بازارها؛ عملکرد 96چشم انداز 97

گروه اقتصاد h.habibi@khorasannews.com   سال 96 در حالی آخرین روزهای خود را سپری می کند که اقتصاد کشور و بازارهای مختلف مالی و پولی و کالایی، روزهای پرفراز و نشیبی را در این سال پشت سر گذاشتند. بازار پول و بانک ها، همچنان حال و روز خوشی ندارند؛ از یک سو با کسری ترازنامه های خود مواجهند و از سوی دیگر، برای جذب سپرده، پرداخت سود 15 درصدی (و گاهی که بانک مرکزی اجازه می دهد سود 20 درصدی) را به جان می خرند و مشکلاتشان را به آینده حواله می کنند. اما در این میان، بازار سرمایه، یک سال خوب با بازدهی جالب توجه را پشت سر گذاشت. صنایع بزرگ مثل فلزات و پالایش و بعد پتروشیمی با صعود خود هم روی بازار سرمایه را سفید کردند و هم بازدهی شیرینی را نصیب سهامدارانشان کردند. مسکن همچنان با سرعت لاک پشتی در اندیشه خروج از رکود است اما هنوز دو سوی بازار به جمع بندی نرسیده اند. توضیح آن که با وجود تحرک قابل توجه در طرف تقاضا (به ویژه از سوی خانه اولی ها)، در طرف عرضه خبری نیست و شرکت ها برای تولید و عرضه بیشتر مسکن دچار تردیدند. ارز و طلا با وجود آرامشی که از ابتدای سال داشتند در دو ماه پایانی دچار تلاطمات جدی شدند و احتمالا با همین حال و هوا وارد سال جدید خواهند شد. اوراق بدهی و صندوق های سرمایه گذاری هم، بسته به نوع خود، متاثر از نرخ سود بانکی و همچنین وضعیت بازار سرمایه، دچار نوسانات شدند. آن چه در ادامه می آید تصویری است از وضعیت این بازارها در سال 96 و چشم انداز آینده آن ها. بازار سرمایه؛ بازدهی 26 درصدی با دو نیمه خرسی و گاوی جدول و نمودار یک تصویر نسبتا جامعی را از وضعیت بازار سرمایه در سال 96 نشان می دهد. شاخص کل بورس در مجموع 26 درصد رشد کرده است که یک بازدهی معقول است. اما گروه های مختلف شرایط متفاوتی داشتند. نیمی از بازار مثل گروه پالایشی، فلزات اساسی، پتروشیمی، رایانه، کاغذ و قند و شکر، سال بسیار شیرینی را پشت سر گذاشتند و بعضا تا 75 درصد هم بازدهی داشتند. این گروه به اصطلاح اهالی بازار سرمایه وضعیتی گاوی داشت. رشد قابل توجه گروه های بزرگ و صادراتی گروه پالایشی بیشترین بازدهی را نصیب سهامداران کرد. این گروه کوچک (از نظر تعداد سهم ها) در نیمه دوم امسال و بعد از دستورالعمل وزارت نفت برای محاسبه صورت مالی شرکت ها بر اساس دستورالعمل سال قبل، به یکباره رشد کرد. گروه فلزات اساسی هم با محوریت فولادسازانی چون فولاد مبارکه و فولاد خوزستان امسال کام سهامداران را سخت شیرین کردند. رشد قیمت های جهانی، علت اصلی رشد این گروه بود. گروه بزرگ پتروشیمی هم از رشد دلار و همچنین نرخ های جهانی سود برد و بازدهی بیش از 30 درصدی عاید سهامداران کرد. البته این گروه خیلی بزرگ و متنوع است و برخی نمادها مثل پتروشیمی فناوران (شفن) بیش از 50 درصد رشد کردند و برخی دیگر، عملکرد مناسبی نداشتند. گروه کوچک رایانه هم که امسال مهمانان جدیدی مثل به پرداخت ملت داشت به دلیل رشد استفاده از خدمات رایانه ای و پرداخت های اینترنتی و کارتی، رشد قابل توجهی را ملاحظه کرد. گروه کاغذ هم با توجه به قیمت های جهانی کاغذ رشد کرد. قند و شکری ها به دلایل متنوعی که اهم آن افزایش تولید ناشی از کشت های بهاره و پاییزه بود، به شدت رشد کرد. برنامه های دولت برای خودکفایی در این صنعت هم یاریگر این گروه بود. نیمه خرسی بازار؛ خودرو، مسکن و محصولات فلزی اما نیمه دیگر بازار سرمایه مثل گروه خودرو و به ویژه گروه مسکن و همه صنایع وابسته (سیمان، کاشی و کانه های غیرفلزی) وضعیت قرمز و خرسی داشتند. مسکن و همه گروه های وابسته سخت منفی بودند. هم انبوه سازان، هم کاشی و سرامیک و گروه سیمان. این گروه از یک سو از رخوت بازار مسکن رنج می برد و از یک سو از افزایش هزینه های تولید. خودرویی ها هم با وجود افزایش تولید، نتوانستند چیزی بر سود خود بیفزایند و در مجموع سهامدارانشان را متضرر کردند. گروه لاستیک هم حال و روز بهتری از خودروسازان و قطعه سازان نداشت. بدترین شرایط را هم گروه تولید محصولات فلزی داشت. تراژدی هپکو و آذراب را یادمان است. عملکرد ضعیف این شرکت ها در کنار وضعیت ماشین سازی اراک، حال و روز این گروه را این گونه کرده است. ارز و طلا؛ هیاهوی بسیار و سود 25 درصدی دلار که امسال را با نرخ 3750 تومان آغاز کرده بود، حالا دارد با حدود هزار تومان بیشتر به پایان می برد. یعنی بازدهی حدود 26 درصدی را نصیب سفته بازان بازار ارز کرده است. سکه طلا هم که سال را با یک میلیون و 200 هزار تومان آغاز کرده بود، اکنون به یک میلیون و 600 هزار تومان رسیده است. یعنی بازدهی نگهداری سکه در سال 96 حدود 25 درصد محاسبه می شود. با توجه به این که هفته قبل به طور مفصل درباره چشم انداز بازارهای طلا و ارز در قالب بررسی طرح های بانک مرکزی سخن گفتیم، در این جا نیازی به تکرار نیست[1]. بازدهی مسکن به زور به سود بانکی رسید طبق آخرین آمار، شاخص قیمت مسکن در سال 96 حدود 15 درصد رشد کرده است. اگرچه این بخش از رکود عمیق سال های قبل گریخت اما بازدهی 15 درصدی در سال 96 همچنان چندان جذاب نیست و از همه بازارها به جز بازار پول (سود سپرده) کمتر است. البته باید توجه کرد که سود 15 درصدی مسکن به دلیل ریسک بیشتر و همچنین نقدشوندگی کمتر نسبت به سود بانکی، به هیچ وجه جذاب نیست. هر چند این تحلیل کلی بازار است و ممکن است برخی مناطق یا برخی خانه ها وضعیت متفاوتی داشته باشند. صندوق ها و اوراق، گزینه هایی کم ریسک با سودی بیشتر از سود بانکی صندوق های سرمایه گذاری، معمولا سپرده مردم را در مجموعه ای از اوراق بهادار با سود ثابت و متغیر سرمایه گذاری می کنند. مثلا در بانک، اوراق مشارکت، اوراق اسناد خزانه، انواع صکوک (قبلا این اوراق را به تفصیل معرفی کردیم[2]) و البته در سهام سرمایه گذاری می کنند. جدول زیر بازدهی صندوق ها را نشان می دهد[3]. درباره آینده نیز بازدهی آن ها مستقیما وابسته به نرخ سود بانکی و البته عملکرد بازار سرمایه است. اوراق بهادار نیز هم اکنون با نرخ سود حدود 15 تا 23 درصد در بورس و فرابورس خرید و فروش می شود و مهم ترین عامل موثر بر بازدهی آن ها، عملکرد اقتصاد و به ویژه سود بانکی است. پی نوشت ها [1] برای مطالعه این مطلب به روزنامه خراسان، صفحه 8، مورخ 17 اسفند یا آدرس زیر مراجعه کنید: http://khorasannews.com/?nid=19776&pid=8&type=0 [2] در مطالبی در همین صفحه مورخ 14 دی و 10 اسفند با انواع این اوراق و بازدهی برخی از آن ها آشنا شدیم. به آدرس های زیر مراجعه کنید: http://khorasannews.com/?nid=19770&pid=8&type=0 http://khorasannews.com/?nid=19724&pid=8&type=0 [3] برای آشنایی بیشتر با صندوق ها و انواع آن ها هم می توانید به شماره های 21 دی، 19 و 26 بهمن مراجعه کنید. http://khorasannews.com/?nid=19730&pid=8&type=0 http://khorasannews.com/?nid=19754&pid=8&type=0 http://khorasannews.com/?nid=19759&pid=8&type=0