روزنامه ایران
1396/10/27
108 میلیارد دلار قرارداد ، 2 سال پس از برجام
گروه اقتصادی/ امروز سند بینالمللی برجام دو ساله شد. دو سال پیش در چنین روزی خبر امضای برجام و لغو تحریمهای هستهای ایران پس از گذشت 12 سال امید تازهای برای مردم و اقتصاد ملی بود. باوجود اینکه اقتصاد ایران از همان روزهای ابتدایی پیروزی انقلاب اسلامی با موضوع تحریم اقتصادی بیگانه نبود، اما تحریمهای سه لایه هستهای که از اواخردهه 80 شمسی علیه ایران اعمال شد و اجماع جهانی را نیز به همراه داشت، با هدف قرار دادن شاهرگ حیاتی اقتصاد ایران یعنی نفت و مراودات بانکی فشار بیسابقهای به ایران وارد کرد. درسالهای تحریم اقتصاد ایران علاوه بر از دست دادن بخش عمدهای از درآمدهای ارزی خود، فرصت بهرهگیری از سرمایههای خارجی و توسعه زیرساختها را نیز از دست داد. بدین ترتیب لغو تحریمهای هستهای درواقع باعث شد تا دوباره اقتصاد ایران به اقتصاد جهانی بازگردد، بازگشتی که البته با استقبال کشورهای خارجی نیز همراه بود. برهمین اساس به محض امضای سند برجام هیأتهای اقتصادی و تجاری بزرگ از کشورهای مختلف بخصوص اروپا که در دوره تحریم رابطه خود را با ایران به حداقل رسانده بود، وارد ایران شد به طوری که تاکنون بیش از 200 هیأت اقتصادی از اتحادیه اروپا به ایران آمد و نتیجه این رفت و آمد، امضای تفاهمنامهها، قراردادها و سندهای اجرایی شد که تعدادی از آنها هماکنون در حال اجراست. با ارتقای رتبه اعتباری ایران در عرصه بینالمللی در دوره پسابرجام رغبت خارجیها نیز برای ورود به بازار ایران بیشتر شد به گونهای که درپسابرجام بیش از 12 میلیارد دلار سرمایهگذاری مستقیم خارجی و بیش از 40میلیارددلار خطوط اعتباری خارجی (فاینانس) برای توسعه پروژههای مختلف اقتصادی به امضا رسیده است.نجات از دام چاله تحریمهای صنعت نفت
عطیه لباف
در حال حاضر ایران روزانه بیش از 2 میلیون و 200 هزار بشکه صادرات نفت خام دارد. صادراتی که پیش از اجرای برجام در بهترین شرایط برابر با 900 هزار بشکه در روز بود و این موضوع بشدت قدرت چانه زنی ایران در مجامع انرژی و همین طور تأمین منابع ارزی کشور را تحت تأثیر قرار داده بود. آن هم در شرایطی که هر بشکه نفت خام بیش از 110 دلار فروش میرفت. لذا شاید احیای بازار از دست رفته نفت خام عینیترین دستاورد برجام بود که به جلوگیری از فروپاشی اقتصاد ایران در سالهای اخیر کمک کرد. اما از افزایش صادرات نفت خام، میعانات گازی و همینطور گاز و سایر فرآوردههای نفتی که بگذریم، برجام در دو سال اخیر به داد بسیاری از بخشهای صنعت نفت کشور رسید. این موضوع در دو سالگی برجام حتی بیشتر از پیش خودنمایی میکند.
افزایش تولید و صادرات نفت خام
تحریمها بویژه تحریمهای کنگره امریکا در اواخر دولت دهم با سوءمدیریت آن دولت به اوج خود رسید و بر اساس آن قرار بود که سهم ایران در بازار جهانی نفت خام هر 6 ماه 20 درصد کاهش یابد تا به کمتر از روزانه 366هزار بشکه در سال 2016 برسد. البته این رقم بدون اجرای مصوبه جدید کنگره امریکا بود و اگر مطابق با گفتههای کنگره تحریم جدید وضع میشد سال 2015 صادرات نفت خام کشورمان به صفر میرسید. اما برجام اجازه این اتفاق ناگوار را نداد.به محض اجرای برجام تولید و صادرات نفت خام ایران افزایش یافت. طی یک بازه یک ساله این رقم حتی به 2 میلیون و 440 هزار بشکه در روز هم رسید. همین موضوع هم کمک کرد تا ایران بتواند سهمیه تولید خود در اوپک را احیا کند. در این باره سید حمید حسینی کارشناس انرژی به «ایران» گفت: اگر برجام نبود امکان احیای بازار از دست رفته نفت خام و افزایش قدرت چانه زنی ایران در اوپک وجود نداشت. هرچند که انتظار میرفت دستاوردهای برجام در بخش بانکی بیشتر از این باشد اما همین که ایران میتواند پول نفت فروخته شده را وارد اقتصاد کشور کند، موضوع مهمی است.
ورود نفت به بازار اروپا
صادرات نفت خام ایران به اروپا در نتیجه تحریمها به صفر رسیده بود اما شرکتهای اروپایی بعد از برجام مجدداً خرید محمولههای نفت خام ایران را ازسر گرفتند. اروپاییها اینک پذیرای حدود ۴۰ درصد از محمولههای صادراتی این کشور هستند. شرکتهای انگلیسی -هلندی شل، توتال فرانسه، انی ایتالیا و ساراس ایتالیا، هلنیک پترولیوم یونان، رپسول اسپانیا و مول (MOL) مجارستان، بعضی از مشتریان محمولههای نفت خام ایران در اروپا هستند که بهطور میانگین از ابتدای سال ۲۰۱۷ روزانه ۷۲۰ هزار بشکه نفت خام خریدهاند. مابقی نفت ایران به آسیا میرود.
صفر شدن ذخایر میعانات گازی
با اجرای برجام ایران توانست همه میعانات گازی خود را که طی سالهای تحریم روی دریا و یا در انبارهای کشورهای مقصد ذخیره کرده بود به فروش برساند. اتفاقی که بدون برجام ممکن نبود و هزینه گزافی را به کشور تحمیل میکرد. در حال حاضر میزان صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران روزانه نزدیک به 3 میلیون بشکه است و تمام این میعانات از تولیدات کنونی است.
تکمیل پروژههای نیمه کاره
از قراردادهای نفتی و تفاهمنامههای جذب سرمایه و تکنولوژی خارجی که بگذریم، بعد از برجام بسیاری از تجهیزات خارجی مورد نیاز طرحهای نیمه کاره صنعت نفت وارد کشور شد. اتفاقی که اگر رخ نداده بود الآن با مشکلات زیادی در این صنعت روبهرو بودیم.
دو برابر شدن تولید گاز از میدان مشترک پارس جنوبی و تأمین نیاز داخلی، افزایش تولید خوراک پتروشیمی و همینطور صادرات محصولات آن، تکمیل فاز اول پالایشگاه ستاره خلیج فارس و افزایش 12 میلیون لیتری بنزین در هر روز، به روزرسانی پالایشگاهها و بسیاری از اقدامات در نتیجه برجام میسر شد.
حسینی با اشاره به اینکه نفت موتور محرکه اقتصاد است و نقش مهمی در فعال کردن بقیه بخشهای اقتصاد دارد، اذعان کرد: تحریمها هم به همین خاطر صنعت نفت ایران را نشانه گرفته بود. از حمل و نقل محمولههای نفتی و فروش نفت خام گرفته تا واردات بنزین و تجهیزات صنعت نفت. از این رو برجام بیشترین کمک را به این بخش کرد. برای مثال اگر برجام نبود امکان تکمیل بسیاری از پروژههای صنعت نفت مانند فازهای نیمه کاره میدان گازی پارس جنوبی و یا فاز اول پالایشگاه ستاره خلیج فارس وجود نداشت. چرا که تکمیل این پروژهها نیازمند واردات تجهیزات اساسی بود و تحریمها اجازه واردات آن را نمیداد.
کمک به اقتصاد و امنیت
اگرچه در چند ماه اخیر قیمت ارز مطابق با نرخ تورم افزایش داشته اما حسینی میگوید که اگر برجام اجرایی نمیشد اکنون نرخ دلار به 8 هزار تومان نیز رسیده و نرخ تورم نیز رکوردهای جدیدی را ثبت کرده بود.
این کارشناس انرژی با بیان اینکه کشور ما نیازمند 75میلیارد دلار درآمد ارزی در هر سال است، ادامه داد: همچنین اگر دولت سالانه کمتر از 30 میلیارد دلار درآمد نفتی به بودجه اختصاص دهد با کسری مواجه و مجبور به استقراض خواهد شد. در حالی که اگر برجام نبود اکنون در خوشبینانهترین شرایط، مجموع درآمدهای ارزی کشور 10 الی 15 میلیارد دلار بود که این موضوع افزایش تورم، نرخ ارز و کاهش رشد اقتصادی و حتی تبعات سیاسی و اقتصادی را به دنبال داشت.
گشایش ها و تنگناهای بانکی در پسابرجام
سایر اخبار این روزنامه
دستورالعمل اجرای زنده بانوان نوازنده تدوین میشود
هجوم به روحانی با استناد به تحریف خودساخته
انزوای امریکا در عصر «پسا برجام»
108 میلیارد دلار قرارداد ، 2 سال پس از برجام
قدس بلاشک پایتخت فلسطین است
تقویت مردم سالاری مهمترین راهبرد در تقابل با غرب است
ناگفته های حادثه نفتکش <سانچی>
قانون هوای پاک را به هر قیمتی اجرا خواهیم کرد
فرصتها و محدودیتهای دیپلماسی درعصر «پسابرجام»
بازدید از اوین، گذر از ابهامات
آزادی تمامی دانشجویان بازداشتی دانشگاه تهران
سردار سلامی: سپاه نهاد سیاسیکار نیست
گفتوگوی تلفنی ظریف و لاوروف