‫کم‌دانشی دردآور‬

‫ هرمز شریفیان- یکی از اصول اصلی نظام جمهوری اسلامی از بدو تشکیل برای انتصاب مدیران در دستگاه‌های دولتی، «تعهد» بود و این صفت در انتصاب مدیران و مسئولان چه در نهادهای انتخابی و انتصابی تا به امروز؛ شاید با شدتی کمتر اما کماکان دیده می‌شود.‬
‫تاکید بر داشتن تعهد صرف برای مدیران، گاه موجب خسارت‌های جبران‌ناپذیر مادی و معنوی شده و علاوه ‌بر آن سبب بی‌اعتمادی مردم و حتی ساختن جوک‌ها و لطیفه‌های پرشمار برای این‌دست از مسئولان شده است.‬
‫مشهور است که از شهید «مصطفی چمران» پرسیدند: تعهد بهتر است یا تخصص؟ و پاسخ می‌گیرند: «می‌گویند تقوا از تخصص لازم‌تر است. آن را می‌پذیرم. اما می‌گویم، آن کس که تخصص ندارد و کاری را می‌پذیرد، بی‌تقوا است».‬
‫اما چندی‌ست که این نقیصه از مرزهای کم‌تخصصی گذشته و وارد سرزمین کم‌سوادی شده است. مثال آن، قاضی سابق دادگاه مطبوعات بود که علی‌القاعده به دلیل منصبش باید فردی پرمطالعه و آگاه به امور مطبوعات و رسانه‌ها باشد تا فرق بین «ایمیل» و «ریمل» را بداند و علاوه ‌بر آن این آگاهی ساده را داشته باشد که بداند «انگیزاسیون» همان «تفتیش عقاید» است و این دو واژه یک معنا دارند.‬


‫یا یک نماینده مجلس که از تلفظ نام یکی از مشهورترین و معروف‌ترین موزه‌های دنیا عاجز می‌ماند و ایرادهای چند باره‌اش در به‌کارگیری نام این موزه دستمایه جوک‌ها، لطیفه‌ها و «دابسمش»های گوناگون در شبکه‌های اجتماعی داخلی و خارجی می‌شود.‬
‫آخرین شاهکار از این دست در شهر حافظ و سعدی، نامدارترین شاعران و سخنوران ایران رخ‌داده و به گفته رئیس شورای شهر، «ونیز» از ایتالیا به سوئیس نقل مکان کرده و در عین نقل مکان، شباهت‌های زیادی هم با شیراز داشته است.‬
‫یک روی این سوتی‌ها و ایرادها به جوک‌سازی و خنده منتهی می‌شود، اما روی دیگر آن واقعا تاسف‌بار و ناراحت کننده است که چگونه ممکن است مسئولی تا این حد از داشتن اطلاعات عمومی پایه که به سطح دبیرستان باز می‌گردد، ضعیف باشد و در عین حال به ریاست شورای شهری مانند شیراز برسد و دیگری نماینده مردم در پارلمان باشد.‬
‫یکی از دلایل حضور این افراد در چنین نهادهایی بدون ‌شک «فیلترینگ» است. با این اوصاف بهتر نیست فیلترکنندگان نمایندگان ملت در نهادهایی مانند پارلمان و شورای شهر، دست‌کم حالا که دست از فیلترکردن نمایندگان برنمی‌دارند، برای آنان و پیش از ورود به چنین نهادهای راهبردی و تاثیرگذاری، کلاس‌های آموزشی دایر و از آموزگاران دبیرستان دعوت کنند تا به این آقایان ادبیات فارسی، تاریخ و جغرافیا و علوم پایه رایانه‌ای تدریس کنند.‬
‫آیا بانیان فیلترینگ از شبکه‌های اجتماعی گرفته تا نهادهای مختلف هنوز پس از چهل سال به این نتیجه نرسیده‌اند که تخصص، مقدم بر تعهد است؟‬
‫آیا هنوز باید این نقص‌های آشکار در نهادهای شبه‌انتخابی دیده شود؟ آیا 40سال تجربه و وارد آمدن آسیب‌های فراوان کافی نیست و باید هنوز ادامه داشته باشد و آیا برای مسئولان در همین نهادها حقارت‌آور نیست که از تلفظ نام موزه «لوور» عاجز باشند و ندانند که شهر زیبا و معروف «ونیز» در ایتالیا است؟ نکته اعجاب‌آور دیگر مقایسه ونیز با شیراز است. شهری غرق در آب در آن سو و شهری که حتی رودخانه‌ای ندارد در سوی دیگر!‬
‫وقتی سرانه مطالعه در کشور عدد کوچکی است و برای این امر مهم فرهنگ‌سازی و بسترسازی نمی‌شود، ندانستن این آگاهی‌های پایه دور از ذهن نیست. آیا وقت آن نرسیده است این همه هزینه‌ای که صرف فیلترینگ از هرنوعش می‌شود، صرف آگاهی‌بخشی و اطلاع‌رسانی شود؟‬
‫از سوی دیگر آیا همین نمایندگان و مسئولان به جهالت خود واقف نشده‌اند تا اندک زمانی را در روز صرف مطالعه کنند و از این مطالعه که گاهی در حد روخوانی هم کافی به نظر می‌رسد، در جهت بالابردن سطح آگاهی خود بهره ببرند؟‬
‫در این بین باید اشکال را از نهادهای گزینش‌گر مانند شورای نگهبان دانست که برای حضور خودی‌ها در نهادهایی مانند مجلس و شورای شهر تنها به خودی بودن آنان اکتفا می‌کنند و از تفحص در خصوص تخصص، علم و آگاهی‌های پایه آنان دریغ می‌ورزند.‬
‫هرچند که اکنون هم زمان زیادی از دست رفته و دیر شده، اما مثلی قدیمی می‌گوید جلوی ضرر از هرجا گرفته شود، منفعت است. این اشکال دوسویه بهتر است هرچه زودتر مرتفع شود، یعنی هم نهادهای گزینش‌گر در «الک کردن» نمایندگان بیشتر دقت کنند و هم نمایندگان الک شده، حالا که به لطف دوستان وارد نهادهای قانون‌گذار شده‌اند، برای بالا بردن سطح سواد و آگاهی‌های همگانی خود، اقدامی عاجل کنند.‬