روزنامه جهان صنعت

بحران در نظم ناشی از حاکمیت دوگانه

محمد هدایتی- ویژگی ساخت نهاد‌ دولت پس از انقلاب 1357، همواره حاکمیت چندگانه بوده است. انقلاب، محصول ائتلافِ موقتی گروه‌های بسیاری بود با اهداف و آرمان‌های مختلف. اما به تدریج با کنار گذاشتن بسیاری از این گروه‌ها، بلوک قدرت در جمهوری اسلامی که شامل دو گروه اصلی بود تثبیت شد؛ دو گروهی که در دوره‌های مختلف با عناوین مختلفی خوانده شدند: چپ/ راست، اصلاح‌طلب/ اصولگرا، لیبرال/ محافظه‌کار. در هر دوره، در نتیجه عوامل مختلف یک گروه کمابیش دست بالا را داشت. در دهه 60، چپ‌ها که بعدها اصلاح‌طلب خوانده شدند به واسطه نزدیکی بیشتر به رهبر انقلاب امور اجرایی کشور را در دست داشتند، هرچند در همان زمان شریان‌های اقتصادی عموما در دست راست بود. بعدها با تغییر رهبری و دگرگونی شرایط راست‌ها تفوق یافتند و حتی برای مدتی کوتاه چپ‌ها را کنار زدند. با این حال در تمام این سال‌ها نظم و آرایشی شکل گرفته بود که قواعد بازی در میدان سیاست را مشخص می‌کرد؛ نظمی که تعریف‌کننده نوعی تقسیم قلمرو میان گروه‌های موجود در بلوک قدرت بود. با اتکا به این نظم، این گروه‌ها مدعی نمایندگی تمام خواست‌های اجتماعی، از اقشار و گروه‌های مختلف بودند. اما اتفاقات 10 سال اخیر این نظم را به چالش کشیده است. ظهور احمدی‌نژاد اولین نشانه ترک برداشتن این نظم بود. احمدی‌نژاد اگرچه از دل رادیکال‌ترین جریان اصولگرایی برخاست، اما از همان آغاز مدعی فراتر رفتن از گروه‌های سیاسی بود. دومین ضربه، اتفاقات سال 88 بود. این اتفاقات اولین تلاش سیستماتیک یکی از گروه‌های قدرت برای انحصار آن بود. انتخاب روحانی در سال 1392 تلاشی بود بیشتر از جانب گارد قدیم انقلاب برای موازنه برقرار کردن مجدد در آرایش نیروها و تعادل جدید قدرت. با این حال نه تلاش‌ها و لابی‌های پشت پرده روحانی کارساز بود و نه انرژی اجتماعی دوباره جمع‌شده حول آن. توزیع نامتقارن قدرت در داخل، وخامت شرایط ژئوپلیتیک، جاه‌طلبی‌های منطقه‌ای، وضعیت اقتصادی کشور و بحران حل‌ناشده 88 همگی مانع از آن شدند که پروژه بازسازی ساختار قدرت پیشرفت داشته باشد. اکنون مساله حاکمیت دوگانه که گاه در قالب مفهوم دولت در سایه ابراز می‌شود به جاهای باریکی کشیده شده است. باور به سازوکارهای دموکراتیک کمتر شده و گروه‌ها آشکارا در کار کنار زدن فیزیکی رقیب هستند. در مورد بسیاری از مسایل همچون اعتراضات دی‌ماه و مساله ارز، از دست‌های دولت پنهان سخن گفته می‌شود؛ فعالیت‌هایی که روز‌به‌روز جنبه عینی‌تری به خود می‌گیرند. همه اینها نشانگانی است از نظم و آرایشی که نمی‌تواند در دراز‌مدت پایدار بماند. یا یکی از این نیروها تفوق می‌یابد‌ یا مشکلات ناشی از حاکمیت دوگانه تشدید می‌شود. ایده‌هایی چون گفت‌وگو یا آشتی ملی هنوز هم بسیار خام هستند و هم از جانب گروه‌ها به ویژه گروه با قدرت بیشتر پذیرفته نشده‌اند.
hedayati.mohammad@yahoo.com
لینک منبع خبر
پربازدیدترین‌های روزنامه ها
«حشاشین» چرا ممنوع شد؟ و چرا حالا ممنوع شد؟! (شهروند)پايان يك راهبرد (اعتماد) گرگ سیاست اسرائیل چگونه مقابل ایران زانو زد؟ (یادداشت روز) (کيهان) مصر و موساد پای منقل «حشاشین» (جوان)
سایر اخبار این روزنامه
«نجفی» از بهشت رفت واکنش نظامی چندملیتی پاسخ وزیر راه‌و‌شهرسازی به ابهامات طرح مسکن اجتماعی؛ ریزش شاخص بورس در روز تک‌نرخی شدن ارز انتشار نقشه 28 ساله گردشگری؛ کاهش بی‌سابقه ارزش روبل نقدینگی یک هزار و ۴۸۹ هزار میلیارد تومان شد ریشه‌یابی آزار کودکان به بهانه قتل ندا؛ تلگرام نه، صندوق رای فیلتر شود! مکتب اقتصادی اسحاقیسم! سه به یک! جنگ و گریز استعفا- استعفا آرزوی دست‌نیافتنی ضرورت توجه مضاعف به حوزه نفتی خزر؛ ریشه عمیق آسیب‌های اقتصادی ایران بحران در نظم ناشی از حاکمیت دوگانه ذوب شدن ثروت کشور تلگرام؛ آری یا خیر مصیبت‌های پیش روی تولید داخلی چشم‌انداز موفقیت نرخ دستوری