سكوت حرف ناگفته دارد

آرمان- مطهره شفیعی: «در میان عکس‌هاى انقلاب اسلامى، من این عکس را بسیار دوست دارم. موج عظیم مردم در حالی که بدون هیچ گونه پلاکاردى سکوت کرده‌اند، صداى دلنشینى را بر جان بیننده حاکم مى‌کند. مردمى که آماده‌اند، آمده‌اند و بر احساسات خویش مسلطند و در زمان مناسب آنچنان که باید عمل مى‌کنند. اگر در جاى مناسب خود باشد، سکوت بلندترین فریاد است.» این سطور در فروردین سال جاری در صفحه اینستاگرام آیت‌ا... سیدحسن خمینی زیر عکس سخنرانی امام‌خمینی در حضور بیشمار مردم نقش بست. یادگار آرام امام خمینی(ره) تمایل زیادی به زیاد سخن گفتن ندارد و ترجیح می‌دهد هر زمانی که لازم بود لب به سخن بگشاید اما آنگاه که سخن می‌گوید آنچه بیان شد، حجت است و نمی‌توان تردیدی در آن داشت چرا که او بدون اندیشه لب به سخن نمی‌گشاید و در پشت جملات او تدبیری نهفته است. اگر به سخنرانی‌های یادگار امام توجه شود، بیش از همه درموضوعات اخلاقی سخن بر زبان آورده است و جامعه را به سمت رفتاری هدایت می‌کند که در اسلام به آن تاکید شده است که از آن جمله می‌توان به مدارا با رقیب، صبوری در مقابل مخالف و... اشاره کرد. یادگار امام اخیرا با تاکید بر اینکه هرچقدر نقاط وحدت را در جامعه بیشتر کنیم هویت ملی مردم تقویت شده است، تصریح کرد: «یکی از نمادهای وحدت و هویت ملی امام است و بنابراین، همه باید تلاش کنیم همان‌طور که ایشان نماد و هویت دیروز و امروز جامعه ما هست، شخصیت ایشان نماد فردای جامعه ما هم باشد؛ امری که با توجه به‌ اندیشه امام در خصوص تأثیر زمان و مکان در اجتهاد و بعد پویایی فقه امکان‌پذیر است.»
رفتاری به تاسی از پدر
البته آیت‌ا... سیدحسن خمینی از پدر آموخته که در چه شرایطی سخن بگوید و در چه زمانی سکوت کند. حاج احمدآقای خمینی در خاطراتش نوشته است: «با اجازه‌ امام، تصمیم معظم‌له، مبنی بر سفر به کویت، به دوستان نزدیکمان در نجف گفته شد. بلافاصله دو دعوت‌نامه برای من و امام توسط یکی از دوستانمان در کویت تهیه شد. درست یادم هست اهل بیت را جمع کردند و گفتند هیچ ناراحت نباشید که هیچ نمی‌شود. آخر نمی‌شود ساکت بود. جواب خدا و مردم را چه می‌‌دهید. عمده تکلیف است، نمی‌شود ‌از زیر بار تکلیف شانه خالی کرد. ایشان گفتند: اینکه هیچ، اگر می‌گفتند یک روز ساکت باش و اینجا زندگی کن و من می‌دانستم سکوت یک روز مضر است، محال بود، قبول کنم و باز از این قبیل بسیار.»
چه زمانی سکوت جایز نیست


آیت‌ا... سیدحسن خمینی در بسیاری موارد سکوت را جایز نمی‌داند و این وارد را به صراحت اعلام می‌کند مانند اول دی ماه سال جاری که یادگار امام با تاکید بر این که کسانی که سرمایه‌های یک ملت را با دیده تحقیر یا توهین از بین می‌برند، بن مایه‌های ‌آن جامعه را نابود می‌کنند، افزود: «کسانی که در قبال این مسأله سکوت کنند هم متهم هستند.» وی افزود: «مولانا غزلی زیبا دارد که این «دهان بندی» را به خوبی توصیف می‌کند؛ اینکه ما در مقابل هجمه به یک شخصیت بزرگ دهان بندی و سکوت کنیم، چیزی از ارزش او نمی‌کاهد، بلکه جامعه را دچار چنان خسرانی می‌کند که چندی پس از آن، شما با یک ملت بی‌هویت روبه‌رو هستید: «چه دانم‌های بسیار است لیکن من نمی‌دانم/که خوردم از دهان بندی در آن دریا کفی افیون». کسانی که قدر بزرگان را می‌دانند اگر پاسدار حرمت پیشینیان نشوند نتیجه همین می‌شود که مولانا می‌گوید و در نتیجه «زند موجی بر آن کشتی که تخته تخته بشکافد/ به هر تخته فروریزد به گردش‌های گوناگون». آیت‌ا... سیدحسن خمینی بار دیگر در اول آبان امسال به مورد دیگری اشاره کرد که سکوت در آن جایز نیست: «دین بیشتر از آنکه وابسته به شریعت رفتاری داشته باشد ریشه در عزم راسخ و اعتقاد دارد؛ کسی که حق مردم را ضایع می‌کند و در مقابل حق‌کشی سکوت می‌کند دین‌دار نیست؛ ولو آنکه جای صد مُهر روی پیشانی داشته باشد. بنابراین هم باید به ظواهر دین تن داد و نسبت به عفاف و حجاب توجه داشت و هم نسبت به رفتارهای ظالمانه حساسیت و توجه نشان داد.» در تابستان 94 هم یادگار گرامی امام‌خمینی با تأکید بر اینکه امروز در جهان اسلام هیچ راهی جز به میدان آمدن عقلای طوایف و پرداخت هزینه در راه بیان عقیده درست وجود ندارد، تصریح کرد: «عقلا نباید از تکفیری‌ها و تندروها بترسند، گرچه بیان حرف حق هزینه دارد و سیدالشهدا(ع) مظهر پرداخت این هزینه است.»
آنجا که سکوت کرد
یادگار امام در چند مورد سکوت را بر سخن گفتن ترجیح می‌دهد. نخست آن زمانی که می‌داند اظهارات و واکنش‌های او به برخی موضوعات سبب بر هم ریختن آرامش جامعه و فضاسازی دلواپسان می‌شود مانند آن روز که صلاحیتش برای شرکت در انتخابات مجلس خبرگان احراز نشد و مورد دیگر زمانی است که می‌داند زمان طرح برخی مسائل نیست و یا سخن جدیدی برای طرح نداشته باشد.
سکوت نکرده‌ام
یادگار امام اخیرا در پاسخ به سوال خبرنگاری مبنی بر اینکه دلیل سکوت شما چیست، گفت: سکوت نکرده‌ام، بلکه روش همیشگی را دارم و اگر بیان موضوعی را لازم بدانم یک لحظه در سخن گفتن تردید نمی‌کنم؛ اما گاهی سخن گفتن زیاد از حد سودی ندارد. وی توصیه کرد: مخاطب را بشناسید و آن را گم نکنید، چرا که سرمایه یک رسانه مخاطب مستقیم آن است و لذا برای به‌دست آوردن دل کسی که یکبار شما را می‌خواند مخاطب اصلی را نرنجانید و کاری نکنید که آنان دچار سردرگمی شوند.