا ممکن است نام یک شاعر، آثار ضعیفش را مورد چشمپوشی قرار بدهد و یا برعکس شعرهای قدرتمند به واسطه ناآشنا بودن نام شاعرشان نادیده گرفته شوند؟
صادقانه بگویم که دوست داشتم اینطور جواب دهم که حتما نام شاعر براى ما مهم نخواهد بود. اما اولا نتیجهی نهایى، براساس نظر (این) داوران به دست خواهد آمد. ممکن است که با فرض تغییر ترکیب داوران، نتایج هم چیز دیگرى باشد. این به معناى بىمعیارى و سلیقهاى بودن داورى نیست و اساسا دلیل تعدد داوران همین است که به برآیند نسبتا معقولى برسند. با شناختى که از داوران دارم بهنظرم دنبال ارزیابى عادلانه خواهند بود و تحتتاثیر نام قرار نخواهند گرفت.
همینجا به شما بگویم که داورى اثر هنرى کار خیلى خیلى سختى است. ملاحظه و دقت و وقت گذاشتن جدى هم مىطلبد. کنار گذاشتن بغض هم معمولا آسانتر است تا کنار گذاشتن حب! محض ریا، جهت اطلاع، هرگاه داور بودهام قبل از شروع داورى از حضرت حق خواستهام که حق بر قلم و امضا و امتیازى که مىدهم، جارى باشد.
من معتقدم (و در این دوره سعى مىکنم داوران را متقاعد کنم) که نمره و امتیاز هر داور به هر کتابى معلوم و مشخص باشد و هرکس مسئولیت امتیازى را که به کتابى داده بپذیرد. روشن و مشخص. امیدوارم البته.
با توجه به تفاوت وجود ذوقها و تکنیکهای متفاوت در پرداخت شاعران به موضوعات در آثارشان، مقایسه کتب شعر با ملاکهای یکسان داوری و قرار دادن آنها بهمنظور مقایسه در یک محدوده خاص چقدر میتواند استاندارد باشد؟
پیشتر هم گفتم که دربارهی آثار هنرى نتایج حاصل نظر یک گروه داورى به احتمال زیاد با نتایج گروه دیگر متفاوت خواهد بود مگر در موارد استثنایى که اثرى بهواقع با درخشندگى استثنایىاش خود را به همهی صاحبان سلایق بقبولاند، بدون گزیر و گریز.
بالاخره خلاقیت هنرى مثل دما نیست که قابل اندازهگیرى دقیق باشد. نهایت تلاشى که مىتوان کرد، آن است که حتىالامکان داوران از بین کسانى انتخاب شوند که افزون بر دانش و تجربه، هویت هنر را در هر لباسى تشخیص دهند و پدرکشتگى با هیچیک از انواع و قالبها و جریانهاى شعرى نداشته باشند. در هر قالب و ژانرى بتوانند کیفیت یک شعر خوب را با شعر خوب دیگر بسنجند. یا دستکم ترکیب داوران بتواند در رایزنىها و گفتوگوهاى نهایى با دیالوگ و مفاهمه به نتیجهی معقول برسد.
و در آخر؟
حقگزاری و سپاسمندى سنت خوبى است؛ لازم مىدانم بیتعارف، حقشناس گردانندگان پیشین دفتر شعر جوان باشم که واقعا نقش جدى داشتهاند در رساندن دفتر شعر جوان به این اعتبار؛ بهخصوص آقاى محمدرضا عبدالملکیان که سالها زحمات فراوانی در جایگاه مدیرعاملى دفتر کشیدند و همچنین خانم راکعی که رییس هیاتمدیرهی دفتر بودند و براى احیای دفتر پس از سالها توقف فعالیت نیز مسئولانه تلاش کردند.
همچنین حقگزار تلاش بیوک ملکی، مدیرعامل فعلى دفتر و قائم مقام دفتر شعر جوان، خانم سالاروند باشم که افزون بر تداوم فعالیتهاى پیشین دفتر تلاش مىکنند طرحهاى نو درافکنند و آرزو کنم که با یارى هر یاریگرى در هر جایگاهى و فراهم آمدن امکانات لازم به بار نشستن زحماتشان را شاهد باشند. از شما هم سپاسگزارم که زحمت کشیدید براى انعکاس فعالیتهاى دفتر شعر جوان.
سایر اخبار این روزنامه
به بهانه تجمع بازنشستگان فرهنگی در روز معلم از مطالبات صنفی سیاستزدایی نکنیم
موانعی بر سر راه دوستی روسیه و عربستان دو رقیب؛ روابط دوستانه برقرار میکنند
روات «همدلی » ازتعزیه زرجه بستان ؛ مردانی که عاشق اند این هنر دارد از بین میرود
پازوکی به سوالات «همدلی» درباره اقدامات ترامپ و اروپا در مواجهه با ایران پاسخ میگوید
ساعد باقری در گفتوگو با «همدلی» از جایزه کتاب سال جوان میگوید غلط نمیتواند زیبا باشد
فرمانده نیروی انتظامی اعلام کرد: تلاش ناکام گروههای مخالف برای ایجاد ناامنی در محرم
ترامپ: در آرامش قبل از طوفان قرار داریم
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی
راننده جوان اسنپ به مسافر زن تجاوز کرد و این نشان میدهد که ما؛ دارندگی میخواهیم نه بازدارندگی