روزنامه آفتاب یزد
1396/12/05
عراق در تجارت خارجی از ایران پیشی می‌گیرد؟
آفتاب اقتصادی- الهام علائی: تجارت خارجی همواره نقش بسیار مهمی در اقتصاد کشورها ایفا کرده و می‌کند؛ زیرا همه کشورهای جهان به شدت به درآمدهای صادراتی و وارداتی جهت پی‌ریزی اقتصاد خود نیازمندند. با توجه به این مهم، به نظر می‌رسد که باید اهمیتی بیش از پیش برای تجارت خارجی کشورمان قائل باشیم؛ چرا که در غیر این صورت از بسیاری از کشورهای جهان و حتی همسایگان خود عقب می‌مانیم. یک مثال بارز در این راستا عراق است. عراق از نظر مساحت حدود یک چهارم مساحت کشورمان را داراست و جمعیت این کشور نیز کمتر از نصف جمعیت ایران است. به علاوه، بر هیچ‌کس پوشیده نیست که عراق پس از سقوط صدام حسین و باز شدن پای داعش و سایر گروه‌های تروریستی به این کشور، از نظر امنیتی و سیاسی و نظامی با مشکلات و چالش‌های فراوانی روبه رو بوده و هست. هنوز هم بعد از اعلام رسمی پایان حکومت داعش در خاک این کشور، تقریبا هر روز یا در بیشتر روزهای هفته شاهد اخبار تلخ از حوادث مختلف در عراق هستیم. این در حالی است که با وجود همه این واقعیت‌ها، مدتی است که عراق به مرکز توجه سرمایه‌گذاران خارجی تبدیل شده و کار به جایی رسیده است که بسیاری از کشورهای جهان و منطقه، سعی در دزدیدن گوی رقابت بر سر این بازار از یکدیگر دارند. آمارهای تجارت خارجی این کشور حاکی از عددی در حد نصف تجارت خارجی ایران است که این نیز جای بحث بسیار دارد.آمار مبادلات تجاری ایران
به گزارش سازمان توسعه تجارت ایران، مجموعه مبادلات تجاری ایران در ۱۰ ماه نخست امسال با ۱۲ درصد رشد نسبت به دوره مشابه پارسال، به ۸۰ میلیارد دلار رسیده است. «محمدرضا ایزدیان» مجموعه مبادلات تجاری یعنی صادرات و واردات کشور (بدون احتساب نفت) در ۱۰ ماه نخست امسال را ۱۳۵ میلیون تن عنوان کرد و گفت: «مبادلات تجاری کشور از نظر وزنی 0.4 درصد نسبت به دوره مشابه افزایش یافته است. در این دوره زمانی، ۱۰۵ میلیون تن کالا به ارزش ۳۷ میلیارد دلار صادر شد که در مقایسه با دوره مشابه، از نظر ارزشی ۱.۷ درصد رشد و از نظر وزنی دو درصد کاهش داشت.
ایزدیان با بیان اینکه صادرات در زمینه‌های میعانات گازی، پتروشیمی و کشاورزی نسبت به دوره مشابه پارسال کاهشی بوده است، گفت: «در ۱۰ ماه نخست امسال ۱۴.۵ میلیون تن میعانات گازی به ارزش ۵.۷ میلیارد دلار صادرات داشته‌ایم که هم از نظر وزنی و ارزشی هشت درصد کاهش داشته است. در این دوره زمانی ۳۱ میلیون تن محصولات پتروشیمی به ارزش ۱۲.۶ میلیارد دلار صادر شده که نسبت به دوره مشابه پارسال از لحاظ وزنی ۱۳ درصد و از نظر ارزشی هشت درصد کاهش داشته است. صادرات محصولات کشاورزی نیز در ۱۰ ماه نخست امسال با کاهش پنج درصدی، به ۳.۲ میلیارد دلار رسیده است.»
ایزدیان در مورد مهم ترین بازارهای صادراتی کالاهای ایرانی در ۱۰ ماه نخست امسال گفت: «چین با ۷.۴ میلیارد دلار، نخستین بازار کالاهای صادراتی ایران است که ۲۰ درصد صادرات غیر نفتی را به خود اختصاص داده است. در ۱۰ ماه نخست امسال، امارات با ۵.۱ میلیارد دلار، عراق با پنج میلیارد دلار، کره جنوبی با ۳.۴ میلیارد دلار، ترکیه با ۳.۲ میلیارد دلار، هند با ۲.۳ میلیارد دلار، افغانستان با ۲.۲ میلیارد دلار، پاکستان با ۷۳۰ میلیون دلار، تایلند با ۵۸۶ میلیون دلار و اندونزی با ۴۶۵ میلیون دلار، مهمترین بازارهای کالاهای صادراتی ایران بودند. عمان، ترکمنستان و آذربایجان از جمله دیگر بازارهای صادراتی ما بودند.»
تجارت خارجی رو به گسترش عراق
از ســــوی دیــــگر طبــق بررســـی‌هـای آفتاب‌اقتصادی، آمار تجارت سالیانه خارجی عراق حدود 40 میلیارد دلار است که این رقم در حال افزایش می‌باشد. آفتاب اقتصادی در راستای مقایسه تجارت خارجی کشورمان با عراق و دلایل عدم موفقیت تجارت خارجی ما در مقایسه با این کشور با دبیر میز عراق گفت‌وگو گویی داشت. ابراهیم محمد رضازاده اظهار داشت: «آمارهایی که توسط عراق در حوزه تجارت خارجی به معنی صادرات و واردات ارائه میشود، خیلی قابل اعتماد نیست. به‌عنوان مثال، ما در جلسه‌ای در عراق حضور داشتیم که آمارهای وزیر و معاون وزیر این کشور در حوزه تجارت خارجی با یکدیگر 20 میلیارد دلار اختلاف داشت. در عراق جلساتی برگزار میشود که به صورت سالیانه تمام رایزن‌های بازرگان در آنها حضور می‌یابند و در یکی از این جلسات، همه رایزنان بازرگانی به این مسئله اعتراض داشتند که چرا آمار مدونی در این زمینه وجود ندارد. مشکل اینجاست که خود مسئولان این کشور نیز آمار دقیقی در دسترس ندارند و ارقامی نیز که اعلام میشود صرفا براساس حدس و گمان است.»
رایزن سابق بازرگانی ایران در عراق افزود: «همچنین برخی موارد مطرح شده نیز در حد حرف باقی مانده است. به‌عنوان مثال، سه سال است که صندوق بین‌الملل پول می‌خواهد 5/4میلیارد دلار برای توسعه صنعتی، کشاورزی و مسکن به عراق پرداخت کند که تاکنون حتی یک دلار نیز به این کشور پرداخت نشده است. از سوی دیگر، ترکیه نیز اعلام کرده است که پنج میلیارد دلار به عراق کمک خواهد کرد. اما عمدتا این مبالغ قرار است در قبال پروژه‌هایی که از دولت عراق به شکل مناقصه یا خارج از مناقصه بگیرند، پرداخت شوند، اما تحقق عملی و کامل این ارقام تقریبا غیر ممکن است. بنابراین آنچه که گفته میشود با آنچه که واقعیت دارد، متفاوت است.»
سیاست عراق در ترغیب کشورها جهت سرمایه‌گذاری
رضازاده در مورد علت عدم ارائه آمار اقتصادی دقیق در عراق گفت: «عملا این سیاست در راستای تهییج و ترغیب سایر کشورها جهت سرمایه‌گذاری در این کشور صورت می‌گیرد. مثلا اعلام می‌کنند که ترکیه پنج میلیارد دلار در عراق سرمایه‌گذاری کرده است و با این روش ایران و سایر کشورها را ترغیب به حضور در این بازارها می‌کنند. زیرا از آنجا که سرمایه ریسک گریز است، معمولا سرمایه‌گذاران خارجی تمایلی به حضور در کشورهایی که ریسک اقتصادی دارند و امنیت در آنها پایین است، ندارند. از سوی دیگر، این مسئله مقداری نیز به قوانین عراق بر می‌گردد؛ چرا که این کشور قوانین حمایت گری از سرمایه‌گذاران خارجی دارد. به‌عنوان مثال، یک شرکت فرانسوی که در سلیمانیه و کربلا کارخانه سیمان احداث کرده، با اتکا به قانون حمایت از سرمایه‌گذار و حمایت از تولید داخل، وارادت سیمان به عراق را کلا ممنوع کرده است. اما متاسفانه در کشور ما چنین قانون حمایتی وجود ندارد و ممنوعیت واردات به این راحتی صورت نمی‌گیرد.»
تفاوت ایران و عراق در جذب سرمایه خارجی
دبیر میز عراق درباره عوامل تاثیرگذار در تفاوت جذب سرمایه خارجی در ایران و عراق اظهار داشت: «همان‌طور که ذکر شد، یکی از این عوامل عدم حمایت سرمایه‌گذار خارجی در ایران است. مسئله دیگری که وجود دارد این است که در کشور ما در برخی حوزه‌ها به سرمایه‌گذار خارجی، نگاه مثبتی ندارد. مثلا برخوردهای مناسبی با شرکت‌های اماراتی یا عربستانی که در ایران سرمایه‌گذاری می‌کنند، وجود ندارد. مشکل دیگر، فرهنگی است و به عدم پذیرش خارجی‌ها در اقتصاد کشور بر می‌گردد. به‌عنوان نمونه، یک شرکت خارجی که در اصفهان سیتی سنتر ایجاد می‌کند، با واکنش منفی مردم مواجه میشود. چالش بعدی، بحث اقامت است. ایران یکی از کشورهای بسیار سخت‌گیر در مورد اقامت افراد خارجی است. کشورهایی مانند عراق و افغانستان که سرمایه‌گذارانی دارند که به دنبال یک جای امن برای سرمایه‌گذاری و سکونت هستند، به سختی می‌توانند برای گرفتن اقامت در ایران اقدام کنند. این در حالی است که در برخی از کشورها، سپرده‌گذاری در بانک می‌تواند منجر به صدور مجوز اقامت شود و متاسفانه در ایران حتی افتتاح حساب برای خارجیان محدودیت‌های خاص خود را دارد. شاید اگر این گونه سخت‌گیری‌ها وجود نداشته باشند، بتوانیم ارز از سایر کشورها جذب کنیم، اینها مسائل ظریفی هستند که در صورت عدم توجه، جذب سرمایه‌گذاری خارجی را دچار مختل می‌کنند.»
تجارت خارجی 40 میلیارد دلاری عراق
رضازاده در مورد آمار تجارت خارجی عراق گفت: «آمار دقیق ماهیانه‌ای از تجارت خارجی عراق وجود ندارد. به‌عنوان مثال، هنگامی که آمار صادرات غیر نفتی ما به عراق شش میلیارد و 200میلیون دلار بود، عراق اعلام می‌کرد که واردات از ایران 961میلیون دلار است و این تقریبا یک هفتم آماری بود که ما اعلام می‌کردیم. بنابراین این کشور به دلیل در اختیار نداشتن مرزهای شمالی که در دست اقلیم کردستان است و نیز عدم تسلط کافی بر مرزهای جنوبی به دلیل فقدان سیستم الکترونیک دقیق، قادر به اعلام آمار دقیق در این حوزه نیست. جالب است که حتی برای اعلام آمار واردات و صادرات با کشورمان از سیاست و آمار گمرک ایران استفاده می‌کنند. اما مراجع خارجی با اتکا به آمار صادرات سایر کشورها، رقم تجارت خارجی سالیانه عراق را حدود 40 میلیارد دلار ارزیابی می‌کنند.»
این همه در حالی است که با درک تفاوت‌های بسیار در پتانسیل‌های اقتصادی کشورمان و کشوری مانند عراق با بحران‌های بی‌شمار، بسیار دردناک و دور از ذهن است که آمار تجارت خارجی ایران تنها حدود دو برابر تجارت خارجی عراق باشد. امید است که مسئولان چاره ای در مورد این حوزه مهم و چالش‌های آن بیندیشند.
سایر اخبار این روزنامه
سید علیرضا کریمی = سردبیر
دوگانه کذایی احمدی‌نژاد فعلی - قبلی
اگر بنا به استعفای آخوندی باشدباید خیلی‌ها استعفا دهند
در ماجرای خیابان پاسداران می‌توانستیم با آرپی‌جی حمله کنیم اما نخواستیم
چرا عراقچی در لندن گفت برجام موفق نبوده است
الهام چرخنده سخنران پیش از خطبه‌های نماز جمعه
عراق در تجارت خارجی از ایران پیشی می‌گیرد؟
