نقش فرانسه در حفظ برجام

سفر وزیر امور خارجه فرانسه به ایران از جمله موضوعاتی است که از چند روز پیش از حضور لودریان در کشورمان و احتمالاً تا چند روز پس از این سفر بخش بزرگی از فضای سیاسی و رسانه‌ای کشور را به خود اختصاص خواهد داد. فرانسوی‌ها در جریان مذاکرات هسته‌ای از دو دهه پیش که رییس‌جمهور فعلی کشورمان رهبری مذاکرات هسته‌ای را عهده‌دار بود حضور داشته‌اند و شرکت‌های فرانسوی در حوزه اقتصادی نیز یکی از شرکای ایران به خصوص در حوزه نفت و انرژی بوده‌اند. پس از اعلام توافق هسته‌ای و رفع تحریم‌های مرتبط با این پرونده هم شاهد آن بودیم که فرانسه بیش و پیش از سایر طرف‌های غربی تمایل جدی خود برای حضور در اقتصاد ایران را اعلام کردند. قراردادهای بزرگ اقتصادی در حوزه‌های خودروسازی، نفت، هواپیمایی و. . . از جمله مصادیق واقعی بودن این تمایل به حضور در بازار ایران است.
با وجود این تمایل دو طرفه میان ایران و فرانسه برای گسترش روابط میان دو کشور به خصوص در موضوعات اقتصادی از این واقعیت هم نمی‌توان چشم‌پوشی کرد که نزدیک شدن دو کشور به یکدیگر مخالفان سرسختی هم دارد. دولت امانوئل مکرون نشان داده است که منافع فرانسه را در اتخاذ سیاستی تنش‌زدا و بر اساس تعامل و مذاکره ارزیابی کرده است و بر خلاف دولت پیشین این کشور تمایلی به ایجاد تنش ندارد. با نگاهی به سیاست خارجی دولت مکرون شاهد آنیم که سیاست‌های این کشور در این حوزه لزوماً تمایل و همراهی با یک کشور خاص - مثلاً ایالات متحده - نیست و به عنوان نمونه ممکن است در زمینه‌ای همراهی با دولت‌ترامپ را انتخاب کند و در موضوعی دیگر سیاست دوری از آمریکا را برگزیند. به عنوان یک مثال از سیاست خارجی دولت مکرون، فرانسوی‌ها در موضوع برجام مشخصاً به دنبال حفظ و حراست از توافق هسته‌ای هستند، زیرا منافع خود را در ادامه یافتن این توافق چند جانبه می‌دانند و تلاش‌ترامپ برای کنار گذاشتن برجام را در نهایت به ضرر همه ارزیابی می‌کنند.
اما همین دولت آقای مکرون در موضوعاتی همچون پرونده مسائل منطقه‌ای یا آزمایش‌های موشکی ایران نگاهی دیگر دارند و معتقدند باید از ابزارهای گوناگون برای محدودسازی و یا حداقل وادارسازی نظام سیاسی ایران برای آغاز مذاکره جدی در این زمینه‌ها استفاده کنند. با نگاهی به مواضع دولت فرانسه در حوزه مسائل منطقه‌ای شاهد آن هستیم که فرانسوی‌ها در اغلب موارد دیدگاه‌هایی نزدیک به ایران دارند و حتی می‌توان به جرات گفت که مسیر پیشِ رو برای دست یافتن به توافق میان ایران و کشورهای غربی در مسائل منطقه‌ای مسیری ساده‌تر و با موانع کمتری از مذاکرات هسته‌ای خواهد بود. شاید از همین روست که شاهد بودیم در گفتگوی تلفنی رییس‌جمهور روحانی با رییس‌جمهور فرانسه و همچنین نشست‌های روز گذشته وزیر امور خارجه فرانسه تاکید تلویحی و صریح بر آمادگی کشورمان برای همکاری و گفتگو درباره حل و فصل موضوعات منطقه‌ای به شدت پر رنگ بوده است.
واقعیت آن است که چه بخواهیم، چه نه مسئله حفظ برجام و ادامه رفع تحریم‌ها ارتباط مستقیمی با سایر پرونده‌های باز میان نظام سیاسی ایران و جامعه جهانی دارد. از همین رو می‌توان گفت که حفظ توافق هسته‌ای و رفع تحریم‌ها ارتباط مستقیمی با انتخاب سیاست‌ها در پرونده‌هایی مانند موضوعات مرتبط با بحران منطقه‌ای دارد. سفر آقای لودریان به ایران و همچنین سفر قریب الوقوع امانوئل مکرون به کشورمان از جمله نشانه‌هایی است که بیانگر این نکته است که اولاً جایگاه کشورمان در صحنه بین‌الملل قابل مقایسه با دوران پیش از توافق هسته‌ای نیست و ثانیاً قوه عاقله نظام سیاسی بر خلاف تمایل جناح تندرو به دنبال حل و فصل موضوعات تنش‌آفرینی است که نادیده گرفتن آن به کنار گذاشته شدن برجام، بازگشت فشارهای بین‌المللی و ایجاد فضای تحریمی و برگشت تحریم‌هایی می‌شود که اثر مستقیمی بر زندگی روزمره مردم خواهد داشت.