روزنامه بهار
1396/10/11
آشتی ملی؛ منافع ملی و خیر عمومی
تجربه تاریخی جوامع متمدن و توسعهیافته نشان میدهد، توسعه و تمدن محصول تعامل سازنده و مولد بین انسانها و جوامع است که در ابعاد مختلف با مبادله آراء، ایدهها، کالاها و خدمات، نیازها و کمبودهای یکدیگر را رفع نموده و ظرفیتها و استعدادهای بالقوه خود را محقق میسازند. انسانها و جوامع و بهعبارتی دیگر فرهنگها و تمدنها، در فضایی صلحآمیز و مسالمتجویانه و با پذیرش و تحمل یکدیگر و مبادله خودجوش و آزادانه منابع، امکانات و سرمایههای خود میتوانند زمینهسازترقی، پیشرفت، توسعه و تکامل یکدیگر باشند.جوامع مدرن با خرافهگرایی، تقدیرگرایی، طلسمگرایی و غلبه انواع نیروهای پنهان و آشکار و ماوراءالطبیعی که همچون غل و زنجیر تکامل عقلانی، فکری و علمی انسان مدرن و در نتیجه توسعه فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، و سیاسی او را دچار اختلال کرده بودند، مبارزه کردند. عقل و مشاهده از گذر زمان، راه انسان مدرن بهسویترقی، توسعه و تمدن را گشود. در همین راستا تفکر انتقادی، نوآوری و ابداع، داوری عقلانی و علمی، تساهل، تسامح و همپذیری، تکثر، تنوع و تفاوت، آزادی اندیشه و بیان، آزادی و حقوق فردی، برابری انسانها و حاکمیت قانون، پاسداری از حریم و حوزه خصوصی افراد، بحث و گفتگوی آزاد، مبادله آزادانه کالاها، خدمات، اطلاعات و داد و ستد فرهنگی با انسانها، اقوام و ملل دیگر، به تدریج بهصورت جریان فرهنگی غالب درآمد.
در چنین فضای فرهنگیای بود که توسعه اجتماعی، سیاسی و اقتصادی رخ نمود. گسترش حوزه مشارکت شهروندان و کاهش میزان ناهنجاریها، همچنین محدودسازی مشارکت مردم و افزایش آسیبپذیری و تقلیل سرمایه اجتماعی، تأثیر متقابل دارد. اتخاذ نقش مشارکتپذیر از سوی دولت؛ موجب تحقق زمینه همسویی پایدار میان شهروندان و دولت، و تقویت سرمایه اجتماعی بهعنوان عنصری که جوامع را به حرکت وامیدارد و افراد را به خیر عمومی دعوت میکند، خواهد شد. اتخاذ سیاستهایی که متأثر از آن، مشارکت مردمی محدود میشود، بیگانگی اجتماعی، احساس ناتوانی، پوچی و گسست همبستگی ملی را درپی دارد. نخستین تجربههای جامعهپذیری شهروندان با اخذ هنجارها، ارزشها، اعتقادات اجتماعی، عضویت در گروه، انجام فعالیتهای اجتماعی و فراگیری شیوهها و سبکهای زندگی و رفتار اجتماعی، شکل میگیرد. در همین راستا، جامعهپذیری سیاسی به معنای نهادینه کردن و توسعه میزان نفوذ دولت در زندگی سیاسی شهروندان است. از اینرو، عدم جامعهپذیری سیاسی، شهروندان را از برخورداری از حق مشارکت در تعیین سرنوشت خویش و همچنین، از مواجهه با مسئولیتهای گوناگون اجتماعی برکنار میکند. در نتیجه، شهروندان در چنین شرایطی، از امکان آگاهی و شناخت نسبت به حق خویش مبنی بر مداخله در تعیین و تغییر مسیر تصمیمگیریهای اجتماعی و سیاسی، به دور نگاه داشته میشوند. از مهمترین ویژگیهای رویکرد عدم انتقال قدرت، فقدان ساختارهای مشارکتی در جامعه سیاسی و راه نداشتن شهروندان در شرایط مشارکتی مؤثر و پایدار همسان با دولت است. با تأمل در نحوه رفتار دولتها در رویکرد به انتقالپذیری قدرت به شهروندان، میتوان دریافت درنتیجه اتخاذ سیاست مبتنی بر انتقالناپذیری و مشارکتگریزی از سوی دولت، شهروندان به هیچ روی میدانی برای سیاستورزی، مشارکت و اثرگذاری مستقیم یا با واسطه در اجتماع و اقتصاد نمییابند و سرانجام به این باور میرسند که تنها به مصالح و منافع شخصی خویش بیاندیشند و درنتیجه فساد در انواع و اقسام آن گریبان جامعه را میگیرد. از دیگر پیامدهای رویکرد مبتنی بر عدم انتقال قدرت، گسست و شکست اخلاق عمومی در مناسبات میان شهروندان و دولت یا اخلاقزدایی عمومی است. از این رو رویکرد انتقالناپذیر قدرت، از مهمترین عوامل زوال اخلاق در سطح مناسبات فردی و ازبین رفتن ملاکها و معیارهای اخلاقی- ارزشی در سطح کلان اجتماعی است. ایجاد شکاف و فاصلهی آشتیناپذیر در مناسبات میان دولت و شهروندان به هر میزان و تحت هر عاملی، مانع رسیدن به اجماع و اعتماد در زندگی سیاسی شهروندان میشود و به استقرار فضایی خالی از همدلی و نشاط میانجامد. اهمیت سرمایه اجتماعی نیز در همین چارچوب تفسیر میشود و حاکی از برجسته کردن تکلیف دولت در جریان ناپایداری و انحطاط مشارکت شهروندان در تعیین سرنوشت خویش است. نظام ارزشی در جامعه، بهطور کلی منطبق با واقعیتهایی است که موجب برانگیختن احساس و اشتیاق در شهروندان، برای برعهده گرفتن نقشهای اجتماعی و اثرگذاری بر محیط پیرامون خود در جامعه سیاسی میشود. در همین راستا از دیگر آثار رویکرد عدم انتقال قدرت بر پیدایش ناهنجاریهای فردی و اجتماعی، نارضایتی عمومی است. نارضایتی عمومی بهطور بسیار پیچیده و خزنده در مناسبات میان شهروندان و دولت رسوخ کرده و به-تدریج حیات اجتماعی را دستخوش تهدید و ناامنی فزاینده میکند.
سایر اخبار این روزنامه
بخشی از مشکل مردم ناشی از تبعیض است
چهکردهایم که منجر به ناامیدی شد؟
نقد حق مردم است
فیلتر موقت؟
هشداری به روحانی
تعطیلات بیپایان
یک کلیک بیشتر!
بروکراسی با طعم نمک!
شام غریبان
فوتبال با چاشنی فحاشی
یک کلیک بیشتر!
خبر تذکر به یکی از شخصیتهای کشور صحت ندارد
اعتمادسازی کنید
آشتی ملی؛ منافع ملی و خیر عمومی