ایتالیا حامل تهدیدی سیاسی برای بازار و اتحادیه اروپا است خواب خرگوشی سرمایه در آستانه انتخابات ایتالیا

ولفگانگ مونچاو
بازارهای سرمایه هیچ وقت منطقه یورو را درست نفهمیدند. سرمایه‌گذاران اغلب در مواقعی که نباید، دچار وحشت و اضطراب شده‌اند، مثل وقتی که پیش از انتخابات سال گذشته فرانسه این روند را تکرار کردند. از طرف دیگر اما در مقابل انتخابات آلمان بیش‌ازحد بی‌تفاوت بودند.
بیشتر ناظران خارجی زمانی که فهمیدند احتمالاً آنجلا مرکل دوباره صدراعظم خواهد شد، دیگر توجهی به ماجرا نشان ندادند. حالا هم اطمینان بیش‌ازحدی نسبت به انتخابات ایتالیا در چهارم مارس دارند. اجماع بر این است که این انتخابات منجر به بن‌بست در پارلمان می‌شود و بعد به‌سادگی رئیس‌جمهور سرجیو ماتارلا می‌تواند نخست‌وزیر فعلی، پائولو جنتیلونی را ابقا کند.
ممکن است همین اتفاق هم بیفتد، اما من خیلی روی آن شرط نمی‌بندم. بن‌بست سیاسی در واقع یکی از سه احتمال ممکن است. دیگری پیروزی متحدان راست میانه خواهد بود: «فورزا ایتالیای» سیلویو برلوسکونی، «لگا نورد» و حزب ملی‌گرای «برادران ایتالیا».


اما احتمال سومی هم وجود دارد که بیرون از ایتالیا به‌شدت دست کم گرفته می‌شود: ائتلاف بین «جنبش پنج‌ستاره» و لگا نورد. آمار این دو حزب در نظرسنجی‌های عمومی شاید به ۵۰درصد نرسد اما نظرسنجی‌های ایتالیا در دست کم گرفتن احزاب پوپولیستی سابقه دارند.
احتمال چنین ائتلافی هفته گذشته با اظهارنظر لوییجی دی مایو، رهبر پارلمانی جنبش پنج‌ستاره بالا رفت. با سیستم رای‌گیری که در آن تکلیف ۳۷درصد آرا در حوزه‌های تک‌کرسیِ تک‌برنده تعیین می‌شود و باقی تحت سیستم نمایندگی نسبی و درصدی، خیلی مستقیم نمی‌شود درصدها را به کرسی‌ها ترجمه کرد. لگا شانس خوبی دارد که در بسیاری از کرسی‌های شمال ایتالیا پیروزی کامل و مستقیم به دست آورد، در حالی که ضعف حزب دمکراتیک، حزب چپ میانه با رهبری جنتیلونی، در جنوب، ممکن است باعث شود پنج‌ستاره پیروزی‌های کامل مستقیم خوبی آنجا کسب کند.
با توجه به اینکه نظرسنجی‌ها کاملا قابل اتکا نیستند، و با توجه به سیستم پیچیده‌ای که دو بخش مستقل پارلمان را انتخاب می‌کند، ساده‌لوحانه خواهد بود که بخواهیم روی دولت ائتلافی پنج‌ستاره/لگا شرط ببندیم. به هر حال، لگا پیشتر اتحاد خود با برلوسکونی را قطعی کرد. ائتلاف بین پنج‌ستاره و لگا ممکن حتی در صورت وجود امکان ریاضی هم اتفاق نیفتد؛ اما اگر بین نیروهای راست میانه اختلاف و تفرقه رخ دهد یا این اتحاد نتواند بعد از انتخابات اکثریت را کسب کند، هیچ چیز مشخص نیست. نشانه‌های اختلاف بین برلوسکونی و ماتئو سالوینی، رهبر لگا، رو به افزایش‌اند، بر سر قواعد منطقه یورو و اینکه در صورت پیروزی این اتحاد چه کسی نخست‌وزیر خواهد شد.
لگا و پنج‌ستاره که هر دو به عنوان پوپولیست توصیف می‌شوند، ماهیت متفاوتی دارند. لگا به طور سنتی به دنبال استقلال شمال ایتالیا بوده. پنج‌ستاره تا حد زیادی شورش طبقه متوسط است علیه سیستم مستقر سیاسی؛ اما این دو حزب اشتراکات زیادی هم دارند. هر دو موضعی منفی نسبت به اتحادیه اروپا دارند، البته با درجات مختلف. هر دو می‌خواهند روابط با پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، را ارتقا دهند. هر دو حامی کاهش گسترده مالیات هستند. اگر فقط به مواضع اعلامیه‌های انتخاباتی دو حزب نگاه کنید، به سادگی می‌توانید نتیجه بگیرید که این دو حزب کنار هم هستند.
ائتلاف بین پنج‌ستاره و لگا به احتمال قریب به یقین باعث سکته جمعی سرمایه‌گذاران بین‌المللی خواهد شد. مثل بسیاری مواقع دیگر، منتظر تغییر ناگهانی از آرامش و غرور بیجا به ترس و وحشت باشید، بدون هیچ فضایی بین این دو. شدت واقعیت احتمالاً کم‌تر از چیزی باشد که نشان داده خواهد شد. هر دو حزب ادبیات خود درباره یورو را تلطیف کرده‌اند.
پنج‌ستاره دیگر به دنبال برگزاری همه‌پرسی درباره عضویت ایتالیا در واحد پول یکسان نیست؛ اما هیچ کدام از دو حزب هم به قواعد تعامل منطقه یورو متعهد نیستند، به‌خصوص به اهداف کسری بودجه متنوعی که ایتالیا در طول سال‌ها مشخص کرده. از بین تمام دولت‌های احتمالی، ائتلاف پنج‌ستاره و لگا کم‌تر خود را در بند این اهداف خواهد دانست؛ اما هیچ کدام از احزاب بزرگ‌تر هم قصد ندارند تمامی آن‌ها را برآورده کنند. متئو رنزی، رهبر حزب دمکرات، مدام از محدودیت مالی شکایت می‌کند. اعلام تعهد برلوسکونی به قواعد مالی در تناقض آشکار با سیاست‌های مالیاتی اوست. هر اتفاقی که در چهارم مارس بیفتد، تنش بین دولت جدید و اتحادیه اروپا قطعی است.
از نظرگاه اروپایی، تفاوت بین دولت پنج‌ستاره/لگا و دولتی سنتی‌تر از راست میانه یا چپ میانه، صرفاً از لحاظ درجه‌بندی خواهد بود. هیچ کدام از احزاب بزرگ برنامه‌ای برای اصلاحات ارائه نداده. بحث زیادی بر سر بازده و میزان پایین مشارکت نیروی کار در کار نیست. هیچ کدام از احزاب بزرگ پیشنهادهای سیاست‌گذاری معینی برای رسیدگی به ضعف مداوم بخش بانکی ارائه نداده اند که در ۱۰سال گذشته مانعی بر سر راه رشد اقتصادی بوده است.
درست است که ایتالیا هم در روند بهبود اقتصادی است؛ اما این روند در ایتالیا از دیگر نقاط منطقه یورو بسیار ضعیف‌تر بوده. با میزان بالای بدهی و فقدان هر گونه بحث جدی درباره اصلاحات، دلیل برای آرامش و اطمینان نسبت به ایتالیا وجود ندارد. این چیزی است که من را نگران می‌کند، نه ائتلاف پنج‌ستاره با لگا.
منبع: Financia- Times