روزنامه شرق
1396/10/19
خطبه سال ۸۸ راه‌حل عبور از بحران آن مقطع بود
محسن هاشمي، رئيس شوراي شهر تهران، در گفت‌وگوهاي جداگانه با خبرگزاري‌هاي مهر و ايلنا در سالگرد پدرش به سؤالاتي درباره نحوه زندگي آيت‌الله هاشمي، ارتباطش با مقام معظم رهبري و خطبه‌هاي نماز جمعه پاسخ داده که اهم آن در پي مي‌آيد:ايشان با اصلاحات تدريجي و معتدلانه به صورت اصولي موافق بود، اما با تندروي در هر لباسي ولو «اصلاحات» مخالف بود. دوم خرداد، خود نتيجه واکنش مردم به تندروي يک جريان بود، اما در جريان اصلاحات، شاهد تندروي، اختلافات و به‌حاشيه‌رفتن مسائل اصلي جامعه بوديم. در همين جريان اصلاحات، شاهد بوديم که تندروي، اختلافات و به‌حاشيه‌رفتن مسائل اصلي جامعه، موجب کاهش پشتوانه مردمي و ناکامي در انتخابات شوراي شهر دوم و انتخابات پس از آن شد. موضع مبنايي آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني اين بود که نبايد اصول انقلاب تضعيف شود، چون انقلاب از دل مردم برخاسته و تضعيف انقلاب به تضعيف نقش مردم مي‌انجامد.
يکي از دلايل اين فضا (اتهام اشرافي‌گري به هاشمي)، تغيير شرايط کشور بود. وقتي بازسازي و سازندگي آغاز و کشور از فضاي جنگ خارج شد، لازمه آن رونق اقتصادي و بازکردن فضاي فعاليت و سرمايه‌گذاري براي بخش خصوصي و تعامل با جهان بود. حتي امروزه شاهد افراط برخي جريانات، دستگاه‌ها، نهادها و اشخاص- که آن زمان مدعي مقابله با اشرافي‌گري بودند - در لوکس‌گرايي هستيم. ايشان بر اساس تشخيص اسلام و عقل، زندگي مي‌کرد و همان که بود را نشان مي‌داد.
افراطيون دو جناح سياسي، مخالف نزديکي و همراهي آيت‌الله خامنه‌اي و آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني بودند، چراکه اين همراهي را موجب حرکت کشور در مسير ميانه‌روي و اعتدال مي‌دانستند؛ ازاين‌رو با تخريب آيت‌الله هاشمي از موضع دلواپسي و انقلابي‌گري يا تخريب مقام معظم رهبري از موضع آزادي‌خواهي، سعي در ايجاد شکاف بين اين تفکر را داشتند.
يکي از دلايل افزايش محبوبيت ايشان، فاصله‌گرفتن از مسئوليت‌هاي اجرائي بود. در دوره‌هايی که ايشان مسئوليت داشتند، تخريبگران، کمبود‌ها و معضلات را به ايشان نسبت مي‌دادند، اما مردم مشاهده کردند زماني که خود اين گروه در مصدر کار قرار گرفتند، اين مشکلات نه‌تنها کاهش نيافت، بلکه چندين‌برابر شد. علت دوم، صبر و مظلوميت ايشان بود که موجب شد تا مردم ايران که همواره به مظلوم گرايش دارند، از ايشان حمايت کنند، به‌خصوص ردصلاحيت ايشان در انتخابات ۱۳۹۲ و صبر و سکوتي که داشتند، بسيار معنادار بود.
علت ديگر، به‌نتيجه‌رسيدن هشدار‌ها و پيش‌بيني‌هاي ايشان بود. مردم احساس کردند فردي که نماد عقلانيت نظام است و مي‌تواند به‌درستي سياست‌گذاري کرده و حوادث و مخاطرات را پيش‌بيني و از آنها جلوگيري کند، آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني است، به همين دليل در آخرين انتخابات مجلس خبرگان رهبري در سال ۱۳۹۴، نه‌تنها ايشان حائز رأي بي‌سابقه‌اي شد، بلکه ليستي که به آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني منتسب بود، با استقبال بي‌نظير مردم مواجه شد و نوعي اعتماد عمومي به رفتار ايشان پديد آمد.
خطبه‌هاي نماز جمعه آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني از ابتداي انقلاب تا سال ۱۳۸۸ يعني قريب سه دهه، هويتي متفاوت و اميدوارکننده به نماز جمعه بخشيده بود و علاوه‌بر طيف متدين و سنتي که به طور معمول در نماز جمعه حضور مي‌يابند، نخبگان و ساير اقشار جامعه نيز به خطبه‌هاي ايشان، به صورت مستقيم و غيرمستقيم توجه مي‌کردند.
با توجه به اينکه با مطالعه قبلي و با اطلاعات مناسب به نماز جمعه مي‌رفتند، از ويژگي‌هاي خطبه‌هاي ايشان، تازه‌بودن و خودداري از تکرار و جامع‌الابعادبودن محسوب مي‌شود. آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني همان‌گونه که در خاطرات ايشان نيز مشهود است، خود را موظف مي‌دانست براي خطبه‌هاي نماز جمعه تهران، مطالعه کند و مباحث روز و کاربردي و مورد نياز جامعه و انقلاب را در اين تريبون مطرح کند. بنابراين مشاهده نمي‌کرديم که خطبه‌هاي ايشان کليشه‌اي، تکراري يا تشريفاتي باشد. ويژگي دوم، توجه ايشان به لزوم فراجناحي‌بودن تريبون نماز جمعه بود. آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني خود چهره‌اي فراجناحي بود، اما در خطبه‌ها سعي مي‌کرد اين موضوع نمود بيشتري پيدا کند و مردم با سلايق و تمايلات مختلف فکري و سياسي مخاطب نماز جمعه باشند، نه يک طيف يا جناح و جريان خاص، ازاين‌رو بسياري از بخش‌هاي جامعه صداي خود را در خطبه‌هاي ايشان مي‌شنيدند و از آن استقبال مي‌کردند.
بنده ويژگي اميدوارکننده خطبه‌هاي ايشان در روزهاي بحراني و سخت را قابل‌توجه مي‌دانم؛ مسائل مهمي که ايشان پيگيري مي‌کردند و به نتيجه مي‌رساندند و گزارشش را به مردم مي‌دادند، مانند خطبه سال ۱۳۶۱ در مورد لزوم تأسيس دانشگاه آزاد اسلامي و خطبه سال ۱۳۶۳ در مورد نياز به مترو و شبکه فاضلاب در تهران که هم‌اکنون وضعيت قابل‌تحمل تهران را مديون اين خطبه هستيم يا بحث اتمام جنگ و بازسازي و سازندگي کشور و در نهايت خطبه سال ۱۳۸۸ که راه‌حل عبور از بحران آن مقطع بود.
سایر اخبار این روزنامه
گزارش شورای امنیت ملی روحانی را قانع نکرد
خاطره هاشمي از بهشتي زاييده ذهن من است
خطبه سال ۸۸ راه‌حل عبور از بحران آن مقطع بود
تو راحت خوابيدي 40 ميليون نفر گرفتار بودند
احتمال زنده‌بودن دریانوردان وجود دارد
موافق بستن پيام‌رسان‌ها نيستيم
خشونت، راه‌حل نیست
ايران بدون هاشمي
تغییر اقلیم و دوراندیشی آیت‌الله
مرد مظلوم
نگاه هاشمی به گردشگری
