تلاش براي آزادي 250 زن زنداني

شهرزاد همتي: کمپين ارمغان؛ کمپيني که در راستاي آزادسازي زنان زنداني جرائم غيرعمد در سال گذشته به همت معاونت امور زنان و خانواده رياست‌جمهوري متولد شده بود، حالا دوساله شده است؛ کمپيني که با شعار زندان جاي مادران نيست، مي‌خواهد در راستاي آزادسازي زناني که قرباني جرائم مردان مي‌شوند يا زنان را ناخواسته به مجرم تبديل مي‌کنند اقدام کند. معصومه ابتکار، معاون امور زنان و خانواده رياست‌جمهوري، در اين رابطه در گفت‌وگو با «شرق» از تلاش‌ها براي آزادي 250 زني که به دليل جرائم غيرعمد در زندان‌ها هستند خبر داد. 
زنان اين قصه برخلاف ديگر مجرمان، قصه‌هايشان خيلي شبيه به هم نيست؛ يعني لازم نيست که حتما لب خط زندگي کني يا معتاد باشي که گذرت به زندان زنان بيفتد؛ کافي است اشتباه و اعتماد کني. اين اعتماد مي‌تواند به همسر يا برادر يا دوست نزديکت باشد، وقتي تو در جايگاه يک کارمند دسته‌چک دريافت کرده‌اي و ضامن او شده‌اي و او نمي‌تواند هزينه‌هاي وامش را پرداخت کند و تو راهي زندان مي‌شوي. به همين راحتي به‌جاي دستبند طلا، دستبند آهني زندان نصيبت مي‌شود و با چادر منقوش به ترازوي عدالت از جاده خاکي وارد زندان قرچک مي‌شوي.
مي‌شود براي حل‌کردن مشکلات فاميل يک صندوق کوچک خانگي راه بيندازي تا وام قرض‌الحسنه پرداخت کني و بعد از مدتي قسط‌ها پرداخت نشود و تو به‌عنوان صاحب صندوق روانه زندان شوي. اينجا ديگر مهم نيست تو خانه‌داري يا معلم يا پزشک؛ تو مجرمي هستي با يک دستبند آهني که شب‌ها سقفت سلول است و ديوارت ميله‌هاي آهني... . صدايش پشت تلفن مي‌لرزد؛ صدايي که هر چنددقيقه يک‌بار قطع مي‌شود تا اپراتور تأکيد کند‌«مخاطب گرامي، اين تماس از زندان قرچک و توسط زنداني مي‌باشد!» عطيه مي‌گويد براي همين گوشزدهاي 30ثانيه‌اي مدت‌هاست به خانه‌شان زنگ نمي‌زند تا بچه‌هايش ندانند زندان است. عطيه ضامن برادرشوهرش شده و چک او به دست طلبکارها افتاده و حالا براي 48 ميليون، هشت ماه است که در زندان است. او 34 ساله است و همسرش در تصادف درگذشته. عطيه پيش از اين در يک شرکت حسابدار بود، اما حالا ديگر گذشته براي او مهم نيست. مي‌گويد برادرشوهرش را پيدا نمي‌کنند و طلبکار با اينکه مي‌داند او مقصر نيست، اما براي اينکه با اين کار بتواند برادرشوهر او را به دام بیندازد، این زن را در زندان نگه داشته. دو فرزند يتيم عطيه پيش مادربزرگشان زندگي مي‌کنند و عطيه با آنها حرف نمي‌زند. بچه‌ها فکر مي‌کنند مادر براي مأموريتي عازم اروپا شده و مادربزرگ پير هم در تلاش است تا با وام و قرض و قسط دخترش را از زندان بيرون بياورد... .
روايت دوم، روايت سکينه‌خاتون است که با نوشتن گزارشش در همين روزنامه، مبلغ بدهي 15ميليوني‌اش تأمين شد و به خانه برگشت. يک هفته از زماني که سکينه‌خاتون با يک ساک کوچک خودش را به زندان قرچک رسانده و شب‌وروزش را آنجا سپري مي‌کرد گذشته بود. از همان روزي که سکينه‌خاتون خسته شد و به قول خودش بريد، مسئولان زندان زنان قرچک براي اداي دين او تلاش کردند. سکينه‌خاتون ٧٤ ساله بود و از سال ٨٩ به‌خاطر چک برگشتي زندگي‌اش عوض شد؛ يعني همان روزهايي که قرار بود دخترش به خانه بخت برود و سکينه‌خاتون در آخرين سال‌هاي دهه ششم زندگي‌اش دلش مي‌خواست دخترش را آبرومند به خانه بخت بفرستد. همان زمان بود که ٩‌ ميليون تومان پول قرض کرد؛ پولي که بلاي جانش شد و وقتي ديد زورش به پولي که رشد مي‌کند و ديني که سنگين‌تر مي‌شود، نمي‌رسد و طلبکار نيز مدام حکم جلبش را مي‌گيرد، از محله‌شان در صالح‌آباد خودش را به زندان قرچک رساند و خواست او را نگه دارند. گفت ندارم و ديگر طاقت فرارکردن هم ندارم. مهم نيست اين سال‌هاي آخر زندگي‌ام قرار است چگونه بگذرد، براي من مهم اين است که ديگر نترسم و فرار نکنم. حالا درست است که شب‌ها بي‌واهمه‌تر از قبل سرش را روي بالش‌هاي خاکستري زندان قرچک مي‌گذارد، اما ديوارهاي زندان براي زن ٧٤ ساله‌اي که رج‌به‌رج زندگي‌اش را با سختي بافته، بلند بود. سکينه‌خاتون در همان سال ٨٩ نتوانست اولين چک خود را که شش ميليون تومان بود، پاس کند و با حکم جلب شاکي راهي زندان ‌شد. يک شکايت سه‌ميليون‌توماني نيز در پرونده‌اش بوده و براي آن هم چاره‌اي نداشته است. همان روزها ستاد ديه کشور براي کمک به سکينه‌خاتون يک وام شش‌ميليون‌توماني بلاعوض پرداخت و او از دين اولش خلاصي پيدا کرد، اما هنوز سه ميليون تومان از دينش باقي مانده بود؛ ديني که تا تابستان امسال بر گردنش مانده و ١٥‌ ميليون تومان شده بود و بعد از هفت سال با خستگي و ديني که پنج‌برابر شده، به زندان بازگشت. با توجه به اينکه مطابق قانون، ستاد ديه تنها يک‌مرتبه به افراد زنداني کمک مي‌کند، سکينه‌خاتون ديگر شامل کمک يا وام‌هاي ستاد ديه نبود و براي همين او به‌تنهايي بايد دينش را پرداخت مي‌کرد.


زندان و داستان جرائم غيرعمدش پر از قصه‌هايي از اين دست است، قصه زنان ازاينجامانده و ازآنجارانده که تعدادشان هم زياد نيست و با يک همت جمعي مي‌شود آنها را در آستانه عيد به خانه برگرداند.
معصومه ابتکار، معاون امور زنان و خانواده رياست‌جمهوري، درباره پويش ارمغان ٢ که براي دومين سال با همکاري ستاد ديه کشور، سازمان زندان‌هاي کشور و معاونت امور زنان و خانواده رياست‌جمهوري به اجرا گذاشته شده تا بانواني که جرم غيرعمد دارند، به آغوش خانواده‌هايشان بازگردند، به «شرق» مي‌گويد: «امسال نيز مانند سال گذشته بناست که طرح جمع‌آوري کمک‌هاي مردمي براي آزادي اين بانوان در کشور اجرا شود تا مادراني که به‌خاطر مسائل مالي و جرائم غيرعمد در زندان هستند، در شب عيد پاي سفره هفت‌سين عيد نوروز در کنار خانواده‌هايشان باشند».
او با بيان اينکه متأسفانه ٢٥٠ زن به دلیل مسائل مالي در زندان به سر مي‌برند، اضافه کرد: «آزادي اين زنان همت همه نيکوکاران و خيران را مي‌طلبد. سفره‌اي براي آزادي زنان گسترده شده است و اميدواريم همه پاي اين سفره بيايند تا مادران جامعه بار ديگر در کنار خانواده خود باشند».
او تصريح کرد: «همه تلاش معاونت زنان و خانواده رياست‌جمهوري اين است که بتواند با همکاري خيران و نيکوکاران، همه یا تعدادي از اين بانوان را به آغوش خانواده‌ها بازگرداند؛ البته اين موضوع به همت خيران مرتبط است که تا چه ميزان کمک کنند. همچنين با مديران کل امور بانوان استانداري‌هاي سراسر کشور نیز هماهنگ شده تا با خيران و نيکوکاران استان‌ها براي کمک به زنان زنداني صحبت کنند شايد تعداد بيشتري از اين زنان از زندان آزاد شوند». به گفته معاون رئيس‌جمهوري در امور زنان و خانواده، اين پويش از ايام فاطميه تا ميلاد حضرت زهرا(س) براي آزادي اين تعداد زن زنداني برگزار مي‌شود که اميدواريم بتوانیم تعداد زيادي از اين 250 زن زنداني را به آغوش گرم خانواده‌هايشان بازگردانيم.
در پويش ارمغان آزادي که با عنوان «زندان جاي مادران نيست» و براي همراهي در آزادي زنان زنداني جرائم غيرعمد به نام مبارک حضرت زهرا(س) از ايام فاطميه تا ولادت و هفته زن آغاز شده، از همه نيکوکاران و خيران براي همراهي و همکاري بيشتر در راستای آزادي زنان زنداني درخواست ياري شده است. معاونت امور زنان و خانواده رياست‌جمهوري مشارکت در اين پويش را از روش‌هاي مختلف از جمله استفاده از کد دستوري #101*780* و شماره‌حساب‌هاي ستاد ديه کشور به نام بانک ملي ايران و به شماره‌حساب 0155550000004 و شماره‌کارت آن ستاد به شماره 6037991199517503 اعلام کرده است. سال گذشته با استناد به گزارش مکتوب ستاد ديه کشور، با 600 ميليون تومان، 32 زن زنداني آزاد شدند که اين موضوع با برگزاري جشن گلريزان در راستاي اولين پويش مردمي ارمغان آزادي ويژه زنان زنداني با جرائم غيرعمد اتفاق افتاد.
حالا قرار است روز پنجشنبه آيين گلريزان اين کمپين در تالار وحدت برگزار شود؛ گلريزاني که معاونت امور زنان و خانواده اميدوار است در ‌آن به همت خيران، مادران زنداني سفره هفت‌سين خانه را در کنار فرزندانشان بچينند.