روزنامه اعتماد
1397/02/30
روسيه، ناگزير از انتخاب
به نظر مي‌رسد روسيه فرآيند پايان دادن بحران سوريه را در دو بعد نظامي و سياسي به جاي مشخصي رسانده و وارد فازي شده است كه به فكر سر و سامان دادن به اوضاع كنوني سوريه است تا بتواند پرونده اين بحران را به بايگاني بسپارد. اظهارات اخير ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه در مورد خروج همه نيروهاي خارجي از خاك سوريه، از جمله ايران، محصول همين تفكر است. فارغ از اينكه عملي شدن روياي مسكو در شرايط كنوني امكان‌پذير باشد يا نه، به نظر مي‌رسد كه عزم و اراده قاطعي در كرملين براي رساندن داستان سوريه به فصل پاياني آن شكل گرفته‌باشد. در شرايط حاضر وضعيت در صحنه نظامي، تااندازه زيادي مطابق خواست روسيه است. در ميدان سوريه مواضع مهمي كه برنامه‌ريزي شده‌بود تا تسلط نيروهاي معارض دولت دمشق برآنها پايان يابد، توسط ارتش سوريه با پشتيباني ارتش روسيه و همچنين ايران و نيروهاي تحت حمايت ايران، آزاد شده‌اند و بخش عمده‌اي از خاك سوريه و نقاط مهم و استراتژيك اكنون در اختيار دولت مركزي قرار دارد. در حوزه سياسي روسيه توانست با همكاري ايران و تركيه، فرآيند آستانه را پايه‌گذاري كند و تا حدودي توانسته است از طريق ابتكار آستانه و كنگره سوچي، روزنه‌هاي اميدي را براي پيشرفت فرآيند سياسي در سوريه باز كند. در ميان اين اقدامات روسيه براي پايان دادن به پرونده سوريه، طي ماه‌هاي اخير شاهد افزايش تنش‌ها در ميداني ديگر در خاك سوريه هستيم. تجاوزهاي گاه به گاه ارتش اسراييل به خاك سوريه به ادعاي رويارويي با نيروهاي ايراني يا نيروهاي وابسته به ايران و هدف قرار دادن پايگاه‌هاي نظامي سوريه، رويدادي است كه در طول سال‌هاي بحران سوريه بي‌سابقه نيست، اما طي ماه‌هاي اخير به لحاظ حجم و بسامد با افزايش چشمگيري مواجه شده است.مسكو در انديشه اين است كه براي اين مشكل تازه، راه‌حل تازه‌اي پيدا كند، حملات اخير ارتش اسراييل به نزديكي شهر دمشق و پايگاه‌هاي مختلف در سوريه، روس‌ها را نگران كرده است كه اختلافات و تنش‌ها ميان اسراييل و ايران، باعث باز شدن يك جبهه جديد نبرد در سوريه شود و آتش تازه‌اي را در گوشه‌اي ديگر از خاك سوريه روشن كند. پوتين و مشاورانش به فكر اين هستند كه با طرح خروج نيروهاي نظامي خارجي، به نوعي پيشدستانه از بروز يك درگيري و رويارويي نظامي تازه در خاك سوريه جلوگيري كنند. به گمان من مطرح شدن اين موضوع را نبايد با انگيزه خارج كردن ايران از صحنه سياسي سوريه يا دور كردن بشار اسد از تهران ارزيابي كرد، بلكه با اين انگيزه است كه جلوي ايجاد يك جبهه جديد جنگ در سوريه بر اثر تنش‌ها ميان تهران و تل‌آويو گرفته‌شود. روسيه مشتاقانه خواهان اين است كه هر چه زودتر ثمره دخالت سه ساله‌اش در سوريه براي پشتيباني از دولت اين كشور را در سوريه پسابحران برداشت كند و نمي‌خواهد كه با شعله‌ور شدن يك آتش جديد در خاك سوريه، تمام زحماتش را براي ثبات و آرامش در سوريه از دست رفته‌ببيند. به گمان من اگر روند گسترش تنش‌ها ميان ايران و اسراييل ادامه پيدا كند، بعيد نمي‌دانم كه روس‌ها روزي مجبور به انتخاب ميان تهران و تل‌آويو شوند. مسكو تاكنون سعي كرده است روابط خود را با تهران و تل‌آويو به شكل متوازني حفظ كند، اما اگر در خاك سوريه با يك رويارويي مستقيم ميان ايران و اسراييل مواجه شود، مجبور خواهد شد كه نهايتا بين اين دو، يكي را انتخاب كند. درست به همين دليل و براي حفظ همين توازن است كه استراتژي روس‌ها به تلاش براي پيشگيري از وقوع چنين رويارويي تغيير كرده است، در واقع اقدام پيشدستانه روسيه به اين دليل است كه جلوي قرار گرفتن در موقعيت انتخاب ميان تهران و تل‌آويو قرار نگيرند. به نظر مي‌رسد با تنشي كه بين ايران و اسراييل پيش مي‌آيد و به نظر مي‌رسد كه استمرار هم خواهد داشت، مسكو عاقلانه‌ترين راه با لحاظ منافع ملي خودش را در اين ديده است كه تلاش كند دو طرف را از يكديگر دور نگه دارد، تا مجبور نباشند با يك بحران تازه در سوريه دست و پنجه نرم كنند. در شرايط كنوني به نظر مي‌رسد كه رفتار‌هاي اخير روس‌ها تا حدي موجب دلگيري جمهوري اسلامي ايران شده‌باشد. انتظارات تهران در مورد ميزان حمايت روس‌ها در سوريه چه در صحنه نظامي و چه در صحنه سياسي، كاملا برآورده نشده است. اما به گمان من اين امكان هم وجود ندارد كه ايران و روسيه، استراتژي جدايي را در پيش بگيرند. ايران و روسيه، در سوريه به يكديگر نياز دارند و نقش مكملي را ايفا مي‌كنند. هر چند هر دو طرف ممكن است اختلاف نظرهايي با هم داشته‌باشند يا انتظارات برآورده نشده‌اي در دو پايتخت وجود داشته‌باشد، اما نهايتا اهداف تهران و مسكو، بدون حضور ديگري به سادگي امكان‌پذير نيست. در نتيجه ايران نمي‌تواند بر‌خلاف خواست مسكو يا جدا از مسكو تصميمي در مورد آينده سوريه بگيرد، همان‌گونه كه روسيه نيز نيازمند همراهي تهران است. شايد نارضايتي‌هايي در دو پايتخت وجود داشته‌باشد، اما با استمرار روند بازگشت آرامش به سوريه و مستقر شدن دولت، پيشنهاد روسيه براي كاهش حضور نظاميان خارجي، كم كم امكان‌پذير خواهد بود. احتمال دارد كه كم كم شاهد باشيم حضور نيروهاي متحد ايران هم نسبت به اوج بحران سوريه كاهش پيدا كند، چنين اتفاقي به معناي كاهش نفوذ سياسي تهران در دمشق نخواهد بود، بلكه نويدبخش پايان جنبه نظامي بحران سوريه است.
سایر اخبار این روزنامه
مصائب روحاني‌بودن
مردم انتقاد هم داشته باشند به تغيير نظام فكر نمي‌كنند
محمد مهاجري تحليلگر اصولگرا : برجام شكست دولت نيست
اظهارات مبهم پوتين در مورد خروج نيروهاي ايران و حزب‌الله از سوريه: مسكو چه سودايي در سر مي‌پروراند
همه‌چيز به نفع مادورو
پاشنه آشيلي به نام «فساد»
گفت‌وگو با علي‌اصغر سعيدي: غيبت جامعه مدني در مديريت منابع آب موجب اقتدارگرايي دولت‌ها مي‌شود
ديدارهاي فشرده ميگل آرياس كانيته در تهران: تضمين كميسيونر
احياي اميدواري
پروژه‌هاي ضد روحاني
سرمايه اجتماعي روحاني
روسيه، ناگزير از انتخاب
تغييرات اميدبخش
توصيه‌هاي هاشم پسران
شاهنامه، تاريخ به زبان رويا
