روزنامه همدلی
1395/12/15
حسین مهکام نویسنده و کارگردان در گفتوگو با همدلی مطرح کرد کیفیت فیلم در گرو اهمیت به نویسندگان
همدلی | سعید قاضی‌نژاد: حسین مهکام نویسنده مشترک چند فیلم‌نامه ماندگار سینمای ایران در یک دهه اخیر است. «هیچ» ، «بیست» و «آدم» از ساخته های عبدالرضا کاهانی و «چهارشنبه19اردیبهشت» ساخته وحید جلیلوند تا «پدر آن دیگری» یدالله صمدی، تنها تعدادی از فیلم‌های او در مقام فیلم‌نامه‌نویس در سینمای ایران است. به تازگی هم نخستین فیلم بلندش در مقام کارگردان «آزادی مشروط» در شبکه نمایش خانگی منتشر شده است. در ایامی که هیچ نویسنده و کارگردانی تحمل هیچ‌گونه نقدی را ندارد حسین مهکام به راحتی از ضعف‌های فیلم نخستش می‌گوید، و از بیان ضعف‌های اثرش هراسی ندارد. رسیدن به چنین نقطه‌ای قطعا ارزشمند است. با او گفت و گویی انجام دادیم که بیشتر در مورد نویسندگی حرفه‌ای برای تلویزیون و سینماست.سریال‌سازی در دنیا بخصوص در یک دهه اخیر وارد عصری طلایی شده است. این‌روزها شاهد پخش مجموعه‌هایی هستیم که بیش از یک دهه از عمرشان می‌گذرد و هم‌چنان پرانرژی و هیجان‌انگیز بیننده‌های خود را دارند. سازوکار تلویزیون ما این‌روزها فاصله بسیاری با این شکل سریال‌سازی دارد. چقدر با رسیدن به این شکل ایده‌آل فاصله داریم. با توجه به اینکه می‌دانم خود شما از بینندگان سریال‌های روز دنیا هستید.
مهم‌ترین اصل در سریال‌سازی آنها اهمیت دادن به تیم نویسندگان است. شکل اجرایی آنها با ما بسیار تفاوت دارد. در سریال‌سازی تلویزیون‌های آمریکا یک خالق یا طراح دارند که می‌تواند معادل همان کارگردان در پروسه تولید ما باشد. برای هر اپیزود هم یک کارگردان استخدام میشود که برای هر فصل چند کارگردان برای تولید استخدام می‌شوند. کار اصلی قبل از تولید و در پروسه نوشتن اتفاق می‌افتد. زمانی که آنها صرف نوشتن طرح اولیه سریال می‌کنند بیشتر از زمان فیلم‌برداری است. مسئله مهم‌تر بودجه و استخدام نویسنده‌هایی است که شاید از یک سال یا یکسال و نیم قبل در استخدام پروژه‌اند و مشکلی از لحاظ اقتصادی ندارند. تلویزیون‌های آنها هم خصوصی است و رقابت تنگاتنگی با هم دارند. در این رقابت قطعا کیفیت حرف اول را خواهد زد. بیننده‌های این تلویزیون‌ها برای دیدن هر سریال پول پرداخت می‌کنند. تلویزیون ما مقوله‌ای دولتی و ملی است که با این شکل برنامه‌سازی فاصله دارد. شاید بتوانیم این الگو را در شبکه نمایش خانگی پیاده کنیم. ضمن اینکه سازوکار برنامه سازی در تلویزیون کمی با این روند در تضاد است. شاید بخاطر پروسه‌ای که یک سریال برای تولید طی می‌کند.
این پروسه تولید در تلویزیون ما چگونه است؟
هر مدیری به مدیر بالا دستی خود وابسته است و این شکل کمی روند کار را کند می‌کند. گاهی در روزهای اندکی که به شروع یک مناسبت باقی مانده طرحی تصویب میشود. همین روزها فیلم‌برداری مجموعه‌های ماه رمضانی به پایان نرسیده است. این کار روی مجموعه تاثیر می‌گذارد. شاید من در نخستین مجموعه تلویزیونی‌ام خوش شانس بودم که از نوروز درگیر کار شدم.
شما تجربه‌های بسیاری در زمینه نوشتن فیلم‌نامه‌های مشترک دارید. چه فیلم‌نامه‌هایی که با عبدالرضا کاهانی کار کردید و چه فیلم‌نامه‌هایی دیگری که با مثلا وحید جلیلوند داشتید، شاید یکی از دلایل نرسیدن به این شکل سریال سازی و نوشتن مشترک به روحیه ما ایرانی ها مربوط باشد که معروفیم به نداشتن روحیه جمعی.
در نسل جوان‌تر این اتفاق در حال رخ دادن است. زوج هادی مقدم‌دوست و حمید نعمت‌الله کارهای مشترک بسیاری را تا به حال تولید کرده‌اند که موفق بوده است. بیشتر از این رسیدن به یک درک مشترک بین نویسندگان و کارگردان‌هاست که اهمیت دارد. این درک در یک پروسه زمانی رخ خواهد داد. در هر صورت باز هم پای بخش اقتصادی به این ماجرا باز خواهد شد. چون در این پروسه که زمان‌بر هم خواهد بود نویسندگان دغدغه اقتصادی ندارند و همین مسئله تمرکز روی کار را بالا خواهد برد. باید برای نوشتن یک مجموعه حداقل شش ماه وقت نوشتن داشته باشیم من از نوشتن به این شکل استقبال می‌کنم اما قرارداد من برای تلویزیون به شکلی نبود که بتوانم مجموعه‌ای را در حمایت خودم داشته باشم. پیشتر هم گفتم تولید با این پروسه مناسب شبکه نمایش خانگی است. چیزی که توسط حسن فتحی و نغمه ثمینی از مدت‌ها قبل پیگیری شد تا منجر به سریال با کیفتی چون «شهرزاد» شد.
«آزادی مشروط» اکران مناسبی نداشت و شاید در بدترین زمان ممکن روی پرده آمد. با توجه به گروه بازیگرانش این انتظار وجود داشت که فیلم اکران مناسب‌تری داشته باشد. دلایل این اتفاق از نظر شما کدام است؟
دو دلیل اصلی دارد. نخست ضعف‌های فیلم‌نامه که مقصرش در درجه اول خود من هستم. چنان غرق در مهندسی کارگردانی بودم که در نهایت لحن فیلم دوپاره شد. دلیل دوم به زمان نامناسب اکران آن برمی‌گردد. با احترام به تهیه‌کننده و با توجه به اینکه همیشه خودم را مدیون او می‌دانم زمان نامناسبی که ایشان برای اکران در نظر گرفته بود بسیار به کار لطمه زد. از تابستان به ایشان گفتم که در آبان فیلم را در گروه آزاد اکران کنیم. اما او به دنبال سرگروهی بود تا سرانجام تمام فرصت‌ها از دست رفت. ای کاش «آزادی مشروط» ضعف‌های کمتری می‌داشت تا می‌توانستم بیشتر از آن دفاع کنم.
اشاره‌ای داشتید به مجموعه تلویزیونی «کشیک قلب» که در ماه رمضان امسال و ویژه شب‌های قدر از تلویزیون پخش شد که شما سازنده آن بودید. ساخت مجموعه‌های مناسبتی سختی‌های خاص خود را دارد. مجموعه «کشیک قلب» از این نظر سریال ویژه‌ای است. که در ماه رمضان و در شب‌های قدر از تلویزیون پخش شد. چقدر فرصت برای ارائه کار داشتید؟
اساسا مجموعه «کشیک قلب» نخستین تجربه تلویزیونی من بود. پیشتر دو فیلم‌نامه دو تله فیلم برای خسرو معصومی و حسین هرندی نوشته بودم اما هیچ‌وقت کاری را برای تلویزیون کارگردانی نکرده بودم. چه تله فیلم یا سریال. ساخت این مجموعه به دلیل پخش آن از ماه رمضان سختی‌های خود را داشت اما از ابتدای سال که درگیر نوشتن آن شدم تمام تلاشم معطوف به کیفیت کار بود. اما از زمان پیش تولید به گروه بازیگرانم گفتم ما در حال ساخت فیلمی دویست و پنجاه دقیقه‌ای هستیم که به دلیل شکل پخش از تلویزیون در پنج قسمت برای بیننده پخش خواهد شد. در واقع عهد کردیم تا برای مجموعه مختصاتی سینمایی طراحی کنیم و به آن وفادار باشیم. این مسئله در تمام طول کار رعایت شد. چه کیفیت بازی‌ها و چه مسائل فنی دیگر.
سریال‌های مناسبتی همیشه با تعجیل همراهند که به‌صورت طبیعی این تعجیل روی کیفیت کار تاثیر می‌گذارد. قبل از شروع فیلم‌برداری و برای آشنایی بازیگران با شخصیت‌ها تمرینات هم انجام دادید؟
ما تقریبا پروسه پیش‌تولید مفصلی داشتیم. با بازیگرها جلسات متعددی داشتیم و در تمام این جلسات مشغول دورخوانی فیلم‌نامه بودیم. این جلسات هم به‌صورت فردی و هم بصورت دو به دو یا سه به سه و گروهی انجام گرفت. همه سکانس‌ها را مفصل دورخوانی کردیم که باعث شد در روند تولید به شناخت بهتری از شخصیت‌ها برسیم. در روند دورخوانی‌ها اگر بازیگران پیشنهادی داشتند لحاظ می‌کردم و چون خودم نویسنده کار بودم امکان تغییرات فراهم بود.
saeed.film63@gmail.com
سایر اخبار این روزنامه
دولت عذرخواه دولت عذرخواه
اعلام نامزدی غرضی برای ریاست جمهوری
دفاع بی سابقه رئیس مجلس از حریم بهارستان دربرابر حملات اصولگرایان روی دیگر لاریجانی
رئیس جمهور در جمع قهرمانان المپیک و پارالمپیک: آن دوران سپری شده که زنان فقط بچه‌داری کنند
یک مقام مسئول در دادسرای ویژه روحانیت قم: با وساطت مراجع احمد منتظری آزاد شد
سخنگوی هیات رئیسه مجلس خبرگان رهبری خبر داد بررسی مصداق‌ها برای رهبری آینده
گفت و گوی همدلی با فریبرز رئیس دانا اقتصاددان درباره تعیین سبد معیشتی سبد معیشت یک خانوار 5/3 نفری 3 میلیون تومان است
رحمن قهرمان‌پور تحلیل‌گر مسائل بین المللی در گفتوگو با همدلی: تنش‌های میان ایران و ترکیه گسترش مناسبات اقتصادی را کمتر می‌کند
وضعیت زنان در جامعه انتخاباتی در گفت‌وگوی همدلی با فعال حقوق زنان زنان را تا جایی موثر می‌دانیم که به مردان رای دهند
حسین مهکام نویسنده و کارگردان در گفتوگو با همدلی مطرح کرد کیفیت فیلم در گرو اهمیت به نویسندگان
آیت ویکیلیان صراحت به شیوه رئیس مجلس
بازی «پانزی» موسسات مالی و بانک‌ها
احمدی‌نژاد چهار سال پس از ریاست جمهوری حلقه دیگری از زنجیره نامه‌هایش را رو کرد بیانیه بدون دعای عافیت
