روزنامه همدلی
1396/11/14
مسعد سلیتی شکل گیری جریان سوم شهروندی در ایران
پس از پیروزی انقلاب اسلامی عمدتا دو جریان سیاسی اصول‌گرا و اصلاح‌طلب برای کسب قدرت در قوه مجریه، مجلس شورای اسلامی و شوراهای اسلامی شهر و روستا باهم رقابت داشته‌اند. در این سال‌ها مدتی اصول‌گرایان و زمانی اصلاح‌طلبان پیروز رقابت‌های انتخاباتی بوده‌اند. علی رغم اینکه در طول چهار دهه قدرت سیاسی و مدیریت تصمیم‌گیری در حوزه‌های مختلف اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و قانونگذاری کشور در اختیار این دو جریان قرار دارد، اما تاکنون نتوانستند درتحقق رفاه، عدالت اجتماعی، ترسیم آینده جامعه و حل معضلات شهروندان و کشور و برنامه‌ریزی برای آینده کشور موفق عمل کنند. غفلت بلندمدت از مسئولیت‌پذیری دوجریان اصلاح‌طلب و اصول‌گرا باعث پیامدهای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و زیست محیطی ناگواری در کشور شد که اعتراضات شهروندان طی چند روز در دی ماه گذشته را درخیابان‌های ایران رقم زد و این امرباعث تضعیف موقعیت این دوجریان شد و حاکمیت دوگانه اصلاح‌طلبی-اصول‌گرایی تا حدی درحال ازبین رفتن است و شاهد آرایش جدیدی با ورود جریان سوم شهروندی درعرصه کشور هستیم. جریان سوم شهروندی را می‌توان جریان حقوق شهروندی و مسئولیت‌پذیری شهروندان دانست که نه درطول(زیرمجموعه)جریانهای مذکور و نه در عرض(مخالفت) آنها بلکه در موازات(کنار) آنها فعالیت می‌کند.جریان سوم شهروندی با محوریت شهروند است و بر مبنای حقوق شهروندی و مسئولیت‌پذیری تک‌تک شهروندان در قبال سرنوشت خود و دیگر شهروندان و منافع و ثروت‌های عمومی و حال و آینده کشور و محیط پیرامونی بنیان‌گذاری شده است که برای تحقق حقوق شهروندی در جامعه ایرانی فعالیت می‌کند زیرا که آگاهی شهروندان از حقوق شهروندی را منجر به قانونمداری مدیران دولتی و عمومی و انجام وظایف قانونی وجلوگیری از هر گونه تبعیض و ارتکاب رفتارهای غیر قانونی آنها می‌داند.
در این جریان با توجه به غفلت جریانهای اصلاح‌طلب و اصول‌گرا از اوضاع جامعه و کشور، شهروندان مسئولیت‌پذیر شده و خودشان زمام امور را به دست می‌گیرند و پروسه رشد و توسعه و نوسازی اندیشه‌ها و روش‌ها که تمام زمینه‌های جامعه ایرانی را فرا خواهد گرفت و شهروندان پویا زمینه‌ساز این نوسازی اندیشه‌ها و توسعه پایدار خواهند بود. جریان سوم شهروندی به تمامی شهروندان جامعه می‌آموزد تا درباره حقوق خود آگاه و هوشیار باشند و برای حقوق خود و دیگر شهروندان نیز مطالبه‌گر بوده و از حقوق آنان دفاع کنند. این نظریه، فرهنگی از جامعه انسانی را ترسیم می‌کند که در آن حقوق شهروندان به طور بارز توسط قانون حفاظت و حمایت میشود و هر عضو جامعه از جمله قوه مجریه، قوه مقننه و قوه قضاییه و دیگر نهادهای دولتی مسئولیت دارند به حقوق شهروندان احترام بگذارند و احترام به حقوق شهروندان را نیز تضمین کنند.
جریان سوم شهروندی یک جریان حقوقی غیر متمرکز، غیر سیاسی، غیر انتفاعی، داوطلبانه، مشارکتی و خودگردان است که دارای تعریف، اهداف، ارکان و اصولی است که فعالیت این جریان را هدایت می‌کند. این جریان راهکارهای حقوقی و قانونی را برای تحقق مطالبات و رشد و توسعه کشور در تمام زمینه‌ها ملاک فعالیت خود قرار داده و سیاست را در خدمت حقوق دانسته و برای پرورش شهروندان پویا و توسعه یافته تلاش می‌کند.
در نظریه جریان سوم شهروندی، همه نسبت به آگاهی و جلوگیری از نقض حقوق شهروندی مسئولیت فردی دارند. این جریان دارای اهداف تحقق حقوق شهروندی، پرورش شهروندان پویا و توسعه یافته، تقویت روحیه مسئولیت‌پذیری و مشارکت شهروندان، افزایش نظارت عمومی شهروندان، ارتقای تاثیرگذاری برتصمیمات مقامات، مشارکت درساختار قدرت و افزایش روحیه مطالبه‌گری شهروندان و پاسخگویی مدیران است.
همچنین جریان سوم شهروندی دارای اصولی است که به حقوق و آزادیهای شهروندان و رابطه مدیران و مسئولان با شهروندان می‌پردازد و از اهمیت به‌سزایی برخوردار است، زیرا که این اصول اضافه بر اینکه به‌عنوان قواعد و ارزش‌هایی که نحوه و محدوده حقوق شهروندان را بیان می‌کند. این اصول باعث خواهد شد که مدیران و مسئولین دولتی در اتخاذ تصمیمات و اقدامات خود این اصول را که به‌عنوان ارزش‌ها و هنجارهای حاکم جامعه هستند مدنظر قرارداده و به حمایت ازحقوق شهروندان دربرابرقدرت دولت منجرخواهد شد.
جریان سوم شهروندی مسئولیت و مشارکت شهروندان را محدود به شرکت دوره‌ای آنها در انتخابات و راهپیمایی‌ها نمی‌داند، بلکه باید حقوق شهروندی آنها محقق شود. این جریان حاکمیت را متعلق به شهروندان دانسته و باید به آنها اعطا شود تا با مشارکت بیشتر در حاکمیت و توزیع خردمندانه قدرت، ثروت، فرصت، خدمات و تطبیق قانون محقق شود. این جریان مطالبه‌گری اجتماعی را در قالب ارکان ثلاثه سازمان‌های مردم‌نهاد در حوزه منافع و اهداف عمومی، گروه‌های خودیاری در حوزه منافع و اهداف خصوصی مشترک بین برخی شهروندان و شورایاری‌ها در حوزه مدیریت شهری می‌داند که پیش‌نیاز تحقق مطالبات اجتماعی است.
در جریان سوم شهروندی هریک از شهروندان مسئول است و به‌طور موازی جهت پیشبرد اهداف مشترک در بهبود وضعیت جامعه و کشور، حاکمیت قانون، تاثیرگذاری بر مقامات و مسئولین کشوری و لشکری، مدیران دولتی و عمومی، نمایندگان مجلس خبرگان و مجلس شورای اسلامی و اعضای شورای اسلامی جهت اجرا و رعایت قوانین و حفظ منافع و مصالح شهروندان، رعایت حقوق شهروندی، رعایت استانداردها و کیفیت کالا، احترام به کرامت شهروندان، تامین رفاه، تحقق امنیت، اعطای حقوق فرهنگی و اجتماعی و سیاسی، عدالت اجتماعی، حاکمیت قانون، عدم سوءاستفاده از موقعیت شغلی مقامات و مسئولان در چپاول و غارت ثروت‌ها و منابع کشور، رعایت برابری و عدم تبعیض در توزیع فرصت، قدرت و ثروت خدمات و تطبیق قانون، پاسخگویی مقامات و مسئولان مذکور به شهروندان، افزایش نظارت همگانی شهروندان، مبارزه با فساد، ارتقای سلامت اداری، جلوگیری از تضییع اموال و ثروت‌های عمومی، حاکمیت شایسته‌سالاری و انتصاب مدیران توسعه یافته، مشارکت در ساختار قدرت، افزایش روحیه مطالبه‌گری و آزادی شهروندان در دسترسی به اطلاعات و تحقق شفافیت است.
جریان سوم شهروندی بر خلاف نگاه سنتی جریانهای سیاسی اصلاح‌طلب واصول‌گرا که فقط درمقابل نیروهای خود احساس مسئولیت می‌کنند و از آنها متاثر و بر آنها تاثیرگذار هستند و از منافع و ثروت‌های عمومی بهره‌برداری می‌کنند، شهروندان را ثروت واقعی و پایدار جامعه می‌داند که مالک حقیقی کشور و ثروت‌ها و منابع آن هستند که از این ثروت‌ها حمایت و حفاظت می‌کنند و شهروندان پویا درقالب سازمان‌های مردم‌نهاد، گروه‌های خودیاری و شورایاری‌ها را ذی‌نفعان و تاثیرگذاران واقعی جامعه می‌داند که خواسته‌ها و مطالبات مشروع آنها باید مورد لحاظ قرار گیرد، زیرا که طیف وسیعی ازجامعه پویا را شامل می‌شوند که منافع عمومی و ثروت‌های کشور را حمایت و حفاظت می‌کنند و حتی بر مسئولیت‌پذیری احزاب و نهادهای دولتی وعمومی و بخش خصوصی تاثیرگذار هستند که به پیدایش سیستم‌های مدیریتی مبتنی بر استانداردها منجر می‌شوند.
جریان سوم شهروندی پروسه رشد و توسعه و نوسازی اندیشه‌ها و روش‌هاست که براساس حقوق شهروندی بنیان‌گذاری شده و تمام زمینه‌های جامعه را دربرمی‌گیرد و شهروندان پویا و توسعه یافته زمینه‌ساز این نوسازی اندیشه‌ها و توسعه پایدار جامعه هستند که در قالب مثلث سازمان‌های مردم‌نهاد، گروه‌های خودیاری و شورایاری‌ها فعالیت می‌کنند. شهروندی از منظراین جریان، مجموعه گسترده‌ای از فعالیتها و مسئولیتهای فردی واجتماعی است که حتی در حالت فردی ماحصل آن ترقی و پیشرفت جامعه خواهد بود و در جنبه اجتماعی مشارکت‌های اقتصادی، خدمات عمومی، فعالیتهای داوطلبانه و دیگر فعالیتهای اجتماعی این شهروندان پویا در بهبود وضعیت زندگی همه شهروندان موثرخواهد افتاد. شهروندان پویا باتوجه به تخصص و استعدادهای خود به طور داوطلبانه امکانات خود را جهت کمک به پیشرفت و بهبود جامعه خود با عضویت در سازمان‌های مردم‌نهاد، گروه‌های خودیاری و شورایاری‌ها به کار می‌گیرند و با ارائه رفتارهای جدید و نهادینه ساختن آنها در جامعه، نقش موثری در ایجاد و بازتولید مفهوم شهروندی ایفا کنند.
جریان سوم شهروندی جریانی است که بر مبنای مسئولیت پذیری تک تک شهروندان بنیان گذاری شده است که هر یک شهروندان بنوبه خود و با توجه به استعداد ،تخصص ،تمایل یا وضعیت مشابه در یکی از ارکان ثلاثه جریان سوم شهروندی سازمان های مردم نهاد ،شورایاری ها یا گروه های خودیاری عضویت یافته و داوطلبانه فعالیت می نمایند در این جریان هر یک از شهروندان مسئول است و بطور موازی جهت پیشبرد اهداف مشترک ،بهبود وضعیت جامعه و کشور ،حاکمیت قانون ،تاثیرگذاری بر مدیران دولتی و عمومی و بخش خصوصی جهت رعایت قانون و استاندارها فعالیت می نمایند.
جریان سوم شهروندی جریانی است که برمبنای مسئولیت پذیری شهروندان درقبال خودوجامعه ومحیط پیرامونی بعنوان تعهدوالزام برای انجام مطلوب همه فعالیتها و وظایفی که برعهده او گذاشته شده تاعاملی اساسی برای تحقق و تسریع روند حل معضلات جامعه وتحقق رفاه و پیشرفتهای فردی واجتماعی بناشده است.مسئولیت پذیری شهروندان یعنی تعهد به اجرای وظایف ومسئولیتهای فردی و اجتماعی شهروندی و پاسخگویی در برابر خود و دیگران و مطالبه گری از دیگر شهروندان و مدیران و مسئولین است.این جریان، حقوق شهروندی را زمانی محقق می داند که مفاهیمی همچون حقوق و مسئولیت پذیری شهروندی بوجود آید و حوزه تکالیف و مسئولیتهای شهروندان نه تنها در محدوده خانواده بلکه در قالب وسیع جامعه و کشورتعریف گردد.این جریان معتقد است هرچه مسئولیت پذیری شهروندان درجامعه بیشترباشد،به همان میزان حقوق شهروندی،اجرای قوانین، قانونمداری شهروندان و مدیران،رعایت استانداردها وکیفیت کالا،احترام به کرامت شهروندان،رفاه،امنیت، آزادیهای اساسی،عدالت اجتماعی،پیشرفت و...بیشتردرجامعه محقق می گرددومنجر به هدایت فرآیندتوسعه پایدار ومحورهای آن اقتصاد،جامعه ومحیط زیست خواهد شدو روند مسئولیت پذیری جریانهای سیاسی،نهادهای دولتی وعمومی وبخش خصوصی درقبال جامعه رامحقق می سازد.مسئولیت پذیری،شهروندان را دربرابر همدیگر متعهد می سازد.
جریان سوم شهروندی جریانی است که با محوریت شهروند و برمبنای حقوق شهروندی است که برای پرورش شهروندان توسعه یافته فعالیت می کند زیرا که معتقد است شهروندان توسعه یافته منجر به توسعه جامعه و کشور خواهند شد و انسانهای توسعه نیافته نه تنها باعث توسعه جامعه نمی شوند بلکه با اتخاذ تصمیمات و اقدامات سنتی و نادرست منجر به پسرفت جامعه می گردند و اگر این فرد توسعه نیافته در مدیریت بخش های دولتی یا عمومی یا خصوصی دارای مقام و مسئولیتى می باشد مشکلات و معضلات کلانی را برای جامعه ایجاد خواهد نمود.
درجریان سوم شهروندی،هرشهروند می تواند ضمن حفظ هویت دینی، قومی، فرهنگی، زبان، پوشش، اداب،سنتهاوانجام فعالیتهای هنری و فرهنگی خوداز تمام حقوق شهروندی برخوردارشود. این جریان تفاوت در دین ، نژاد ، رنگ ، زبان ، قومیت یا جنسیت را عامل تفاوت در حقوق نمی داند و با اقرار به این تنوع و حفظ آن در جهت ارتقای اندیشه ها از سنتی به توسعه یافته فعالیت می کند.
سایر اخبار این روزنامه
انتقادهای تند و تیز تنها کارگردان زن جشنواره فیلم فجر به وضع جامعه و سینما؛ منیژه حکمت: روانمان زخمی شده است
«رضا مقدسی» درگذشت
رودررو با امیر کنجانی از غربت و تنهایی تا نامزدی اسکار؛ مردی با چمدان قرمز!
در بودجه سال آینده 3 هزار میلیارد تومان درآمد از طریق جریمه‌های راهنمایی و رانندگی پیش‌بینی شده است
ماجرای اعتراض شهروند‌‌‌انی با عنوان د‌‌‌خترا ن خیابان انقلاب، موج تازه‌ای از گفتمان اجتماعی را به‌وجود آورد
به‌بهانه سالمرگ احمد بورقانی، بانی مطبوعات مستقل طی دو دهه گذشته در ایران د‌ه سال از پرکشید‌ن «حمد مطبوعات» گذشت
مسعد سلیتی شکل گیری جریان سوم شهروندی در ایران
«رضا مقدسی» درگذشت
انتقادهای تند و تیز تنها کارگردان زن جشنواره فیلم فجر به وضع جامعه و سینما؛ منیژه حکمت: روانمان زخمی شده است
