ترکمنستان هیئت ایرانی را برای ادامه مذاکره از فرودگاه برگرداند توافق گازی در وقت اضافه

همسایه زیاده خواه کوتاه آمد گروه اقتصادی- ژوبین صفاری: بار اولی نیست که ترکمنستانی ها برای رساندن گاز به ایران بدعهدی می کنند. پیش از این در زمستان سرد سال 86 گاز مناطق شمالی کشور با قطعی مواجه شد و مسئولان وقت توضیحات قانع کننده ای در خصوص اختلافات پیش آمده بین ایران و ترکمنستان ندادند، مسئله ای که البته تا به امروز هم به طور کامل موشکافی نشده است. زیاده خواهی ترکمنستان روی دیگر خود را در زمستان امسال نشان داد. طی روزهای گذشته خبرهای مختلفی در باب درخواست اصلاح قیمت توسط ترکمنستان مطرح شده است. شنیده‌ها حاکی از ادعای ترکمنستان برای پرداخت ۲ میلیارد دلار ازسوی ایران بابت مابه‌التفاوت افزایش قیمت گاز وارداتی از این کشور بود. اما این بار مجلس نیز به کمک دولت آمد تا بتوانند با دیپلماسی قدرتمند و عزت مدارانه زیر بار خواسته های این همسایه بدعهد نروند. هر چند کارشناسان معتقدند ایران باید مذاکرات خود را طی دوسال گذشته انجام می داد و نه در فصل زمستان. اما خبرها حاکی از آن است که مقام های ترکمنستان در نهایت مجبور به عقب نشینی شده اند. ابتدا خبر رسید که هیات ایرانی پس از ۲۴ ساعت مذاکرات فشرده، به دلیل اصرار طرف مقابل بر خواسته‌های غیرمنطقی، این کشور را ترک کرده است اما در ادامه ماجرا خبر توافق ایران و ترکمنستان با ایستادگی هیئت ایرانی داده شد. تا در نهایت ترکمن ها در مواجهه با ایستادگی هیات ایرانی از مواضع خود کوتاه آمده و با پذیرفتن شرایط ایران آماده امضای توافق جدید شوند. هیات ایرانی به سرپرستی حمیدرضا عراقی، معاون وزیر نفت که صبح دیروز و پس از اصرار ترکمنستانی ها بر مواضع زیاده خواهانه این کشور، در هماهنگی با وزیر نفت مذاکرات را ترک کرده و درحال بازگشت به ایران بودند که با اصرار ترکمنستانی ها از فرودگاه باز گردانده شده تا با پذیرفته شدن شرایط ایران، زمینه برای امضای توافق دوجانبه بار دیگر فراهم شود. مذاکرات دو کشور از چهارشنبه شب آغاز شده بود و تا پنجشنبه شب به طول انجامید درنهایت به حصول توافق منجر شد، اما طرف ترکمن صبح جمعه به جای امضای توافق صورت گرفته، باردیگر برمواضع اولیه خودتاکید کرده بودکه هیات ایرانی نیز با نپذیرفتن این شرایط مذاکرات را ترک کرده بود. در نهایت اما شواهد و قرائن حاکی ازآن است که تمهیدات لازم برای تامین سوخت زمستانی به‌ویژه دراستانهای شمالی صورت گرفته و این اطمینان وجود دارد که با همکاری مردم مشکلی برای تامین سوخت زمستانی وجود نخواهد داشت. بدعهدی ترکمنستان ریشه در سال 86 دارد سناریوی بازوبسته کردن شیر گاز ترکمنستان روی ایران از زمستان سال ۸۶ دنباله دار شد که ترکمنها در شرایط بحرانی دست به کار شده و خواسته های غیرمعقولی برای تامین گاز دراوج سرما مطرح کرده ومتاسفانه به هدف خود نیز رسیده بودند، ازآن سال به بعد نیز چندین بار تلاش خود را کردند که درشرایط سخت دست کشورمان را درپوست گردو بگذارند و درخواستهای غیرمعقولی را مطرح کنند که البته چندان موفق نبودند. سید حمید حسینی رییس اتحادیه صارکنندگان فرآورده های نفت،گاز و پتروشیمی در این خصوص به «ابتکار» می گوید: در سال 1386 قرادادی بین ایران و ترکمنستان امضا شد که مشکلات زیادی داشت و هنوز دلایل آن موشکافی نشده است. در همان سال گاز شمال قطع شد و دلیل آن هنوز معلوم نشده است. این مشکلات دنباله همان قرارداد است. در همان سال گاز ما قطع شد و مجبور شدیم قرارداد جدید ببندیم که قیمت های آن به نفع ما نبود. وی می افزاید: همچنین طی دو سال گذشته باید مذاکرات گازی شکل می گرفت. اگر گاز منطقه شمال قطع می شد به طور قطع اثرات بدی برای مردم و اقتصاد کشور داشت. اثر این قطعی می توانست ما را با افت فشار مواجه کند و از آن طرف صادراتمان به ترکیه قطع می شد تا این کشور مجدد از ما شکایت کند و همه این ها تبعات قطعی گاز توسط ترکمنستان بود. حسینی تصریح می کند: به نظر می رسد انعطاف دو طرف کار عاقلانه ای بود که باعث می شود پیمانکاران ما روابط تجاری خود را با این کشور حفظ کرده و در مجموع به نفع اقتصاد ما خواهد بود. اشتباه محاسباتی کار را به اینجا کشاند پیش از خبر رسیدن به توافق با ترکمنستان یک منبع آگاه در وزارت نفت به ایرنا گفته بود که در تامین گاز شمال در صورت بدعهدی ترکمنستان مشکل چندانی بر نخواهیم نخورد چرا که نگرانی بابت قطع صادرات گاز این کشور وجود ندارد و در روزهای گذشته که فشار این کشور، افزایش یافت، همه پیش بینی ها انجام شد تا مشکل و محدودیتی ایجاد نشود. وی افزوده بود: اکنون خط لوله انتقال دامغان به نکا در حال ساخت است که با اتمام آن، مشکلی در تامین پایدار گاز مناطق شمال شرقی وجود نخواهد داشت. منبع مزبور اضافه کرده بود: خط لوله سنگر به رشت نیز برای افزایش پایداری تامین گاز این مناطق پایان یافته و درحال بهره برداری است. هر چند این منبع آگاه از تامین گاز نگرانی نداشت اما واقعیت آن است که ترکمنستان ابزاری برای اعمال فشار داشته است که توانسته مانند گذشته به زیاده خواهی خود اقدام کند. حمید حسینی در این خصوص به ابتکار می گوید: توافق صورت گرفته است و مشکلی در این زمینه وجود نخواهد داشت، اما روابط بین المللی نباید به اینجا کشیده شود که در زمستان مجبور به مذاکره شویم. طی دو سال گذشته فرصت کافی داشته ایم تا مسائل را با ترکمنستان حل کنیم. رییس اتحادیه صارکنندگان فرآورده های نفت،گاز و پتروشیمی می افزاید: اشتباه محاسباتی ما باعث شد تا فکر کنیم خودکفا شویم و مذاکرات را عقب انداخته تا از موضع قدرت با ترکمنستان وارد گفت و گو شویم. اما این محاسبات درست از آب در نیامد و ترکمنستان این نقطه ضعف را فهمید تا از این موقعیت نهایت استفاده را ببرد. لذا فضای ایجاد شده به هیچ عنوان خوب نبود و روابط ما را با ترکمنستان تیره می کرد. وی یادآور می شود: این موضوع به طور قطع به نفع کشور ما نبود. ترکمنستان چهارمین کشور دنیا از بابت ذخایر گازی است که ما می توانیم به آن دسترسی داشته باشیم. بخشی از گاز را از آن تامین کرده و گاز خود را نیزبه سایر کشورهای همسایه صادر کنیم. این مسئله به طور قطع حل شده است. اما تیره شدن روابط گازی در نهایت به نفع ما نبود.