روزنامه فرهیختگان
1396/10/25
قول رفع‌کم‌آبی عملی نشد
هوای گرم و ترس از آینده در کنار تمام دغدغه‌های این روزهای مردم شاید نمود بیشتری دارد. در تاکسی، مترو و اتوبوس برخلاف این روزهای سال‌های پیش، همه در حال باد زدن خود هستند یا تقلا می‌کنند و مشاجره بر سر باز کردن پنجره‌هاست. سوای این گرم و سرد بودن‌های ناگهانی اما همگی در یک نقطه ترس مشترک دارند و آن خشکی بیش از حد هوا و عدم بارش‌های آسمانی است. اینکه این اتفاق یعنی عدم‌بارش برف و باران به اندازه کافی در این ایام در حد یک قیاس ساده با چند سال گذشته شاید از پس مردم برآید اما بررسی‌های دقیق‌تر این موضوع وظیفه کارشناسان حوزه آب و هواست که چه بر سر این پهنه وسیع آمده است که در هر کجای آن می‌نگریم ناله‌های مردم از گرمی و عدم بارش، بلند است.با کاهش هرساله مواجه هستیم اسماعیل کهرم، بوم‌شناس، عضو هیات‌علمی دانشگاه و مشاور رئیس سابق سازمان حفاظت محیط‌زیست در این باره با «فرهیختگان» به گفت‌وگو پرداخت و رویه‌های عمومی در این رابطه را درست دانست و گفت: «اینکه مردم حال و هوای موجود در کشور از نظر آب و هوا و بارش را با مدت مشابه سال گذشته یا سال‌های گذشته قیاس می‌کنند کار درستی است. اندیشمندان و متخصصان این موضوع هم همین رویه را البته علمی‌تر مورد بررسی قرار می‌دهند تا وضعیت موجود را بسنجند.» وی در ادامه به موضوع سال آبی اشاره کرد و افزود: «کارشناسان از مهر یک سال تا مهر سال آینده را به‌عنوان سال آبی در نظر می‌گیرند. مضاف بر این سال آبی در قیاس‌های کلی‌تر و بررسی‌های دقیق‌تر یک دوره طولانی‌تری را نیز مطرح می‌کنند و به‌عنوان یک دوره 40 ساله مبنا قرار می‌دهند.» کهرم با بیان رویه‌های معمول آب و هوا‌شناسی به تشریح وضعیت یک سال گذشته ایران پرداخت و خاطرنشان کرد: «بعد از بررسی‌های کارشناسی انجام شده در ارتباط با وضعیت موجود از مهر سال گذشته تا مهرماه امسال ما با 34 درصد کاهش بارش مواجه بوده‌ایم و این نگران کننده است. در ارتباط با دوره 40 ساله هم بنده نمی‌توانم عدد دقیقی را ارائه کنم ولی چیزی که اعلام شده است حکایت از یک افت و کاهش 16 درصدی دارد.» این بوم‌شناس و فعال محیط‌زیست با بیان این نکته که ایران در یک نقطه خشک و نیمه‌خشک از لحاظ جغرافیایی قرار گرفته است، ادامه داد: «کشور ما به صورت کلی یک‌سوم معدل جهانی بارش دارد. یعنی معدل جهانی در بحث میزان بارش‌ها چیزی معادل 850 میلی‌متر است و ما در ایران 250 میلی‌متر دریافت بارش داریم و این یعنی ما از لحاظ جغرافیایی و دریافت‌های بارشی به نسبت بسیاری دیگر از کشورها وضعیت مطلوبی نداریم.»
ایران در یک دوره 12 ساله خشکسالی است مشاور رئیس سابق سازمان حفاظت محیط‌زیست به وجود دوره 12 ساله خشکی در کشور اشاره کرد و گفت: «تقریبا 12 سال است که در یک دوره خشکی قرار داریم و بسیاری از نواحی کشور در این دوره خشکی دچار مشکل و خشکسالی شده‌اند. این خشکی در بعضی نواحی همچون اصفهان، سیستان و حتی مازندران شدیدتر از بقیه استان‌ها بوده است.» وی با بیان این موضوع که این خشکی قابل پیش‌بینی بود، ادامه داد: «وقتی کره زمین به دلیل فعالیت‌های انسانی و استفاده از سوخت‌های فسیلی شروع به گرم شدن کرد، دو درجه به دمای آب‌های موجود در سطح زمین افزوده شد و این آب‌ها افزایش دما داشتند. با این افزایش دما تبخیر هم رشد داشته است و طبیعتا نتیجه این تبخیر‌ها باید این می‌شد که بارش افزایش یابد اما این‌گونه نشد. چرا؟ چون که دمای هوا نیز گرم و خشک است و شرایط برای تراکم ابرها فراهم نیست، لذا ابرها در آسمان پراکنده می‌شوند و به نواحی دیگر می‌روند که شاید در سایر کشورها مثلا هندوستان تبدیل به بارش شوند.» کهرم با فراگیر خواندن چنین گرما و خشکسالی‌ای در تمام دنیا خاطرنشان کرد: «در کالیفرنیا در آمریکا هم که در کنار اقیانوس است و حتی توان استفاده از آب‌های اقیانوس را هم دارد در خیابان‌ها تابلوی صرفه‌جویی در مصرف آب را زده‌اند. آتش‌سوزی‌هایی که در جنگل‌های این ایالت رخ می‌دهد به خاطر همین موضوع است. حالا ایران با این شرایط جغرافیایی و طبیعی که جای خود دارد.»
بهبود وضعیت کشاورزی بهترین راهکار است این عضو هیات‌علمی دانشگاه در پاسخ به این سوال که با این وضعیت راهکار مقابله با شرایط فعلی چیست، گفت: «باید ببینیم بیشترین مصرف را در چه زمینه‌ای داریم و سپس در این زمینه کنترل‌های لازم را اعمال کنیم. کشور ما سالانه 420 میلیارد متر مکعب آب و نزولات آسمانی دریافت می‌کند. از این مقدار چیزی حدود 120 میلیارد متر مکعب یعنی تقریبا یک چهارم آن به بهره‌برداری می‌رسد و مابقی در کوه‌ها، دریاها، کویرها و... از دسترس ما خارج است. از این میزان در دسترس هم 30 میلیارد متر مکعب در پشت سدها از دسترس خارج و تبخیر میشود. با این وضعیت وقتی به محل مصرف این مقادیر باقی‌مانده رجوع می‌کنیم، می‌بینیم چیزی حدود 92 درصد از آب‌های در دسترس در بخش کشاورزی، پنج درصد در صنعت و سه درصد هم در بخش شرب مصرف میشود. با این درصد‌ها عقلا و منطقا باید در زمینه کشاورزی کنترل‌های شدید اعمال و صرفه‌جویی صورت بگیرد چراکه اگر مردم هیچ آبی هم مصرف نکنند تنها سه درصد صرفه‌جویی اتفاق می‌افتد و این عدد قابل توجهی نیست.» کهرم در پایان به عدم عمل دولت به وظایف و تعهدات خود در این زمینه اشاره کرد و گفت: «وقتی آقای روحانی به مقام ریاست‌جمهوری رسید قول بهبود وضعیت آبی کشور را داد، خانم ابتکار هم در این رابطه قول‌های بسیاری داد که هیچ‌کدام به قول‌های خود عمل نکردند و نتیجه آن اتفاقاتی نظیر خشکی دریاچه ارومیه و... شد. از آنجایی که این خشکسالی ساخته دست انسان است و رویه‌ای طبیعی نیست که قابلیت بازگشت‌پذیری داشته عملا نمی‌شود آن را از راهی غیر از کنترل مصارف و کاهش استفاده از سوخت‌های فسیلی کنترل کرد.»
با این تفاسیر به نظر می‌آید عزم همگانی و حتی فراملی در مواجه با مقوله کم آبی و بارش‌های کم وظیفه انسانی تمام ساکنین کره زمین است و باید همگی در بهره‌برداری از منابع آب، به کار بستن روش‌های نوین آبیاری‌های کشاورزی و عدم بهره‌برداری بیش از حد از سوخت‌های فسیلی کوشا باشیم و جدیت پیشه کنیم.
سایر اخبار این روزنامه
دستگیری دانشجویان در داخل دانشگاه افسانه‌پردازی است
پیام تسلیت مقام معظم رهبری درپی جان باختن کارکنان کشتی نفتکش
ابهامات جعبه سیاه سانچی
قول رفع‌کم‌آبی عملی نشد
چهره هالیوودی کمپین تبلیغاتی ناتو
باز هم خوابگاه از جیب دانشجو؟
طرحی برای حذف کامل بیکاری در ایران
نقش دانشگاه آزاد اسلامی در رفع اشکالات ساختاری اقتصاد کشور
پـُرفــروش‌های بدون ویترین!
ابهام«هفت»
پول 2 شانه تخم‌مرغ و هزار راه نرفته!
همه برای یکی
