روزنامه خراسان
1395/12/23
دست دوستی انرژی هسته ای به محیط زیست
هادی محمدی – برجام ،سانتریفیوژ ،غنی سازی ،آب سنگین ،فردو و ... بیشترین کلمات و اصطلاحاتی است که مردم ما طی چند سال گذشته از انرژی اتمی و این صنعت پیشرفته در کشورمان شنیده اند در حالی که این حوزه گسترده علاوه بر مزایایی که در پیشرفت علمی و صنعتی کشور دارد و می تواند یک فناوری راهبردی برای ایران به حساب آید ، تاثیرات مهمی نیز در حفظ و ارتقای محیط زیست کشور دارد که در اغلب موارد مغفول مانده است. در شانزدهمین نمایشگاه بین المللی محیط زیست فرصتی دست داد تا با دعوت مسئولان ارشد سازمان انرژی اتمی، ضمن بازدید از غرفه سازمان در این نمایشگاه، پای صحبت کارشناسان حوزه های مختلف صنعت هسته ای که دستی بر آتش محیط زیست هم دارند بنشینم که نتیجه اش گزارشی از توانمندی های صنعت هسته ای در حفظ و ارتقای سطح محیط زیست کشور است هرچند محدودیت فضای انتشار باعث شد به اجمال و به صورت دستچین به این دستاوردها اشاره شود. بازیافت لاستیک خودرو با کیفیت بالاتر توسط پرتودهی یکی از جالب ترین مواردی که در سازمان انرژی اتمی با اهداف اقتصادی و محیط زیستی روی آن کار می شود موضوع بازیافت تایر خودروهایی است که فرسوده شده و غالبا انبار یا آتش زده می شود که در هر صورت به دلیل پایه نفتی این تولیدات، خطرات زیادی برای محیط زیست دارند. طبق گفته های کارشناس مرکز پرتو دهی یزد که بازیافت لاستیک در آنجا پیگیری می شود، در لاستیک‌های تیوبلس خودروها لایه ای داخلی به نام بلادر که از قابلیت بازیافت برخوردار است وجود دارد و می توان لاستیک فرسوده را با پرتودهی به چرخه مصرف برگرداند؛ بر این اساس ابتدا خردایش این لاستیک ها انجام و با عملیات پرتودهی در خود کارخانه لاستیک سازی، لاستیک به جریان استفاده برمی‌گردد، با این تفاوت که مقاومت آن نیز بیشتر می شود نتیجه این خواهد بود که علاوه بر جلوگیری از سوختن میلیون ها تایر در سال و بازیافت آن ها، عمر متوسط لاستیک نیز افزایش می یابد و اصولا برگشتی ها به چرخه بازیافت نیز کاهش می یابد.وی تاکید دارد که هم اکنون این فناوری تکمیل و وارد مرحله تجاری سازی شده است و با برخی کارخانجات تایرسازی کشور تفاهماتی انجام گرفته که هم از نظر اقتصادی و کاهش واردات خوب است و هم خطر محیط زیستی ندارد. ارزش کار، آنجا مشخص می شود که بدانیم لاستیک های ایرانی حداکثر دو سال و لاستیک های ژاپنی حدود 5 سال عمر مفید دارند که اگر فرایند پرتودهی روی آن ها صورت بگیرد و شرکت‌های لاستیک‌سازی را موظف کنند که از این فناوری استفاده کنند، کیفیت محصول افزایش زیادی خواهد یافت. 700برابر جذب آب با سوپر جاذب بحران آب، یکی از مهم ترین چالش های سال های آینده زمین خواهد بود. ایران ما نیز به دلیل حضور در محیطی خشک و کم باران از سال ها پیش این مشکل را احساس کرده و دستگاه های مختلف به دنبال راهی برای حل آن هستند. در سازمان انرژی اتمی نیز روی محصولی کار و آزمایش شده که می تواند در صورت عمومی شدن در کشور، نقش مهمی برای حفظ منابع آبی به ویژه در حوزه کشاورزی که بیشتر مصرف و هدر رفت آب در آن دیده میشود، بازی کند. این محصول " سوپر جاذب آب " نام دارد. کارشناس تولید این محصول در گفت و گو با خراسان، سوپر جاذب ها را دستاورد مناسبی برای مقابله با خشکسالی می داند و می افزاید: سوپر جاذب آب یک ماده پلیمری است که وقتی در‌کنار ریشه گیاه قرار می‌گیرد، با یک بار آبیاری یا بارندگی، آب اطراف گیاه را جذب و نگاه می‌دارد و وقتی ریشه گیاه یا خاک خشک شود، به مرور زمان این آب را تحویل گیاه می دهد و عملا باعث زنده ماندن گیاه میشود که 50تا70درصد کاهش مصرف آب را به دنبال دارد، اهمیت نمونه ما این است که در آن، از مواد شیمیایی استفاده نکرده و با استفاده از پرتودهی الکترون این کار را انجام دادیم. این مواد جاذب حدود500 تا 700برابر وزن خود آب جذب می‌کند و به دلیل وجود پتاسیم در مناطق شوره زار اهمیت زیادی دارد و به عنوان کود عمل می‌کند و 2 گرم آن برای یک بوته خیار کافی است.این کارشناس تصریح می کند : نمونه خارجی آن، حدود تقریبا30 تا50 هزار تومان برای هر کیلو میشود ولی محصول ما حدود 12هزار تومان است و برای مناطق کم آب یا کویری با زمین‌های شیب‌دار کاملا به صرفه است.سال قبل که این محصول را در مرکز یزد دیدم هنوز در مرحله آزمایش بود اما امسال این کارشناس سازمان انرژی اتمی اظهار داشت که محصول سوپر جاذب مراحل آزمایش را با موفقیت گذرانده و در حال مذاکره با کشاورزان و صنایع کشاورزی بزرگ هستیم تا این محصول به بازار تولید نیز راه یابد. فاضلاب بهداشتی شهرک اکباتان با صنعت هسته ای از دیگر موارد مهم در حوزه حفظ منابع آبی، موضوع بازیافت فاضلاب است که در این زمینه نیز سازمان توانسته اقدامات موثری انجام دهد هرچند هنوز در مرحله آزمایشی به سر می‌برد. کارشناس این حوزه توضیح می دهد ما با استفاده از پرتوی گاما برای تصفیه فاضلاب و پساب شهری و تبدیل آن به کود بهداشتی و سالم، به محیط زیست کمک می کنیم به این شکل که عوامل بیماری زای آن از جمله تخم آسکاریس که مقاوم ترین تخم نسبت به شوینده هاست به وسیله پرتوی گاما تصفیه می شود.وی می افزاید: این برنامه هم اکنون در شهرک شهید محلاتی در شمال شرق و شهرک اکباتان در غرب تهران با موفقیت انجام شده است. همچنین آب تصفیه شده در این مسیر نیز به دلیل این که بار میکروبی آن را بدون کلر زنی - که باعث سمی شدن آب میشود - کاهش داده‌ایم قابل استفاده برای کشاورزی است. حواسمان به آب معدنی مردم هم هست یکی از بخش هایی که در سازمان انرژی اتمی نقش مهمی دارد و اتفاقا از نهادهای نظارتی این سازمان در ارتباط با مردم به شمار می رود دفتر حفاظت در برابر اشعه نام دارد که به گفته نماینده این دفتر در نمایشگاه، اولویتش هم محافظت مردم از پرتوهای یون ساز است. آب های معدنی که مردم در بطری های مختلف به صورت روزانه مصرف می‌کنند، یکی از موضوعات مطرح در این زمینه است. وی می گوید آب معدنی چون از دل زمین بیرون می آید و ممکن است در مجاورت اورانیوم یا رادیوم و... بوده باشد نیاز به بررسی قبل از مصرف دارد لذا همه شرکت های تولید آب معدنی در کشور موظف هستند قبل از ارائه محصول خود به بازار از این دفتر مجوز لازم را دریافت کنند. از سوی دیگر دفتر حفاظت در برابر اشعه، تفاهمی هم با شرکت آب و فاضلاب کشور دارد که بر اساس آن، آب های آشامیدنی کل کشور را از سال 90تا الان حداقل دوبار مورد پایش قرارمی دهد. این پایش از چاه ها ،سدها و تصفیه خانه ها شروع می شود تا آبی که از شیر و لوله ها در منازل خارج میشود. همچنین این کارشناس می افزاید: دفتر حفاظت از اشعه آنتن های بی تی اس ،پارازیت ها ، پزشکی هسته ای ، دستگاه های ماکروویو و هر وسیله اشعه سازی را نیز زیر نظر دارد و این وسایل باید با مجوز این دفتر وارد یا تولید شود. او در پایان تصریح می کند که ما در واقع نظارت داریم که آلودگی وارد محیط زیست مردم نشود و این نظارت از گمرک تا فروشگاه ها و مراکز پزشکی هسته ای وجود دارد. 21میلیون تن گاز آلوده کمتر در سال اگر امروز از بسیاری از مردم پرسیده شود نماد انرژی هسته‌ای در کشورمان چیست و قرار است انتهای این صنعت به کجا بینجامد؟ شاید یکی از پاسخ هایی که بیشتر بشنویم موضوع تولید برق اتمی و نیروگاه بوشهر باشد. اینجا هم آثار زیست محیطی وجود چنین نیروگاه و تولید چنین برق پاکی چندان مورد توجه نیست در حالی که یک واحد هزار مگاواتی برق اتمی در بوشهر می تواند 7میلیون تن گاز دی اکسیدکربن کمتر را برای تولید این میزان برق به آسمان بفرستد. نماینده جوان این نیروگاه در نمایشگاه محیط زیست توضیح داد: در ایران به ازای تولید هر کیلو وات ساعت برق حدود 800گرم co2 تولید می شود و چون حدود 95 درصد برق تولیدی ما در کشور ناشی از نیروگاه های فسیلی است این میزان بسیار زیاد و مخرب است در حالی که نیروگاه های هسته ای هیچ گاز گلخانه‌ای تولید نمی کنند و کاملا پاک هستند. نیروگاه هسته ای بوشهر نیز در عمر سه ساله خود در تولید برق از انتشار حدود 20میلیون تن گاز گلخانه ای و آلاینده جلوگیری کرده است.وی به آینده نیز نگاه دارد و می گوید: واحدهای دو و سه نیروگاه اتمی که کار ساخت آن نیز چند ماهی است شروع شده، با توجه به این که واحدهای 1057 مگاواتی هستند می توانند سالانه 14میلیون تن کاهش انتشار داشته باشند که در مجموع به 21 میلیون تن در سال می‌رسد .همچنین آب شیرین کن هایی که در نیروگاه های جدید ساخته می شوند و به نیروگاه اتمی متصل و مخصوص همین نیروگاه ها هستند با تولید آب شیرین در منطقه آثار خوبی برای استفاده از منابع جدید آب خواهند داشت. یکی از نگرانی های ناشی از نبود اطلاعات لازم، بحث آلوده کردن آب دریا توسط نیروگاه بوشهر است در حالی که آب داخل نیروگاه با مواد پرتوزا تماسی ندارد و برای خنک کردن سیستم به کار می رود و در نتیجه نیز بدون هیچ آلودگی هسته ای به دریا می ریزد.از سوی دیگر ایران، به تازگی در کنفرانس زیست محیطی پاریس متعهد شده تا سال 2030 ، چهار درصد از انتشار گازهای گلخانه‌ای خود را کاهش دهد و ما با راه اندازی نیروگاه های هسته ای در ده سال آینده می توانیم به این میزان برسیم. خودکشی حشره آفت و مصرف کمتر سموم شیمیایی از جمله موادی که در دهه های اخیر عامل مهمی در آلودگی خاک و گیاه به ویژه در حوزه کشاورزی بوده، سموم شیمیایی است. صنعت هسته ای کشور در این مسیر توانسته به روش های بیولوژیک و پاک به مبارزه با آفات برود و در این مسیر کمترین ضرر را برای محیط زیست داشته باشد. مسئول این کار در سازمان می گوید: برای از بین بردن حشراتی که به صورت آفت در باغات وجود دارند، یکی از مراحل زیستی حشره را با دوزهای مختلف پرتو می‌دهیم تا دریابیم که چه دوزی عقیم‌کننده است. دوز عقیم‌کنندگی، دوزی است که اگر به شفیره بدهیم رشد می‌کند و به حشره کامل تبدیل میشود و می‌رود با حشرات محیط طبیعی جفت‌گیری می‌کند اما تخمی که می‌گذارد، باز نمی‌شود که در واقع یک نوع روش کنترل ژنتیکی هم هست. پس ما شفیره را پرتو می دهیم و دوزیابی می‌کنیم چون باید دوزی را پیدا کنیم که حشره از لحاظ ظاهری و از لحاظ رفتاری تغییر نداشته باشد و فقط از لحاظ ژنتیکی کروموزوم‌های جنسی اش ناقص شود تا تخمی که گذاشت، باز نشود که یک نوع حالت خودکشی هم هست. یک حالتی هم هست به نام نسبت رهاسازی که باید در آزمایشگاه تعیین شود مثلا می‌گوییم اگر در محیط یک حشره سالم باشد چند حشره پرتو‌دیده نر باید رها کنیم که چرخه طبیعت هم به‌هم نخورد چون ما با این رهاسازی می‌خواهیم خسارت را زیر سطح زیان اقتصادی بیاوریم و نمی‌خواهیم حشره را کاملا منقرض کنیم. هدف ما کنترل صددرصدی نیست که چرخه زیستی آسیب ببیند. در‌واقع کار ما دوست‌دار محیط زیست است. بیش از100 سال است که این کار در آمریکا و اروپا آغاز شده و به هیچ عنوان هیچ مقاومتی از حشرات دیده نشده و سود اقتصادی بالایی هم نصیبشان شده است. این اقدام همچنین تاثیر زیادی در کاهش مصرف کودها و سموم شیمیایی در بر خواهد داشت. دفن بهداشتی و ایمن زباله های هسته ای اگرچه انرژی اتمی و آنچه با این انرژی پاک در ارتباط است دستاوردهای مختلفی برای بشر داشته، اما همواره یکی از نگرانی های دوستداران محیط زیست موضوع زباله های هسته ای یا پسماندهای اتمی است و همواره شاهد بودیم که اعتراضات گسترده ای درباره نحوه امحا یا دفن آن ها در کشورهای مختلف انجام گرفته است.قطعا ایران نیز که در این صنعت سابقه ای حدود نیم قرن داشته و افق بلندی نیز برای خود ترسیم کرده، باید به موضوع پسمانهای هسته ای نگاه ویژه تری داشته باشد. در این حوزه شرکت پسمانداری صنعت هسته ای ایران توانست فاز اول پسمان گور خود را در انارک اصفهان به بهره برداری برساند تا به میزان زیادی به این نگرانی و شایعات که در کشور وجود دارد پایان دهد.کارشناس این شرکت در غرفه سازمان انرژی اتمی در نمایشگاه محیط زیست در این باره به خراسان گفت: پسمانهای هسته ای دو نوع هستند یکی میله های باقی مانده سوخت و مواد بسیار پرتوزا که در استخر راکتور نگهداری می شوند تا پرتوزایی آن ها کاهش یابد و سپس به خارج ایران منتقل می شوند اما پسمانهای بیشتری از نوع جانبی داریم مثل آب راکتور که ممکن است در برخی نقاط ریزش داشته باشیم یا لباس و وسایلی که در ارتباط با مواد اتمی یا پرتویی بوده اند، آلوده شده باشند. در مورد پسمانهای مایع از طریق لوله به ساختمان آمایش می رود و با گذر از فیلترهای متعدد حجمش کم شده و به لجن تبدیل می شود این حجم کم نیز در نهایت با سیمان در بشکه مخلوط و این سیمان پسمان‌ها را گیراندازی می‌کند تا حرکت نکنند که در این مرحله تثبیت نامیده می شود. پسمانهای جامد مثل لباس و روپوش و ... جمع آوری و قطعه قطعه و در بشکه پرس و در انارک دفن می شوند. این محل به جهت نداشتن آب زیر زمینی ، نبود گسل و حضور گنبدهای نمکی بسیار برای کار ما مناسب است و ما آنجا یک سری انبار روزمینی موقت ساخته ایم تا بشکه ها 5 سال در آنجا قرارگیرند تا پرتوزایی آن ها کاهش یابد و سپس دفن می شوند ضمن این که تا فاصله 40کیلومتر از سایت دفن پسمان ها و از 200نقطه نمونه برداری از آب و خاک و مواد غذایی و جانوران انجام دادیم و سطح پرتوزایی منطقه مشخص است.بعد از حدود هفتاد سال رادیواکتیویته، این ها تا حد زیادی از بین می رود و منطقه نیز تا 300سال تحت پایش قرار دارد.وی درباره نیاز ایران به سایتی دیگر برای دفن پسمان ها می گوید: تولید پسمان در ایران کم و حدود 500بشکه در سال است و این مرکز برای ده نیروگاه بوشهر تا 70سال دیگر قابلیت دفن دارد ضمن این که ما طرحی را داریم که در آینده میله های سوخت را نیز نگهداری کنیم.وی در انتهای گفت و گویش بار دیگر تاکید دارد که همه پسمانهای ما مدیریت و با توجه به مسائل زیست محیطی نگهداری می شود و این طور نیست که شایعه می کنند بدون برنامه و حساب و کتاب پسمان‌ها رها شده باشد .
سایر اخبار این روزنامه
برداشت آزاد شرکت گاز از مطالعات پژوهشکده هواشناسی درباره تغییر اقلیم مشهد
روحانی به اتفاق آرا نامزد جریان اصلاحات شد
برای کمک به اقتصاد مقاومتی لطفا خوب خرید کنید!
سلام اروند به شهیدان
سقف حقوق مدیران روی هوا ماند
آیا پروین اعتصامی به قتل رسید؟
ثبت در دفاتر اسناد رسمی ملاک قانونی مالکیت خودرو اعلام شد
افتتاح و ایجاد 3000 هکتار جنگل کاری« بنیاد برکت »
آغاز تولید انبوه تانک ایرانی پیشرفته «کرار»
قهرمان پرورش اندام ایران با چاقو به قتل رسید
طرح های جدید برای مقابله با حوادث چهارشنبه سوری
دست دوستی انرژی هسته ای به محیط زیست
خواندنی ترین رمان های خارجی برای تعطیلات عید
موج سواری اردوغان بر موج جدید ملی گرایی
در انتظار ترامپ هلند
نگاهی به هزینه ها و نحوه سفر به چند روستای دیدنی اطراف مشهد
