اعتدال، اخلاق و انصاف سه ضلع يك مثلث

همان‌گونه که طی روزهای گذشته در خبرها مشاهده کردیم مواضع صریح روشن رهبری که بیان داشتند: «صدمات را بايد نقد كرد؛ منتها نقد منصفانه و مسئولانه، نه نقد همراه با تهمت. نقد و نقدپذيري واجب است، تهمت و لجن‌پراكني حرام است»، به طور واضحی بر اعتقاد ایشان بر ضرورت نقد عملکرد مسئولان با رویکرد اخلاقی و در عین حال کارآمد تاکید دارد. واقعیت این است مباحثی که رهبری را بر آن داشت تا چنین مواضعی را بگیرد بر کسی پوشیده نیست و می‌طلبد تا تمامی گروه‌ها و جناح‌ها با تمکین صددرصدی از این رویکرد با تمیز دادن بین نقد و تهمت و دروغ، گامی در در جهت اصلاح امور و امیدوار‌تر کردن مردم به روند حرکتی جامعه بردارند. در سوره مبارکه مائده آیه ‎۸ انصاف و اعتدال به عنوان شرط تقوا آمده است: «أَلّا تَعدِلُوا اعدِلوا هُوَ أَقرَبُ لِلتَّقوى». این فرمایشات مقام معظم رهبری صرفا مختص زمان فعلی نبوده بلکه نشان از مشی ثابت ایشان در رهبری جامعه است و همان‌گونه که در بیانات ایشان در دیدار شركت‌كنندگان مسابقات‌ قرآن با معظم‌له درسال ۸۸ نیز می‌بینیم که تاکید دارند «به كسى نباید بیهوده تهمت زد؛ كسى را نباید به خاطر یك امر، از همه آن چیزهائى كه صلاحیت محسوب می‌شود، انسان او را نفى بكند. با انصاف باید بود، با انصاف باید عمل كرد، با انصاف باید حرف زد. نگرش اعتدالی به امور، به عنوان مبنای کار دولت‌های یازدهم و دوازدهم صرف نظراز گرایش‌های سیاسی همواره از ابتدای امر از سوی رئیس‌جمهور محترم مورد تاکید بوده است و سعی شده درهمه امور از سوی مدیران دولت دنبال شود.مدیران دولت نیز با تاسی از این رویه همواره از ابتدای روی کار آمدن دولت تدبیر و امید بر این مشی حرکت کرده‌اند نگاهی به مواضع برخی چهر‌های شناخته شده دولت به خوبی نشان دهنده این رویکرد است. اخیرا اسحاق جهانگیری در مشهد مقدس در همین راستا و با نگاهی منصفانه به همه دوره‌ها تصریح کرد: «انصافا دستاوردهای کشور در سال‌های گذشته و در همه دولت‌ها قابل دفاع بوده و هر چند ممکن است در برخی دوره‌ها سیاست‌ها و دستاوردهای روشن و بهتر و در برخی دیگر با وجود منابع زیاد به‌دلیل سیاست‌های نادرست دستاوردها کمتر بوده و این موضوعی قابل کتمان نیست.» ‎حتی زمانی که محمدعلي نجفي شهردار فعلی تهران زمانی که به عنوان وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش به مجلس معرفی شد یکی از نگرانی‌های عمده نمایندگان محتمل بودن نگرش‌های تند سیاسی وی بود اما در عمل شاهد روش‌هایی نشأت گرفته از اصل اعتدال و انصاف از سوی وی بودیم.‎ عملکرد وی در سازمان میراث فرهنگی و همچنین شهرداری تهران در همین چند ماه گذشته از زمان آغاز به‌کار نیز نشان دهنده حرکت بر مشی اعتدال و توجه به استفاده از پتانسیل‌ها و توانمندی‌های همه نیروهای موجود در دایره نظام است. آری واقعیت‌ها نشان می‌دهد که در کنار تاکیدات دین مبین اسلام و ولی امر مسلمین مدیران دولت تدبیر و امید نیز همواره سعی کرده‌اند با تأسی از این آموزه‌ها و دور از هرگونه افراط و تفریط اخلاق را بیش از پیش در جامعه رواج دهند. بدیهی است در مقام نقد باید ضمن تحلیل واقع‌بینانه مسائل و مشکلات به‌گونه‌ای عمل کرد که مرزهای باریک و بعضا متغییر میان بخش‌های مختلف نقد و فرافکنی، روح آرامش را در جامعه مخدوش نکند. چندان بیراه نیست که بگوییم دولت دکتر حسن روحانی و شخص وی نیز آسیب دیده چنین تفکر دور از انصاف و اعتدال بوده است و با آگاهی کاملی که طی سالیان متمادی مدیریتی خود کسب کرده، برایش پرواضح است که چه بسا گروه‌های تندرو و افراطی با پوشیدن لباس اعتدال دم از تدبیر و امید می‌زنند اما با بداخلاقی‌ها بستر خاموش شدن شعله‌های امید را در سینه‌های مردمان ایران زمین ایجاد می‌کنند و بستر آسیب دیدن تحقق شعارهای دولت و در راس آن اعتدال را فراهم می‌آورند. جامعه ما این روز‌ها در شرایط حساسی است و به خوبی و به وضوح جلوه‌های نقد فرافکنانه را در تحولات مختلف از سوی برخی جریان‌ها مشاهده می‌کند. جلوه‌هایی که اگر به‌زیور اعتدال و انصاف آراسته نگردد، می‌تواند ضربات جبران ناپذیری به جامعه وارد کند.
* کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی