پاسخ‌ها بیشتر از داده‌ها

مناطق آزاد در سراسر جهان با اهداف خاص خود برنامه‌ریزی می‌شود. مورد اول اهداف مناطق است که وقتی در کشور محیط کسب‌وکار مناسبی وجود ندارد، از مناطق آزاد به عنوان پایلوت استفاده می‌شود و اصلاحات آزمایشی در مناطق آزاد انجام و نتیجه آن در منطقه اصلی پیاده خواهد شد. استفاده از مناطق آزاد به عنوان محیط آزمایشی امکان‌پذیر است. مورد دوم اینکه شرکت‌های چند ملیتی بر روی یک کالا در سرزمین اصلی قیمت‌گذاری می‌کنند و آن را به مناطق آزاد در شعب خود انتقال می‌دهند و از طریق صادرات از این مناطق، به دلیل مالیات و عوارض ناچیز، سود بسیاری نصیبشان خواهد شد. مورد سوم هم ایجاد فضای مناسب برای دریافت ویزاست. پس از اتمام جنگ تحمیلی، کشور به یک ویرانه تبدیل شده بود و دولتمردان به‌لحاظ مالی توان بازسازی نداشتند. مرحوم آیت‌ا... هاشمی در دوره ریاست‌جمهوری خود سعی کرد برای فقرزدایی و همچنین ایجاد اشتغال برای گردش اوضاع کشور، از تمام امکانات موجود استفاده کند و یکی از این امکانات ایجاد مناطق آزاد بود. دولت توان حمایت مالی کلان از این برنامه را نداشت و درعین حال باید این چرخه به‌راه می‌افتاد. پس توان خود را برای ایجاد فضای بهتر به‌کار گرفت و توانست شرایطی را به‌وجود آورد که این مناطق به‌لحاظ جذب توریست و واردات کسب درآمد داشته باشند و از این طریق زیرساخت‌ها به‌وجود آید. از این لحاظ به جرات می‌توان گفت که این مناطق نسبت به گذشته پیشرفت چشمگیری داشته، چراکه ویرانه‌های غیر قابل تحمل، امروزه قابل سکونت و اشتغال شده‌اند. همچنین بخش قابل توجهی از سفرهای خارجی مردم به سفر به جزیره‌هایی مثل قشم و کیش و اروند تبدیل شده که این امر باعث باقی‌ماندن ارز در داخل کشور است. در این‌باره باید اعلام داشت که با توجه به هزینه‌های پرداخت شده در این راه، کشور به دستاوردهای مهمی رسیده‌است. باید اذعان داشت که اینگونه نیست و با واقعیت همخوانی ندارد. چراکه در مناطق آزاد به دلیل آنکه دولت یارانه کمتری ارائه می‌دهد، درنتیجه دستمزد نیروی انسانی و همچنین میزان هزینه‌ها به نسبت منطقه اصلی بالاتر است. در منطقه اصلی شما می‌توانید با ارائه یک طرح درست، از سازمان منابع طبیعی یک زمین رایگان بگیرید و طرحتان را پیاده کنید. ولی در مناطق آزاد این اتفاق به‌شکل دیگری رخ می‌دهد. یعنی فرد طراح باید مجوزی مبنی بر اجرای طرح مذکور از مناطق آزاد مثل کیش و قشم دریافت کند و همچنین با مبلغ بالاتری زمین را دریافت کند. به این دلایل نباید انتظار داشت که این مناطق بتوانند در زمینه صادرات فعالیت چشمگیری ارائه دهند، بلکه باید با تقویت داشته‌های خود، یعنی جذب گردشگر و ارائه خدمات در مناطق آزاد به کسب درآمد روتین خود ادامه دهد. از اظهارات اخیر درباره مناطق آزاد اینگونه برداشت می‌شود که نگاه به این مناطق یک نگاه سیاسی است. درصورتی‌که باید جانب انصاف را رعایت کرد و توجه داشت که داده‌ها به این مناطق به چه‌صورت بوده و سپس درانتظار پاسخ مناسب بود. اگر مشکل میزان کالای وارداتی است که تولیدات مشابه داخلی، به مرور از این اتفاق جلوگیری خواهد کرد و اگر مساله به قاچاق مربوط می‌شود که این موضوع به صرف مناطق آزاد نیست و راه‌حل سراسری نیاز دارد. دکتر روحانی تمام تلاشش این بود که ایران‌هراسی را در جهان بزداید و اقتصاد ملی را به اقتصاد جهانی نزدیک کند. خبر خوش این‌روزها این است که رتبه ریسک اعتباری ایران در جهان از 6 به 5 رسیده است که این باعث نگاه دوباره سرمایه‌گذاران جهانی به سرمایه‌گذاری در این کشور است. این رتبه و همچنین رتبه شاخص سهولت کسب‌وکار در جهان که طبق آخرین آمار 124 اعلام شده، به سرمایه‌گذاران بقبولاند که ریسک سرمایه‌گذاری در ایران قابل تامل است. این ارتقا رتبه ریسک در میزان نرخ در بانک‌های جهانی موثر است و این از گام‌های بزرگ دولت دوازدهم در اصلاح ساختار اقتصاد به‌حساب می‌آید. اما باید توجه داشت که ریشه مشکلات کشور صرفا به دولت بازنمی‌گردد و نیازمند تلاش همه جانبه تمامی نهادهاست.
* کارشناس اقتصادی