روزنامه ایران
1396/12/21
مسیر بهبود روابط ایران و پاکستان
محمدحسین کبریاکارشناس مسائل منطقه‌ای
از آبان 1326 (به استقلال رسیدن پاکستان) و برقراری روابط دوجانبه رسمی ایران با این کشور، کمی بیش از 70 سال می‌گذرد. از همان سال، اشتراکات فراوان فرهنگی، تمدنی، مذهبی و تاریخی، نقش مؤثری در روابط دو کشور داشته‌اند، ولی وجود برخی دیدگاه های متفاوت، مانع از گسترش روابط در حد قابل قبولی بوده است؛ به‌طوری که همیشه در کنار تأکید مقامات دو کشور بر گسترش روابط و همکاری های دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی، انتقادات دو سویه از جانب مقامات و رسانه‌های دو طرف نسبت به سیاست ها و روابط خارجی طرفین، وجود داشته است. طبق آخرین آمار ارائه شده، حجم روابط تجاری میان دو کشور در سال 1395 پس از افزایش 35 درصدی نسبت به سال قبل، حدود 1 میلیارد و 200 میلیون دلار است. قطعاً چنین حجمی از روابط تجاری میان دو کشور همسایه با جمعیتی بالغ بر 280 میلیون نفر (جمعیت 80 میلیونی ایران و جمعیت بیش از 200 میلیونی پاکستان)، مرز مشترک 900 کیلومتری و اشتراکات فراوانی که اشاره شد، نمی‌تواند رضایت بخش باشد. این آمار بسیار پایین تر از حجم 5 میلیارد دلاری است که برای 2020 از سوی دو کشور، هدف‌گذاری شده است.
تأکید همیشگی دولتمردان ایرانی به اهمیت گسترش روابط و همکاری‌های دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی در حرف و عمل، یکی بوده است و سفرهای متعدد دولتمردان ایرانی به آن کشور و محتوای ملاقات های صورت گرفته، گواهی بر این ادعا است. تنها در چند سال گذشته، دکتر روحانی رئیس جمهوری محترم کشورمان در رأس هیأت‌های بلندپایه، دو بار به اسلام آباد سفر کرده است. در سفر اول هفت یادداشت تفاهم همکاری در زمینه‌های اقتصادی، بازرگانی، علمی، فرهنگی، بهداشتی و دانشگاهی امضا شد و در سفر دوم که برای شرکت در نشست سران اکو صورت گرفت، در حاشیه، ضمن مذاکره پیرامون مسائل دوجانبه، نقش و جایگاه همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی دو کشور مورد تأکید قرار گرفت. البته انجام سفرها محدود به ریاست جمهوری نبوده و در سطح وزیران و فرماندهان نظامی نیز سفرهایی صورت گرفته است. با وجود این به نظر می‌رسد، برای گسترش مناسب روابط و همکاری های دو کشور در زمینه‌های مختلف، تحرک بیشتر و ارادۀ جدی طرفین لازم است. شاید رفع برخی از سوء‌تفاهمات میان دو کشور در این تحرک بخشی، تأثیر بسزایی داشته باشد.
پس از سفر اخیر دکتر روحانی به هند و توافق‌های صورت گرفته با آن کشور بویژه در مورد توسعۀ بندر چابهار با مشارکت هند، برخی از شخصیت‌های سیاسی و بویژه رسانه‌های پاکستانی به غلط چنین همکاری‌هایی را به ضرر پاکستان دیده و انتقادات زیادی را متوجه ایران ساختند. تردیدی نیست که گسترش روابط دیرینه جمهوری اسلامی ایران و هند، هرگز علیه کشور ثالث، بویژه کشور مسلمان و همسایه پاکستان نبوده و نخواهد بود. مقامات جمهوری اسلامی ایران نشان داده‌اند که به هیچ وجه در مسیر ضربه زدن به منافع پاکستان حرکت نکرده و در مخیلۀ خود همکاری با کشوری دیگر علیه همسایۀ مسلمان، دوست و برادر خود، نمی‌پرورانند. ایران همیشه تأکید داشته است که وجود اختلاف میان دو کشور مهم منطقه‌ای (هند و پاکستان) در راستای منافع و امنیت و آرامش منطقه نیست و مناسب است که با ابزارهای مسالمت‌آمیز حل و فصل شود. ایران بارها آمادگی خود را برای ایفای نقش در حل این مسأله اعلام کرده است. بنابراین اقدام شخصیت‌ها و رسانه‌های پاکستانی در حمله به ایران درخور همسایگی و روابط دوستانه و برادرانۀ دو کشور نیست و شایسته است که پایان داده شود. باید گفت جمهوری اسلامی ایران از همکاری به‌مراتب بیشتر پاکستان در زمینه‌های مشابه استقبال می‌کند و برای حضور پاکستان در مراسم گشایش بندر شهید بهشتی چابهار دعوت به عمل آورد.
بنظر می‌رسد برخی از شخصیت‌ها و رسانه‌های پاکستانی به جای حمله بی‌مورد به ایران، بهتر است موانع گسترش روابط میان دو کشور همسایه را بررسی کرده و برای آن چاره‌سازی کنند. شایسته است آنها از دولت پاکستان سؤال کنند که چرا با وجود رفع تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران، هنوز در پاکستان موانع موجود بر سر راه ایجاد روابط بانکی با ایران، رفع نشده است؟ (این در حالی است که با امضای برجام، شاهد برقراری روابط بانکی بسیاری از کشورها با ایران بوده‌ایم.)
چرا پاکستان به تعهدات خود در قبال ایجاد خط لوله گاز عمل نکرده است؟ چرا یکی از فرماندهان ارشد سابق پاکستان در رأس ائتلافی قرار گرفت که دشمنی خود را با جمهوری اسلامی ایران پنهان نمی‌کند و هر روزه به کشتار مردم بی‌گناه یمن اقدام می‌کند؟ چرا پاکستان اقدام جدی برای ممانعت از نفوذ تروریست‌ها به خاک ایران و به شهادت رساندن نیروهای انتظامی و مرزداران ایران، نمی‌کند؟ و چرا‌های بسیار دیگر...به نظر می‌رسد چنانچه این مسائل حل شود، زمینه برای دوستی های بیشتر فراهم خواهد شد. شاید لازم است که دو کشور تلاش بیشتری در اعتماد‌سازی متقابل صورت دهند. برای این کار به نقش پررنگ‌تر رسانه‌های دو کشور نیاز مبرمی وجود دارد. می‌توان گفت: در کنار موانع بانکی (که می‌تواند با جایگزینی ارز ملی در تبادلات حل شود) از عوامل مهم دیگری که روابط ایران و پاکستان را در حد کمتر از انتظار نگاه داشته، فقدان اطلاعات و نبود شناخت کافی از همدیگر است. این موضوع همه اقشار و طبقات دو کشور را دربرگرفته است، به عبارت دیگر ارتقای همه جانبه روابط، مستلزم شناخت بیشتر است و این موضوع نقش و جایگاه رسانه‌ها را مشخص می‌سازد که می‌توانند در آگاهی دهی به مردم خود مؤثر واقع شوند. برای نمونه، افزایش حجم روابط تجاری با تعامل اتاق‌های بازرگانی و تجار امکان پذیر بوده و این مهم با افزایش شناخت، میسر است.در کل ایران و پاکستان در همه زمینه‌ها پتانسیل افزایش همکاری دارند. به لحاظ سیاسی در موضوعات دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی بویژه موضوع افغانستان و امکان همکاری و تعامل به منظور ثبات بخشی به آن کشور وجود دارد. همانگونه که ذکر شد زمینه‌های اقتصادی متعددی مانند انرژی، تجارت، حمل و نقل و... هستند که ظرفیت بالایی برای توسعه دارند. ایران توان افزایش صادرات کالاهایی همچون پروپان و بوتان (LPG)، قیر، خشکبار و سایر مشتقات گازی و نفتی به‌عنوان مهم‌ترین اقلام صادراتی کشورمان به پاکستان دارد. بازرگانان دو کشور می‌توانند در بخش‌های مختلف، نظیر صنعت و معدن، سنگ‌های قیمتی، راه‌اندازی نمایشگاه‌های تجاری دوجانبه، کشاورزی و گردشگری، صنایع دارویی و صنایع پزشکی همکاری کنند.برنامه سفر دکتر ظریف وزیر محترم امور خارجه کشورمان به پاکستان در بیستم اسفند همراه با هیأت 30 نفره تجار و کارآفرینان ایرانی، ضمن تأکید مجدد بر اهمیت روابط و دوستی با دولت و ملت پاکستان، می‌تواند گشایشی در بهبود هر چه بیشتر روابط میان دو کشور همسایه و دوست باشد. چنانچه اراده جدی وجود داشته باشد، آنچه در ملاقات با مقامات پاکستانی و نشست تجاری در اسلام آباد و کراچی مطرح خواهد شد، می‌تواند مسیر آینده روابط دو کشور را ترسیم کند.
سایر اخبار این روزنامه
حمایت قاطع رئیس جمهوری از آخوندی، ربیعی و حجتی
نباید از حادثه سقوط هواپیما بهره برداری سیاسی کرد
مردم باید احساس کنند با فقر و فساد مبارزه میشود
حیف از این همه سال که بودی اما نبودی!
کاش میهمانی از راه برسد
دیگر صفحه‌ها
استیضاح بدون پایه های کارشناسی
مسیر بهبود روابط ایران و پاکستان
صدور کیفرخواست جدید برای قاضی کهریزک
سقوط جت شخصی دختر ثروتمند ترکیه ای در شهرکرد
تکذیب اظهارات یک نماینده توسط سخنگوی دولت
آیت‌الله یزدی در بیمارستان بستری شد
