با نيروهاي خارجي عليه ترکيه‌ در عفرين مي‌جنگیم

شرايط در عفرين پيچيده‌تر از آن چيزي است که در ظاهر به نظر مي‌رسد. يگان‌هاي مدافع خلق که با حمايت آمريکا نقش مهمي در پايان‌دادن به خلافت خودخوانده داعش در سوريه ايفا کردند، حالا خود را تک و تنها در برابر حملات زميني و هوايي ارتش ترکيه مي‌بينند. آنکارا با اين استدلال که يگان‌هاي مدافع خلق تهديدي بزرگ‌تر از گروه‌هاي جهادي‌اند، پا به ميدان جنگ با کردهاي سوريه گذاشت. اين در حالي است که «حزب اتحاد دموکراتيک» (پ‌ي‌د) و شاخه نظامي آن يعني «يگان‌هاي مدافع خلق» (ي‌پ‌گ) که کنترل مناطق کردنشين سوريه را در دست دارند، در فهرست گروه‌هاي تروريستي اتحاديه اروپا يا ايالات متحده قرار ندارند. به نظر می‌رسد کردها بايد تاوان ترسِ تهديدي را بدهند که ترکيه از جانب کردهاي خود احساس مي‌کند. گذشته از انفعال جامعه جهاني، به‌کارگيري گسترده از تجهيزات نظامي کشورهايي چون آلمان در ارتش ترکيه براي جنگ با کردها، سؤالات زيادي را پيش‌روي مردم اين کشور و افكار عمومي قرار داده است.
كشته‌شدن 260 جنگجوي كُرد
آنکارا در حالي عمليات نظامي خود در خاک سوريه را با شدت تمام پيگيري مي‌کند که تاکنون جامعه جهاني به جز ابراز تأسف و اعلام نگراني واکنش مشخصي به اين مقوله که نقض آشکار تماميت ارضي سوريه است، نشان نداده است. طبق ادعاي ارتش ترکيه تا پايان سه‌شنبه 260 جنگجوي کرد سوري و شبه‌نظامي داعش در حملات اين کشور به منطقه عفرين در شمال‌غرب سوريه کشته شده‌اند. البته ریدور خليل، يکي از مقامات ارشد نيروهاي دموکراتيک سوريه، بر اين باور است که آنکارا در اعلام شمار کشته‌شدگان کُرد اغراق کرده است. ديده‌بان حقوق بشر سوريه مستقر در لندن، تاکنون کشته‌شدن 19 نفر از ارتش آزاد سوريه و 26 جنگجوي کُرد را تأييد کرده است. از ديگر سو، طبق گفته خليل، ده‌ها نفر از نيروهاي ترکيه و جنگجويان ارتش آزاد سوريه نيز در اين درگيري‌ها کشته شده‌اند. اين در حالي است که ترکيه تعداد کشته‌شدگان نيروهاي خود را يک نفر اعلام کرده است. علاوه بر اين، طبق اعلام ديده‌بان حقوق بشر تاکنون 23 غيرنظامي در حملات هوايي ارتش ترکيه کشته و هزاران نفر نيز از اين منطقه آواره شده‌اند. امري كه اين نبرد را پيچيده‌تر از قبل مي‌كند، حضور نيروهاي آمريكايي و بريتانيايي در جبهه مقابل تركيه است؛ به گفته يک عضو نيروهاي دموکراتيک سوريه، در ميان جنگجوياني که در عفرين عليه ارتش ترکيه مي‌جنگند، شهروندان آمريکايي، بريتانيايي و آلماني نيز وجود دارند. اگر اين خبر درست باشد، مي‌توان گفت كه يارگيري جديدي در اين ميدان در حال شكل‌گيري است و مي‌توان از صف‌آرايي غرب در برابر تركيه سخن گفت. ريدور خليل به خبرگزاري رويترز گفت: نيروهاي خارجي که در رقه و ديرالزور جنگيده‌اند، پيش‌تر تمايل خود را براي رفتن به عفرين نشان داده بودند. او مشخص نکرد که اين نيروها چه زماني به عفرين رسيده‌اند اما گفت تعدادشان حدود ده‌ها نفر است و از کردها در برابر حمله ترکيه حمايت مي‌کنند. در همين حال، روزنامه تايمز نيز نوشت که تعدادي از نيروهاي غربي براي حمايت از يگان‌هاي مدافع خلق کرد برای مقابله با حمله ترکيه به عفرين رفته‌اند.
اين در حالي است كه قطر به‌عنوان اولين كشور عربي،‌ از حمله نظامي تركيه به عفرين حمايت كرده است. در بيانيه وزارت خارجه قطر از اين حمله به‌عنوان ياري‌رساني براي دفاع از «امنيت ملي» ياد شده است. لولوه الخاطر، سخنگوي وزارت خارجه قطر گفت: «دولت قطر بار ديگر بر حمايتش از تلاش‌هاي جمهوري ترکيه براي حفظ امنيت ملي خود در برابر تجاوزات و حمله‌هاي تروريستي به خاک ترکيه تأکيد مي‌کند». او در مصاحبه با رسانه‌هاي قطر گفت که آغاز عمليات نظامي ترکيه «به دليل نگراني‌هاي مشروع در ارتباط با امنيت ملي و تأمين امنيت مرزهاي آن و همچنين دفاع از تماميت ارضي سوريه در برابر خطر تجزيه بوده است». روابط قطر با ترکيه از ژوئن ۲۰۱۷ نزديک‌تر شده است. در آن زمان عربستان سعودي، امارات متحده عربي، بحرين و مصر تمامي روابطشان را با قطر قطع کردند.


پشت خالي کردها
روز گذشته مولود چاووش اوغلو، وزير خارجه ترکيه اعلام کرد کشورش نمي‌خواهد به هيچ عنوان در حمله‌اش به مناطق کردنشين سوريه با نيروهاي ايالات متحده، روسيه يا نيروهاي دولتي سوريه درگير شود. در همين رابطه، دونالد ترامپ، رئيس‌جمهور آمريکا و در مقام حامي اصلي کردها، تلفني با اردوغان در اين زمینه به گفت‌وگو پرداخت. اين اولين واکنش ترامپ به اين مسئله بعد از يک سکوت پنج‌روزه است. به نظر می‌رسد يکي از دلايل اصلي حمايت ايالات متحده از کردهاي سوريه اين است که بتوانند از کردها به‌عنوان اهرمي ديپلماتيک براي ازسرگيري مذاکرات صلح ژنو استفاده کنند؛ چراكه در نتيجه بي‌اثرماندن مذاکرات ژنو، مذاکراتي موازي با حضور سه کشور روسيه، سوريه و ترکيه در ماه‌هاي اخير برگزار شده که دستاوردهاي ملموس‌تري از‌جمله ايجاد مناطق کاهش تنش به‌دنبال داشته است.
يکي از مقامات ارشد دولت ترامپ که نخواسته نامش فاش شود در گفت‌وگو با «رويترز»، مشخص‌نبودن دامنه عمليات نظامي ترکيه را يکي از علل نگراني آمريکا مطرح کرده است. به نظر می‌رسد ايالات متحده با درک نگراني‌هاي امنيتي آنکارا، به جاي توقف کامل اين عمليات بيشتر خواستار محدودسازي آن است. آنکارا که پيش‌تر از انجام يک عمليات سريع سخن مي‌گفت، حالا طبق اظهارات سخنگوي اردوغان، اين عمليات را زماني متوقف مي‌کند که حدود 3.5 ميليون آواره سوري ساکن ترکيه بتوانند در امنيت به خانه‌هايشان بازگردند. اين در حالي است كه روابط آنکارا و واشنگتن در نتيجه دستگيري کارکنان محلي سفارت آمريکا و پرونده نقض تحريم‌هاي ايران از سوي برخي مقامات ترک و همچنين حمايت آمريکا از کُردهاي سوريه به پايين‌ترين سطح خود در سال‌هاي اخير رسيده است.
از ديگر سو، در شرايطي که جامعه جهاني و شوراي امنيت سازمان ملل به بحث مداخله نظامي ترکيه در سوريه واکنش خاصي نشان نداده‌اند، بحث فروش تجهيزات نظامي از سوي آلمان به ترکيه ابعاد تازه‌اي به اين مسئله بخشيده است. درواقع گزارش جديدي درخصوص فروش تسليحات نظامي آلمان نشان مي‌دهد که دولت خلاف وعده خود در کاهش فروش تسليحات نظامي، در عمل فروش خود را افزايش داده است. بنا بر تأييد آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، ارزش صادرات نظامي اين کشور از سال 2014 تاکنون بيش از 30 ميليارد دلار بوده است. اين اطلاعات بعد از درخواست تحقيق و تفحص حزب چپ آلمان منتشر شده است. اين حزب همچنين خواستار توقف صادرات تسليحات نظامي به ترکيه شده است. اين گزارش در شرايطي منتشر مي‌شود که در روزهاي اخير، انتشار تصاويری از تانک‌هاي آلماني در عمليات «شاخه زيتون» ترکيه عليه کُردهاي سوريه، دولت اين کشور را به‌شدت از سوي سياست‌مداران اپوزيسيون و همچنين افکار عمومي تحت فشار قرار داده است. در همين رابطه، اگنيژکا بروگر، نماينده حزب سبز در پارلمان آلمان و کارشناس مسائل دفاعي، خواستار آن شده که آلمان صراحتا مخالفت خود با عمليات نظامي ترکيه عليه کردهاي سوريه را اعلام کند. ژان کورته از حزب چپ نيز از مرکل خواسته تا درخصوص سياستش در قبال ترکيه، توضيحي رسمي ارائه دهد. از ديگر سو، برخي نمايندگان حزب دموکرات مسيحي، حزب مرکل، نيز از زيگمار گابريل، وزير امور خارجه اين کشور، خواسته‌‌اند تا معامله تسليحاتي ميان آلمان و ترکيه را به حالت تعليق درآورد.